تحلیل فارین‌پالیسی از دیپلماسی آمریکا در دوران دونالد ترامپ
سیاست خارجی به سبک ترامپ
ترامپ از کمک های مالی ایالات متحده به اوکراین انتقاد کرده و از اروپا خواسته است که بار بیشترِ حمایت از کی یف را بر دوش بگیرد.
ترامپ آماده است تا پارامترهای سیاست خارجی دوره اول خود را احیا کند؛ از جنگ تجاری با چین گرفته تا خصومت نسبت به ایده چندجانبه‌گرایی. پیروزی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در انتخابات، آغاز حرکت یک ترن هوایی دیگر در سیاست خارجی ایالات متحده است.
احتمالاً در این دوره نیز شاهد رویارویی ترامپ با چندجانبه‌گرایی در جهان، درگیری اقتصادی با چین، علاقه ترامپ به رهبران قدرتمند، و سبک شمایل‌شکنانه و توئیت‌های بی‌نظیر او خواهیم بود. مشاوران ترامپ گفته‌اند که رویکرد «صلح از طریق قدرت» چیزی است که آمریکا در این وضعیت ناپایدار به آن نیاز دارد.
دوره دوم ترامپ چالش‌های جدیدی را به همراه خواهد داشت. ترامپ حداقل با دو جنگ در خاورمیانه و اوکراین روبه‌رو است. او وعده داده است که جنگ در اوکراین را حتی قبل از اینکه وارد کاخ سفید شود پایان خواهد داد اما حداقل تا به اینجای کار هیچ طرحی برای این کار ارائه نکرده است. برنامه‌های او برای برقراری صلح در خاورمیانه هم به همان اندازه مبهم است.
همانطور که دوره اول ترامپ نشان داد، امیال او اغلب با دستور کار مشاورانش در تضاد است. این بار، او ممکن است به‌عنوان رئیس‌جمهور برای بار دوم که احتمالاً توسط دایره‌ای از مشاوران وفادارتر احاطه شده، کنترل محکم‌تری بر چرخ سیاست در آمریکا داشته باشد.
آمریکا و چین
در مورد سیاست آمریکا در قبال چین، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا تا حدود زیادی سیاست سختگیرانه را به ترامپ منتقل خواهد کرد. دولت فعلی بسیاری از رویکردهای خشن‌تر دوره اول ترامپ در قبال چین را به ارث برده است و ترامپ نیز احتمالاً چین را به عنوان چالش اصلی امنیت ملی ایالات متحده معرفی خواهد کرد اما در مورد مسائل خاص، دوره دوم ترامپ تغییرات قابل توجهی را به همراه خواهد داشت.
ترامپ مانند اولین دوره ریاست‌جمهوری خود، در درجه اول تجارت را مورد توجه قرار داده است. ترامپ در مصاحبه‌ای با وال‌استریت‌ژورنال در اکتبر گفت که «تعرفه، زیباترین کلمه در فرهنگ لغت» است و روشن‌ترین اولویت او در مورد چین، شروع مجدد جنگ تجاری است که در سال 2018 آغاز کرد. وب‌سایت ستاد انتخاباتی ترامپ اعلام کرد که قطع اتکای ایالات متحده به چین برای همه کالاها ضروری است.
اما این تازه شروع کار است. بایدن تعرفه‌های اولیه ترامپ را حفظ کرد و تعرفه‌های بیشتری را اضافه کرد. ترامپ آماده است خیلی بیشتر از اینها پیش برود. با تعرفه‌های وعده‌داده‌شده حداقل 60 درصدی بر تمام واردات از چین، ترامپ به ایده جدایی کامل دو اقتصاد بزرگ جهان که توسط برخی از نزدیک‌ترین مشاورانش حمایت می‌شود، نزدیک‌تر خواهد شد.
