هشدار اوباما به بایدن

حسین رضوی

 گزارشگر هم‌میهن

سه سال پس از حمله هواداران دونالد ترامپ به کنگره آمریکا در ششم ژانویه ۲۰۲۱، سایه بازگشت رئیس‌جمهوری پوپولیست و تندرو آمریکا بیش از همیشه بر عرصه سیاسی این کشور سایه انداخته است؛ سایه‌ای چنان سنگین که اردوگاه حزب رقیب را نیز به لرزه درآورده است. کار به جایی رسیده که گزارشی از هشدار باراک اوباما، رئیس‌جمهوری دموکرات پیشین، به جو بایدن منتشر شده است. این خبری است که روزنامه واشنگتن‌پست روز گذشته آن را منتشر کرد. این روزنامه معتبر آمریکایی که به جهت انتشار گزارش‌های افشاگرانه و پشت‌پرده به‌ویژه ماجرای واترگیت در دهه 1970 میلادی و نقشی که در کنار رفتن ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری جمهوریخواه وقت آمریکا، بازی کرد، مشهور است؛ این‌بار سراغ منابع خود در حزب دموکرات رفته است. بنابراین گزارش، اوباما از مشاوران بایدن خواسته تا با مشارکت تصمیم‌گیرندگان سطح بالا، کارزار انتخاباتی رئیس‌جمهور کنونی این کشور را تقویت کنند. روزنامه واشنگتن‌پست در گزارش دیروز خود به نقل از منابعی مطلع نوشت، اوباما و بایدن در ماه‌های اخیر طی یک ناهار خصوصی در کاخ سفید درباره کارزار انتخاباتی رئیس‌جمهور آمریکا گفت‌وگو کرده‌اند. اوباما در حین صحبت پیرامون کارزار انتخاباتی جو بایدن و انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا «پرشور و هیجان» بوده و این درحالی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا و رقیب احتمالی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ در بسیاری از نظرسنجی‌ها پیشتاز

بوده است.

باراک اوباما که چهل‌وچهارمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده بود و توانست در انتخابات ۲۰۱۲ مجدداً رئیس‌جمهور این کشور شود، دلیل موفقیت خود را «برخی دستیاران ارشد» می‌داند که مسئولیت کارزار انتخاباتی‌اش را برعهده داشتند؛ به همین دلیل او از رویکرد جو بایدن که کاری با مشاوران و دستیارانش در کاخ سفید ندارد، انتقاد کرد. افراد مطلعی که نام خود را فاش نکردند، به روزنامه واشنگتن‌پست گفتند، اوباما به هیچ چیز خاصی در ساختار کارزار انتخاباتی اشاره نکرد؛ اما پیشنهاد داد همزمان با اینکه ترامپ ظاهراً نامزد پیشتاز حزب جمهوری‌خواهان است، کارزار جو بایدن باید «جسورانه و به‌طور جدی به کار خود ادامه دهد». رئیس‌جمهور اسبق آمریکا به هیچ شخص خاصی برای استخدام اشاره نکرد، اما ظاهراً گفته که دیوید پلوف، استراتژیست ارشد اوباما که رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۰۸ او را رهبری می‌کرد، مثال شخصی است که می‌تواند به بایدن کمک کند. کارزار انتخاباتی جو بایدن و سخنگوی باراک اوباما به درخواست اظهارنظر از سوی روزنامه واشنگتن‌پست پاسخ نداده‌اند. هشدار اوباما به بایدن و مشاورانش در شرایطی صورت می‌گیرد که نظرسنجی‌ها از افت شدید موقعیت رئیس‌جمهوری کنونی حکایت دارد. از جمله، نتایج نظرسنجی جدید از سوی شرکت افکارسنجی «آمریکن ریسرچ گروپ» که در بازه زمانی ۱۷ الی ۲۰ دسامبر (۲۶ الی ۲۹ آذر) انجام شد، نشان می‌دهد، تنها ۳۷ درصد از آمریکایی‌ها عملکرد جو بایدن را در ریاست‌جمهوری کشورشان تایید می‌کنند، درحالی‌که ۵۷ درصد گفته‌اند عملکرد او را تایید نمی‌کنند.

