تکلیف روشن ایران با ترامپ

کلیدی‌ترین نکته‌ ترامپ در سخنرانی پیروزی در اقامتگاه او در مارالاگوی ایالت فلوریدا این بود که «همه تصور می‌کردند من شخص جنگ‌افروزی هستم ولی عین دور قبل ریاست‌جمهوری، اولویت نخست من پایان دادن به جنگ‌های جاری در دنیا و ایجاد ثبات و آرامش جهانی است.»

او با کسب آرای تاریخی مجمع نمایندگان منتخب (آرای الکترال) از ایالت‌های اصلی و برتری آرای عمومی جمهوری‌خواهان برای اولین بار بعد از انتخابات ۱۹۶۰، در روز ششم نوامبر ۲۰۲۴ به‌عنوان چهل‌وهفتمین رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده آمریکا شناخته شد تا تغییرات اساسی و مهمی را در سیاست داخلی و خارجی آمریکا رقم بزند؛ انتخاباتی که تا پیش از برگزاری، مطابق همه‌ نظرسنجی‌ها با کمترین اختلاف ممکن به نفع کامالا هریس، کاندیدای حزب دموکرات ارزیابی می‌شد، در شرایطی شگفت‌انگیز به‌گونه‌ای به نفع ترامپ به اتمام رسید که بار دیگر به‌مانند انتخابات۲۰۱۶ آمریکا نشان داد، هیچ نظرسنجی‌ای به‌طور قطع نمی‌تواند بیانگر نظر رأی‌دهندگان آمریکایی باشد.

۱- هرچند جهانی که پیش روی ترامپ است با چهار سال گذشته که این مقام را تحویل رقیب دموکرات خود، جو بایدن داد به‌شدت متفاوت و خشونت‌بارتر است، اما یکی از عوامل اقبال قابل‌توجه به او تغییر نگرش مردم آمریکا نسبت به چهار سال پیش، شعار مهم او در تمامی کمپین‌های انتخاباتی‌اش بود؛ «نه به جنگ!».

همین یک عبارت کافی بود تا رأی بخش زیادی از مسلمانان و رنگین‌پوستان مهاجر که کشورهایشان به نحوی درگیر خشونت و جنگ‌های پیاپی در نتیجه‌ی سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی آمریکاست، به‌طور محسوسی به سبد ترامپ ریخته شود تا او را در ایالت‌هایی که همواره دموکرات‌ها به سادگی از آن خود می‌کردند، پیروز میدان نبرد انتخابات کند.

۲- آمارهای تاریخی که به چشم تحلیلگران تازگی دارد، نظیر کسب اکثریت آرا برای جمهوری‌خواهان در مناطقی از نیویورک که به لحاظ سنتی، همیشه به سبد دموکرات‌ها می‌رفت. تلاش‌ها و انگیزه‌ی ترامپ در چهار سال گذشته و فرازوفرودهای او از قبیل حمله FBI به عمارت خانوادگی ترامپ در فلوریدا و ضبط بسیاری اسناد از گاوصندوق خصوصی او، بازداشت و ورود اتهام‌های گوناگون در دادگاه‌های ایالتی و فدرال، اقدام به ترور حین برگزاری کمپین انتخاباتی، به نظر همه و همه بر عزم او برای رسیدن به کرسی ریاست‌جمهوری تاثیری نگذاشت و نهایتاً او به‌عنوان دومین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا که با یک وقفه چهارساله، مجدداً به این مقام رسید، منتخب شد.

۳- در این میان، شاید مسئله‌ای که برای ما ایرانیان از درجه اهمیت بیشتری برخوردار باشد، رفتار سیاسی او با جهان، منطقه و ایران است. بی‌شک ترامپ ورژن ۲۰۲۴ بسیار متفاوت‌تر از ورژن ۲۰۱۶ او خواهد بود؛ تجربه‌ای که او از دوران نخست ریاست‌جمهوری‌اش با حضور مایک پنس تندرو در قامت معاون اول رئیس‌جمهور کسب کرد، او را در شرایطی قرارداد که این‌بار در چینش مشاوران و اشخاص نزدیک به خودش، تجدیدنظر اساسی کند و جی‌دی ونس، جوان ۴۰ساله‌ اهل اوهایو را به‌عنوان معاون اول خود برگزیند تا نشان دهد این‌بار او به‌شدت معتدل‌تر و با نگاهی منطقی به مناسبات سیاسی جهان نگاه خواهد کرد.