چنین اقدامی روابط دوجانبه پرتنش را بدتر می‌کند و برای خانوارهای آمریکایی هزاران دلار در سال ضرر داشته و برای صادرکنندگان آمریکایی یکی از بزرگترین بازارهای جهان را حذف
می‌کند. اما تأثیرات منفی یک سیاست تجاری تهاجمی در قبال چین به تضعیف سایر دوستان و متحدان بالقوه ایالات متحده نیز ختم خواهد شد. چین همچنان به شدت به صادرات وابسته است تا رشد اقتصادی خود را افزایش دهد.
اقدامات طراحی‌شده برای تضعیف موتور اصلی رشد اقتصادی چین از طریق تعرفه‌های ترامپ، تقاضای چین برای نهاده‌های تولیدی، از جمله انرژی و مواد معدنی را تضعیف می‌کند.
این خبر بدی برای همسایگان ایالات متحده مانند پرو، شیلی و مکزیک (همگی صادرکنندگان بزرگ مس به چین هستند) و استرالیا (یک صادرکننده بزرگ سنگ آهن و زغال‌سنگ به چین) و عربستان سعودی که بزرگترین صادرکننده نفت به چین است، می‌باشد.
در دوره اول ترامپ، اعمال اهرم تعرفه بر چین منجر به یک توافق دوجانبه شد که او آن را «بزرگترین معامله‌ای که تا به حال دیده‌شده» ارزیابی کرد. هدف این توافق افزایش صادرات کشاورزی و محصولات انرژی ایالات متحده به چین بود اما این توافق هرگز به تحقق اهداف خود نزدیک نشد. به گفته موسسه America First Policy، که یک اندیشکده حامی ترامپ است، احیای این توافق می‌تواند نقطه شروع یک توافق اصلاح‌شده در دولت جدید ترامپ باشد.
اگر هدف از تعرفه‌های بسیار بالای وارداتی این باشد که چین را مجبور به بازنگری در شیوه‌های تجاری و اقتصادی خود کند، سایر سیاست‌های تجاری ترامپ این کار را بسیار دشوارتر خواهد کرد. ترامپ وعده داده است که بر تمامی کشورهای دیگر از جمله اتحادیه اروپا تعرفه‌های 20 درصدی اعمال کند.
این امر نه‌تنها ضررهایی فوری برای صادرات ایالات متحده به همراه خواهد داشت و چشم‌انداز اقتصادی ایالات متحده را تضعیف می‌کند، بلکه چشم‌انداز یک ائتلاف بزرگ از اقتصادهای بزرگ را نیز کاهش می‌دهد. به خطر افتادن این ائتلاف فشار اقتصادی بر چین را کاهش خواهد داد.
فراتر از تجارت، بزرگترین نقطه انحراف سیاست‌های ترامپ از سیاست‌های دولت بایدن ممکن است تایوان باشد. در طول مبارزات انتخاباتی، ترامپ بارها و بارها در مورد میزان حمایت ایالات متحده از تایوان در آینده تردید کرد و از همان رویکرد معامله‌ای که با بسیاری از کشورها در این جزیره اتخاذ کرده بود، استفاده کرد. او گفت تایوان باید برای دفاع به ما پول بدهد.
ما با یک شرکت بیمه تفاوتی نداریم. او در مصاحبه‌ای با بلومبرگ بیزینس‌ویک گفت: تایوان پولی به ما نمی‌دهد. چنین اظهاراتی باعث شده است که برخی از کارشناسان مسائل چین فکر کنند که ترامپ در ازای حمایت بیشتر دفاعی آمریکا، به دنبال دستیابی به نوعی معامله با تایوان است. هزینه‌های نظامی تایوان امروز حدود 6/2 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور است.
همانطور که رابرت اوبراین، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ و البریج کولبی، یک مقام ارشد دفاعی پیشنهاد کرده‌اند، ترامپ ممکن است از تایوان بخواهد این عدد را افزایش دهد. کارشناسان تایوانی به فارین پالیسی گفتند که کمپانی TSMC، غول تولید نیمه‌رساناها در تایوان، تاکنون بیش از 65 میلیارد دلار در کارخانه‌های جدید واقع در آریزونا سرمایه‌گذاری کرده است، اما ممکن است ترامپ برای سرمایه‌گذاری داخلی این کمپانی بیشتر تلاش کند.