نگرانی فراتر از انتخابات

هشدار اوباما به بایدن اما به نظر می‌رسد مسئله‌ای فراتر از یک مسئله حزبی و انتخاباتی باشد. تقویت گرایش راست رادیکال در میان جمهوری‌خواهان که با پشتوانه ناشی از شکاف و دوقطبی آشتی‌ناپذیر درون جامعه آمریکا همراه بوده است، سال‌هاست نظریه‌پردازان، تحلیلگران و کنشگران میانه‌رو آمریکایی را نگران کرده است. نه‌فقط دموکرات‌های انسان‌گرا و تاحدی آرمان‌گرا چون اوباما که حتی برخی چهره‌ها از طیف‌های ریشه‌دار حزب جمهوری‌خواه نیز در این نگرانی همراه هستند. چنان‌که در انتخابات 2020 که صحنه رقابت نزدیک بایدن و ترامپ بود، جمهوری‌خواهان محافظه‌کار و نامداری چون کالین پاول، وزیر امورخارجه دولت جورج بوش، از بایدن حمایت کردند. مایکل هیدن (رئیس اسبق سازمان سیا)، ویلیام وبستر (رئیس اسبق اف‌بی‌آی و سازمان سیا)، مایکل لیتر (مدیر اسبق اطلاعات ملی آمریکا) و مایک دانلی (وزیر اسبق نیروی هوایی ایالات متحده) از جمله مقامات امنیتی و اطلاعاتی ارشد سابق همسو با جمهوری‌خواهان بودند که در بیانیه‌ای با انتخاب مجدد ترامپ مخالفت کردند و نشان دادند بقای رئیس‌جمهوری وقت آمریکا در کاخ‌سفید، فراتر از رقابتی حزبی و سیاسی، خطرات امنیتی را متوجه ایالات متحده می‌سازد. از سوی دیگر، در عرصه جهانی نیز دولت‌های راست رادیکال و اقتدارگرا در حال تقویت هستند که فضای بین‌المللی را به سمت تنش و درگیری‌های بیشتر سوق داده‌اند. در شرایط کنونی، دو جنگ عمده با محوریت دولت تندرو بنیامین نتانیاهو در خاورمیانه و ولادیمیر پوتین اقتدارگرا در اوکراین، در جریان است و چشم‌انداز روشنی هم از پایان آنها در کوتاه‌مدت دیده نمی‌شود. چنان‌که جنگ فرسایشی اوکراین، غرب و به‌ویژه آمریکا و دولت بایدن را در ادامه حمایت‌های مالی از این کشور دچار تردید و گسست جدی کرده است؛ موضوعی که تاثیر منفی خود را بر پایگاه اجتماعی و موقعیت بایدن در میان رای‌دهندگان آمریکایی نیز برجای گذاشته است. چنانکه نظرسنجی جدیدی که تلگراف دیروز منتشر کرد، نشان می‌دهد یک‌سوم از رای‌دهندگان در ایالت‌های چرخشی آمریکا می‌گویند، این کشور «بیش از اندازه» از اوکراین حمایت می‌کند، درحالیکه درصد بسیاری از مردم در پنج ایالت از این شش ایالت می‌گویند این کمک‌ها باید قطع شوند. («ایالات چرخشی» کلیدی‌ترین ایالت‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا هستند که گرایش حزبی مشخصی ندارند و به همین دلیل هم نامزد دموکرات و هم کاندیدای جمهوری‌خواه در آن‌ها شانس پیروزی دارند). همزمان، سیاست‌های دولت آمریکا در قبال جنگ اسرائیل و غزه، با انتقادهایی تند از هر دو سو مواجه است. از یک طرف، طیف‌های حامی حقوق‌بشر به اعتراضات شدید علیه حمایت آمریکا از اسرائیل و مخالفت با قطعنامه‌های آتش‌بس فوری روی آورده‌اند و از طرف دیگر، آیپک و لابی‌های یهودی در آمریکا و خود دولت نتانیاهو حمایت‌های بایدن و سفرهای مکرر او و دولتمردانش به منطقه را ناکافی می‌دانند و از انتقادهای تلویحی دولتمردان آمریکا ناراضی هستند. در چنین شرایطی که سران کشورهای مهمی چون چین و هند هم، به سمت اقتدارگرایی و راستگرایی بیشتر در حال حرکت هستند و اروپای خسته از انبوه مهاجران نیز بیش از پیش، شبح راست افراطی را از آلمان و ایتالیا تا فرانسه و هلند بالای سر خود می‌بیند؛ بازگشت چهره‌ای چون ترامپ به کاخ‌سفید (و یا جمهوری‌خواهان همسوی او همچون نیکی هیلی) همچون میخی بر تابوت آرمان‌های حقوق‌بشری و لیبرالیسم در عرصه جهانی عمل خواهد کرد. رخدادی که می‌تواند دولت‌های غیردموکراتیک و گرایش‌های رادیکال را در داخل کشورها و رویکردهای میلیتاریستی در نقاط بحران‌خیز جهان تقویت کند. چنین چشم‌انداز هراسناکی است که چهره‌ای چون اوباما را که دل‌داده آرمان‌های مبتنی بر دموکراسی، حقوق‌بشر و صلح و همبستگی جهانی شناخته می‌شود، نگران می‌کند و او را وامی‌دارد به بایدن و مشاوران او هشدار دهد.