اما در این بین، ایران نیز تکلیف روشنی را با ترامپ و حزب جمهوری‌خواه آمریکا در چهار سال پیش رو خواهد داشت، به نظر می‌رسد مناسبات با ایالات متحده یا به سمت خصومت تمام‌عیار میل می‌کند یا به سمت مذاکره سازنده و پایدار. شاید بتوان به جرأت گفت جمهوری اسلامی ایران حد وسطی را با استقرار دولت ترامپ تجربه نخواهد کرد.

۴- در آخرین گفت‌وگوی ترامپ با خبرنگاران در کمپین انتخاباتی او در کارولینای شمالی در مورد ایران گفت: «من کاری با جمهوری اسلامی نخواهم داشت و با آن‌ها تعامل می‌کنم، به شرطی که به تسلیحات هسته‌ای فکر نکنند». فارغ از اینکه بنا بر فتوای مقام معظم رهبری، به لحاظ شرعی، اعتقادی و استراتژی نظامی، ایران هیچ‌گاه تمایلی به دستیابی به سلاح اتمی نداشته و نیازی به آن احساس نمی‌کند، این عبارت ترامپ به شرط صداقت می‌توان پیام راهگشا و روشنی برای علاقه‌ی او به مذاکره و حصول توافق پایدار با ایران باشد.

هرچند این خبر برای اسرائیل و سردمداران جنایتکار آن به‌هیچ‌عنوان خوشایند نیست، اما اسرائیل مجبور به تن دادن تصمیم ترامپ در قبال برقراری صلح و پایان دادن به جنگ‌ها در منطقه خواهد بود؛ اقدامی که بایدن و دموکرات‌های آمریکا از انجام آن عاجز بودند. ترامپ اولین رسالت خود را در حوزه سیاست خارجی پایان بخشیدن به جنگ روسیه و اوکراین و جنگ خاورمیانه که مسبب اصلی آن رژیم صهیونیستی است، ترسیم کرده و گفته در اولین قدم پس از ورود به کاخ سفید در ۶۵روز آینده، گفت‌وگوهایی را با ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو انجام خواهد داد.

۵- تغییر نگرش سیاستمداران آمریکا از دخالت در امور داخلی کشورها به دیدگاه تقویت اقتصاد این کشور برای ارتقا سطح رفاه و مشکلات عدیده‌ی معیشتی که در دوران چهارساله بایدن به شکل چشم‌گیری افزایش‌یافته بود، از عوامل مؤثر افزایش میزان رای جمهوری‌خواهان در بسیاری از مناطق ایالت‌های دیوار آبی یا ایالت‌های کلیدی است که در سال۲۰۲۰ به بایدن رای داده بودند.

اینک ترامپ یک شانس تاریخی برای مذاکره و حل‌وفصل اختلافات و چالش‌های بزرگ کهنه و قدیمی با جمهوری اسلامی دارد که می‌تواند با جایگزین نمودن ادبیات تهدید و قلدری که ۴۵سال است پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سردمداران آمریکایی با آن پیوند خورده‌اند با ادبیات مسالمت‌آمیز و صلح‌طلبانه، به سمت عادی‌سازی روابط گام‌های مهمی بردارد تا جهان روزهای بهتری را در آتیه‌ی خود شاهد باشد.

به نظر می‌رسد ایران تکلیف روشنی را با ترامپ خواهد داشت و دور از ذهن نیست این مسیر برخلاف مسیر روابط دولت بایدن با ایران که همواره سیاست تعویق در تصمیمات و ایجاد ابهامات جدید و بلاتکلیف نگاه‌داشتن روابط فی‌مابین در مذاکرات و سایر مسائل را در پیش‌گرفته بود، مسیر شفاف، روشن و حاوی منافع ملی متقابل برای دو طرف باشد.

شواهد این پیش‌بینی از نوع استفاده از واژگان و ادبیات ترامپ در قبال منطقه، ایران و جنگ اسرائیل قابل ارزیابی است؛ جایی که هریس هیچ‌گاه به‌صراحت اشاره‌ای به امکان پایان دادن جنگ در منطقه و فی‌مابین روسیه و اوکراین نکرد، ترامپ بارها به وجود امکان و لزوم پایان دادن به این جنگ‌ها تاکید کرد تا بتواند تعداد زیادی از آرای لیبرال‌های حامی صلح در آمریکا را به سمت خود سوق دهد.

باید منتظر ماند و دید ترامپ در انتخاب اعضای کابینه‌ی خود از چه افرادی استفاده خواهد کرد و از ۶۵روز دیگر چگونه به وعده‌های بزرگی که به جامعه آمریکا داده و یقیناً تأثیرات آن به‌خصوص در حوزه سیاست خارجی برجهان خواهد بود، عمل می‌کند.