اگرچه ترامپ ممکن است معامله سختی انجام دهد اما بعید است که او واقعاً حمایت از تایوان را کنار بگذارد. از جمله مشاوران ارشد بالقوه او، نظیر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه سابق آمریکا هستند که از حامیان سرسخت تایوان است و خواستار به رسمیت شناختن رسمی استقلال تایوان شده است.
ترامپ در مصاحبه‌های خود به سیاست دیرینه ایالات متحده مبنی بر ابهام راهبردی پایبند بوده و در مورد اینکه آیا ارتش ایالات متحده در صورت حمله یا محاصره تایوان توسط چین، از تایوان دفاع خواهد کرد یا خیر، تردیدی مطرح نکرده است.
غیرقابل پیش‌بینی بودن شخص ترامپ نیز لایه‌ای از ابهام خاص خود را فراهم می‌کند، چه استراتژیک و چه غیراستراتژیک. هنگامی که از ترامپ در مصاحبه اکتبر خود با وال‌استریت ژورنال در این خصوص پرسیده شد، پاسخ داد:«من مجبور نیستم، زیرا شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین به من احترام می‌گذارد و می‌داند که من دیوانه هستم.»
نظراتی که در نهایت بر کابینه ترامپ تأثیر می‌گذارند، بر سیاست دولت او در مورد چین نیز تأثیر خواهد گذاشت. همانطور که فارین‌پالیسی قبلاً گزارش داده بود، جنگ‌طلبان جمهوری‌خواه در مورد چگونگی رقابت موجودیتی با چین و سایر مسائل کلیدی، از جمله میزان جداسازی دو اقتصاد، اختلاف‌نظر دارند. مانند دوره اول ترامپ، این خطوط نبرد مطمئناً به کاخ سفید منتقل خواهد شد.
خود ترامپ نیز مطمئناً سیاست را شکل خواهد داد. ترامپ بارها شی را تحسین کرده است. او گفته:«من به رئیس‌جمهور شی بسیار احترام می‌گذارم. او را خوب می‌شناسم و دوستش دارم. او اراده‌ای قوی دارد. خیلی از او خوشم می‌آید.» دوره اول ترامپ نشان داد که او تمایل دارد سیاست دولتش را به نفع سیاست روابط شخصی خود با شی‌جین‌پینگ تعیین کند.
روسیه-اوکراین و ناتو
ترامپ از کمک‌های مالی ایالات متحده به اوکراین انتقاد کرده و از اروپا خواسته است که بار بیشترِ حمایت از کی‌یف را بر دوش بگیرد. او ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین را به خاطر میزان پولی که از دولت بایدن برای اوکراین به دست آورده است، «بزرگترین کاسب» روی زمین نامیده و افزوده:«البته این بدان معنا نیست که من نمی‌خواهم به زلنسکی کمک کنم.
چون خیلی دلم برای اوکراینی‌ها می‌سوزد.» با این حال او ابراز تردید کرده است که اوکراین بتواند روسیه را شکست دهد. ترامپ مدعی شده است که مذاکرات برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین تنها 24 ساعت طول می‌کشد و این کار را قبل از مراسم تحلیف خود در ژانویه انجام خواهم داد. اما جزئیات در مورد اینکه او چگونه قصد پایان دادن به جنگ را دارد مبهم است.
ترامپ در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز در جولای 2023 پیشنهاد کرد که زلنسکی و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را مجبور به حضور بر سر میز مذاکره کند و به رهبر اوکراین گفته که کی‌یف دیگر از آمریکا کمک نخواهد و به رهبر روسیه گفته که با کی‌یف معامله نکند، واشنگتن کمک‌های خود به اوکراین را به طور چشمگیری افزایش خواهد داد.