جنگ لفظی بایدن و ترامپ

گزارش واشنگتن‌پست درباره هشدار اوباما به بایدن در شرایطی منتشر می‌شود که جنگ لفظی میان رؤسای جمهوری کنونی و سابق آمریکا در روزهای اخیر و همزمان با سالگرد حمله به کنگره ایالات متحده بالا گرفته است. چنان‌که بایدن در سخنرانی اخیر خود ترامپ را «تهدیدی برای دموکراسی آمریکا» خواند و در مقابل، ترامپ ادعا کرد که در دوره رهبری بایدن، آمریکا به یک «ملت در حال شکست» بدل شده است. بایدن در سخنرانی خود از رای‌دهندگان آمریکایی خواست تا برای حفاظت از «مردم‌سالاری آمریکا» او را در مقام ریاست‌جمهوری ابقا کنند. او از آمریکایی‌ها پرسید: «آیا آرمان مقدس آمریکا هنوز هم دموکراسی است؟ من این وعده را به شما می‌دهم که حفاظت از دموکراسی آمریکایی را مانند گذشته به‌عنوان آرمان اساسی ریاست‌جمهوری خود بدل کنم. هم‌زمان با شروع این سال انتخاباتی، باید صریح باشیم: در این انتخابات دموکراسی به رأی گذاشته می‌شود». بایدن در سخنرانی تند خود، ترامپ را به تلاش برای تضعیف نظام حکمرانی آمریکا متهم کرد و او را «یک حاکم خودکامه» خواند که «در صورت پیروزی، هیچ هدفی جز انتقام گرفتن از رقبای سیاسی خود نخواهد داشت». بایدن یادآور شد که ترامپ اخیراً در یک سخنرانی اذعان کرده است در صورت پیروزی در انتخابات، در روز نخست ریاست‌جمهوری خود «حکومتی مستبدانه» خواهد داشت. این سخنان بایدن شامگاه جمعه، پنجم ژانویه مطرح شد؛ یعنی یک روز پیش از سالگرد حمله طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره برای جلوگیری از تأیید پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ توسط نمایندگان کنگره؛ رخدادی که ترامپ را در خطر ردصلاحیت برای نامزدی مجدد ریاست‌جمهوری قرار داده است. بااین‌حال، ترامپ همچنان از کسانی که به ساختمان کنگره حمله کردند و بسیاری از آنان در حال حاضر در زندان هستند، دفاع می‌کند. او وعده داده که در صورت پیروزی در انتخابات، آنان را مورد عفو قرار خواهد داد. ترامپ درعین‌حال به سخنرانی بایدن علیه خود واکنش نشان داد و گفت: «آنها از دولت به‌عنوان سلاح (علیه من) استفاده می‌کنند و بعد می‌گویند که من دموکراسی را تهدید می‌کنم!». او با بیان اینکه اظهارات بایدن مصداق «هراس‌پراکنی» است، گفت: «بایدن نمی‌تواند درباره حتی یک موضوع که برای آمریکایی‌های سخت‌کوش اهمیت دارد، صحبت کند. او شما را ناامید و به شما خیانت کرده است». ترامپ در انتقاد از بایدن به این مقدار بسنده نکرد و در ادامه لکنت زبان او را به سخره گرفت. ترامپ همچنین در واکنش به اظهارات بایدن درباره شورش ششم ژانویه، گفت: «افرادی که به دلیل حضور در آن تجمع به زندان افتاده‌اند، در واقع به گروگان گرفته شده‌اند. ماجرای آنها یکی از غم‌انگیزترین اتفاقات تاریخ کشور ماست. تاکنون در طول تاریخ با هیچ‌کس تا این حد برخورد بد صورت نگرفته است».

هشدار ترامپ درباره ردصلاحیت خود

مخاطب اظهارات تند ترامپ، اما فقط بایدن نبود. او که در جمع هوادارانش در آیووا سخن می‌گفت، درباره احتمال ردصلاحیت خود برای نامزدی مجدد ریاست‌جمهوری از سوی دیوان عالی آمریکا گفت: «امیدوارم با ما عادلانه رفتار شود. چون اگر این‌طور نشود، کشورمان به دردسر بزرگی می‌افتد. آیا کسی چیزی که می‌گویم را درک می‌کند؟». رئیس‌جمهوری سابق آمریکا همچنین با انتقاد از دموکرات‌ها به دلیل مطرح کردن شبهاتی درباره انتصاب سه قاضی توسط او در دیوان عالی، ادعا کرد: «آنها در تلاشند برای اثرگذاری بر تصمیمات دادگاه، به فشار سیاسی غیرمنصفانه متوسل شوند. آنها می‌گویند اوه! ترامپ دیوان عالی را در اختیار دارد. او آن را در اختیار دارد. اگر آنها برای او تصمیمی بگیرند، فاجعه خواهد بود. این به اعتبارشان لطمه خواهد زد. او دیوان عالی را در اختیار دارد. سه قاضی را منصوب کرده است. دیوان عالی را در اختیار دارد. اگر به نفع او حکم صادر کنند، برایشان هولناک خواهد بود و ما مقابل خانه‌هایشان اعتراض خواهیم کرد. این کار به افراد فشار می‌آورد تا کاری که اشتباه است را انجام دهند».

احتمال ردصلاحیت ترامپ از زمانی جدی‌تر شد که دادگاهی در ایالت کلرادو اعلام کرد، اقدامات ترامپ در شورش ششم‌ژانویه کنگره تحت «بند شورش» متمم ۱۴ قانون اساسی قرار می‌گیرد که کسانی را که به شورش علیه کشور کمک کرده یا در آن نقش‌داشته‌اند، از داشتن سمت منع می‌کند. هرگونه تصمیم دیوان عالی کشور، احتمالاً، این موضوع را در دیگر ایالت‌ها مختومه خواهد کرد. صلاحیت انتخاباتی ترامپ در چندین ایالت دیگر نیز به چالش کشیده شده است؛‌ او به همین دلیل در ایالت مین نیز از فهرست انتخابات حذف شد. ترامپ با وجود آمادگی برای دو دادرسی جنایی در دادگاه فدرال در دو دادگاه ایالتی در نیویورک و جورجیا با اتهاماتی از جمله تلاش برای برهم زدن روند انتخابات قانونی و اهمال‌کاری در نگهداری از برخی از حساس‌ترین اسناد کشور پس از خروجش از کاخ سفید در ۲۰۲۱، با مشکلاتی روبه‌روست. اگرچه، این مشکلات حقوقی تاکنون آسیبی به حمایت سیاسی از ترامپ وارد نکرده است؛ این، دقیقاً همان چیزی است که دموکرات‌هایی چون اوباما را می‌ترساند و بایدن را به گرفتن گارد تهاجمی و هشدار به رای‌دهندگان وامی‌دارد...