ترامپ حتی به مراتب کمتر درباره اینکه توافق از طریق مذاکره چه شکلی خواهد بود، سخن گفته است. جی‌دی‌ونس، معاون ترامپ گفت که ترامپ این کار را به روسیه و اوکراین و همچنین اروپا واگذار می‌کند تا جزئیات توافق صلح را بررسی کنند. ونس پیشنهاد کرد که احتمالاً رسیدن به توافق مستلزم ایجاد یک منطقه غیرنظامی در امتداد خطوط نبرد فعلی است که به اوکراین اجازه می‌دهد حاکمیت خود را حفظ کند.
البته اوکراین در عین حال مجبور خواهد شد از برخی از قلمروهای خود که در حال حاضر در اختیار مسکو است، چشم بپوشد و همچنین تضمین کند که اوکراین بین ناتو و روسیه بی‌طرف باقی می‌ماند. تحلیلگران خاطرنشان کرده‌اند که این بسیار شبیه به شروطی است که پوتین برای آتش‌بس مطرح کرده است.
ترامپ به‌هیچ‌وجه حامی ناتو نیست و ناتو نیز علاقه‌ای به ترامپ ندارد. ترامپ اعضای ناتو را که به این دلیل که سهم خود را در هزینه‌های دفاعی پرداخت نمی‌کنند، سرزنش کرده و حتی روسیه را تشویق کرده است که «هر کاری می‌خواهد انجام دهد».
هشت کشور در بلوک 32 کشوری ناتو الزام هزینه‌کرد 2 درصدی از تولید ناخالص ملی برای هزینه‌های دفاعی را برآورده نمی‌کنند. پیش از انتخابات، ناتو تلاش کرد تا این ائتلاف را در مقابل فشارهای ترامپ ایمن کند. این بلوک از ترس اینکه دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ کمک به اوکراین را کُند یا متوقف کند، تولید تسلیحات و تجهیزات کلیدی را افزایش داد و همچنین برای تحکیم اختیارات در زمینه آموزش و تدارکات به اروپا تلاش کرد.
در نشست امسال ناتو در واشنگتن، این ائتلاف مجدداً تاکید کرد که «آینده اوکراین عضویت در ناتو است» اما از ارسال دعوت‌نامه برای پیوستن کی‌یف یا تعیین جدول زمانی برای عضویت این کشور خودداری کرد. از دیدگاه روسیه، ریاست‌جمهوری دوم ترامپ ممکن است راه را برای روابط دوستانه‌تر بین واشنگتن و مسکو هموار کند، زیرا کرملین مدت‌هاست که رهبر جمهوری‌خواه را بر مخالفان دموکرات ترجیح می‌دهد.
با این حال، حتی روس‌ها نیز در مورد وعده‌های ترامپ برای پایان فوری درگیری تردید دارند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در ماه سپتامبر گفت که این نوع تفکر «شبیه به خواب و خیال» است. ترامپ از زمان خروج از قدرت، هفت بار با پوتین صحبت کرده است.
ترامپ این مکالمات را تایید نکرده و تنها گفته است که اگر هم چنین تماس‌هایی بوده، یک اقدام هوشمندانه انجام داده است. ترامپ در ماه سپتامبر با زلنسکی در نیویورک دیدار کرد. ترامپ سابقه‌ای پردردسر با رهبر اوکراین دارد، زیرا در سال 2019 به دلیل فشار به زلنسکی برای فاش‌کردن اطلاعات محرمانه درباره بایدن و دموکرات‌ها استیضاح شد. در آن زمان، ترامپ نزدیک به 400 میلیون دلار کمک نظامی ایالات متحده به اوکراین را متوقف کرد.
آمریکا و آفریقا
سیاست ایالات متحده در آفریقا در جریان مبارزات انتخاباتی امسال چندان سروصدا ایجاد نکرد، نه ترامپ و نه کامالا هریس، نامزد دموکرات‌ها، جزئیات زیادی را در مورد برنامه‌های خود برای تصدی قدرت در آفریقا ارائه نکردند. اما اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ سرنخ‌هایی در مورد اینکه رویکرد آینده او چگونه خواهد بود ارائه می‌دهد.
ابتکار منطقه‌ای ترامپ، معروف به «آفریقای شکوفا»، بر تقویت تجارت و تعمیق روابط تجاری شرکت‌های آمریکایی در این قاره متمرکز بود. با این حال، او اغلب از سیاست ایالات متحده در آفریقا به شیوه‌ای تحقیرآمیز و حتی نژادپرستانه صحبت می‌کرد، که شاید معروف‌ترین آن زمانی بود که او کشورهای آفریقایی را «کشورهای کثیف» خواند درحالی‌که حتی یک بار هم به آفریقا نرفته بود.
از مسائل پیچیده‌تر این واقعیت است که ترامپ به طور مداوم سیاست ایالات متحده در آفریقا را در چارچوب رقابت گسترده‌تر ایالات متحده و چین ترسیم می‌کند و رهبران آفریقایی از اینکه در محافل سیاستی ایالات متحده به عنوان یک موضوع دسته دوم تلقی می‌شوند، خسته شده‌اند.
کامرون هادسون، کارشناس ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) می‌گوید: «ترامپ علاقه آمریکا به آفریقا را رقابتی با چین و تا حدی روسیه می‌داند.» هادسون می‌گوید، یکی از سوالات بزرگ در آینده این است که آیا ترامپ می‌تواند خودش را کنترل کند و اظهارات تحقیرآمیز در مورد آفریقا که در دور اول ریاست‌جمهوری انجام داد، تنش‌ها را تشدید کرد و مانع دیپلماسی شد را کنار بگذارد یا خیر. آیا او می‌تواند از آن نوع اظهارات تنش‌زا که صراحتاً به آن شهرت دارد، دوری کند؟
موضوع مهاجرت
اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ با برنامه مهاجرتی تندرو همراه بود که شامل سیاست بسیار بحث‌برانگیز جدایی خانواده و ممنوعیت سفر برای افراد برخی از کشورهای دارای اکثریت مسلمان بود. این بار، ترامپ وعده بازنگری چشمگیرتری در سیاست مهاجرتی ایالات متحده داده و قول داده است: «بزرگترین عملیات اخراج در تاریخ آمریکا» را انجام دهد.
مشاوران ترامپ طرحی را ارائه کرده‌اند که طبق آن اداره مهاجرت و گمرک ایالات متحده حملات و دستگیری‌های گسترده‌ای را در محل کار انجام می‌دهد تا سالانه میلیون‌ها مهاجر غیرقانونی را اخراج کند. به گفته استفان میلر، مشاور فعلی ترامپ، دولت «تاسیسات نگهداری گسترده مهاجران» را احتمالاً در تگزاس در نزدیکی مرز جنوبی ایالات متحده ایجاد خواهد کرد تا تعداد زیادی از مهاجرانی که انتظار می‌رود در انتظار اخراج هستند را بازداشت کند.
ترامپ همچنین در نظر دارد که برنامه پناهندگان ایالات متحده را متوقف کند و برخی از سیاست‌های بحث‌برانگیزتر را از اولین دور ریاست‌جمهوری خود بازگرداند؛ مانند اجرای یک تغییر دیگر از ممنوعیت سفر مسلمانان. برآورد می‌شود که اجرای این طرح‌ها بیش از میلیاردها دلار هزینه داشته باشد.
شورای مهاجرت آمریکا که یک گروه حمایت غیرانتفاعی است، کل مبلغ را در بیش از یک دهه 88 میلیارد دلار در سال اعلام کرد. فراتر از این هزینه‌های اولیه - و تلفات انسانی هنگفت چنین سیاستی - اقتصاددان‌ها هشدار داده‌اند که انجام اخراج‌های دسته‌جمعی در مقیاسی که ترامپ پیشنهاد کرده است، ضربه دردناکی به اقتصاد ایالات متحده وارد می‌کند.
تحلیل موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون نشان داد که اخراج‌های دسته‌جمعی پیشنهادی ترامپ - که نیروی کار کلیدی را هدف قرار می‌دهد و جایگزینی آن دشوار است - باعث افزایش تورم، کاهش تولید ناخالص داخلی ایالات متحده و کاهش اشتغال خواهد شد.
این گزارش خاطرنشان کرد که بخش کشاورزی بیشترین آسیب را خواهد دید. آریل جی رویز سوتو، کارشناس سیاست در موسسه سیاست مهاجرت، می‌گوید: اجرای اصلاحات پیشنهادی ترامپ آسان نخواهد بود، زیرا احتمالاً با موانع سیاسی، قانونی و لجستیکی روبه‌رو خواهد شد.
در داخل کشور، دریافت حمایت کنگره که برای اخراج دسته‌جمعی واقعاً لازم است برای دولت ترامپ بسیار دشوار خواهد بود. از نظر لجستیکی، تلاش برای شناسایی مهاجران، بازداشت آنها برای مدت طولانی بدون نقض قوانین فعلی ایالات متحده، و سپس بازگرداندن آنها به کشوری که ممکن است برای مدتی در آنجا نبوده باشند، دشوار است. با این حال، لفاظی‌ها و وعده‌های تحریک آمیز ترامپ ترس قابل توجهی را در میان جوامع مهاجر ایجاد می‌کند.
آمریکا و هند
روابط ایالات متحده با هند برای چندین دهه به عنوان روابط دوحزبی تبلیغ شده است. ترامپ و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند - که امسال برای سومین دوره انتخاب شده- رابطه‌ای برقرار کردند که بیشتر شخصی و سیاسی به نظر می‌رسید تا دیپلماتیک. تاکنون هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم این دو رهبر این مسیر را ادامه نخواهند داد.
جهان‌بینی معامله‌ای ترامپ باعث ایجاد درجه‌ای از اصطکاک شد؛ به‌طوری‌که دکترین «اول آمریکا» ترامپ با سیاست «ساخت هند» مودی در تضاد بود. در مورد مهاجرت ترامپ محدودیت‌های متعددی را بر برنامه ویزای H-1B اعمال کرد که هزاران هندی هر ساله از آن برای ورود به ایالات متحده استفاده می‌کنند.
درحالی‌که بایدن در اوایل دولت خود برخی از محدودیت‌های H-1B را حفظ کرد، پس از آن بسیاری از محدودیت‌های مهاجرتی ترامپ برای هند را کاهش داد. ترامپ در گذشته برنامه H-1B را به عنوان برنامه‌ای ناعادلانه نسبت به کارگران آمریکایی محکوم کرده است، اما تاکنون نشان نداده است که این بار چگونه با آن برخورد خواهد کرد.
واشنگتن و دهلی‌نو اکنون در موقعیت بهتری قرار دارند. بایدن و مودی به‌طور قابل توجهی روابط دو کشور را در زمینه فناوری، تجارت و دفاع عمیق‌تر کرده‌اند و با نگرانی متقابل در مورد افزایش قدرت چین، دو کشور به هم نزدیک‌تر شده‌اند.
این داینامیک احتمالاً در دوران ترامپ ادامه خواهد داشت و مخالفت با چین روابط ایالات متحده را با سایر کشورهای جنوب آسیا و همچنین منطقه هند و اقیانوس آرام تقویت می‌کند. افزایش خرید تجهیزات دفاعی ایالات متحده توسط هند نیز ممکن است این کشور را در لیست کشورهای خوب ترامپ قرار دهد، اما بیزاری او از چندجانبه‌گرایی می‌تواند به گروه‌هایی مانند Quad آسیب برساند.
