خطر نابودی راهبرد خاورمیانهای
اکبر مختاری
کارشناس ارشد روابط بین‌الملل
سال2023 هم با تمام فرازونشیب‌های سیاسی‌اش به اتمام رسید. تمامی مقامات کشورها در پایان سال می‌کوشند به حسابرسی اقدامات سیاسی خود در داخل و خارج بپردازند و با شناخت نقاط ضعف و قوت خویش سال آتی را بهتر آغاز کنند. ایالات متحده نیز به‌عنوان ابرقدرت پنج‌بعدی برای حفظ جایگاهش در تمامی عرصه‌ها می‌کوشد که نقاط ضعف و قدرتش را در عرصه‌های مختلف بررسی کند.
۱. سال 2023 آنچنان برای جو بایدن خوش‌یمن نبود. در جایی که ایالات متحده در سال2022 موفقیت‌های بزرگی در حمایت از اوکراین در جنگ با دشمن دیرینه‌اش به‌دست آورده بود، اما در سال2023 حوادث مختلفی سبب کاهش حمایت آمریکا از اوکراین ازیک‌سو و شکست اوکراین در عملیات ضدحمله‌اش در برابر روسیه شد. اگر آمریکای بایدن با بودجه قدرتمند نظامی 44میلیارد دلاری در سال2022 توانست بدون حتی یک کشته آمریکایی موفقیت‌های بزرگی در برابر روسیه به‌دست آورد، اما در بودجه نظامی 886میلیارد دلاری فعلی و اختصاص نزدیک به 64میلیارد دلار به جنگ اوکراین با صخره سنگی بزرگ کنگره جمهوریخواه آمریکا مواجه شد. نمایندگان کنگره، اعلام کردند که درصورتی بخش مهمی از این بودجه را برای اوکراین اختصاص خواهند داد که جو بایدن نیز در برابر ورود مهاجرین به آمریکا سیاست سختگیرانه‌ای را اعمال کند و حالا تنها با موافقت کمک 250میلیون دلاری، کنگره سال را برای اولین جلسه‌اش در هشتم ژانویه به پایان برد.
۲. در مورد چین نیز سیاست خارجی دوحزبی آمریکا یعنی نگرانی نسبت به طمع این کشور در مورد چین‌تایپه(تایوان) همچنان به قوت خود باقی است. اگرچه در دیدار رئیس‌جمهور چین از آمریکا صحبت‌های خوبی میان طرفین مطرح شد اما رئیس‌جمهور سرسخت چین هشدار داد، آمریکا باید تایوان را در کنار چین به‌عنوان چین واحد قبول کند، امری که هیچ‌کدام از مقامات سیاسی آمریکا از دو حزب با آن همراهی ندارند. نگرانی از اقدام نظامی چین برای الحاق تایوان به خود همچنان یکی از دغدغه‌های جدی آمریکای بایدن است.
۳. نکته مهم دیگر سورپرایز هفتم اکتبر بود. حمله حماس به اسرائیل راهبرد خروج مرحله‌ای آمریکا از خاورمیانه را کاملاً با مشکل روبه‌رو ساخت. درحالی‌که افرادی چون جیک سالیوان در مقاله‌ای در فارن‌افرز با خوش‌بینی از ثبات نسبی و پیوستن عربستان سعودی به صلح ابراهیم در نزدیک‌ترین زمان ممکن اظهار خوشنودی می‌کردند حمله هفتم اکتبر دریچه دیگری به روی آینده خاورمیانه گشود. حمله هفتم اکتبر شباهت‌های نسبتاً زیادی با 11سپتامبر داشت و خود بیان این عبارت از سوی مقامات اسرائیلی نشان از یک برخورد پرقدرت در پاسخ به این حمله داشت. هم‌اکنون نزدیک به سه ماه است که اسرائیل درحال بمباران پرقدرت و حضور زمینی مرگبار در غزه است و پیشروی اسرائیل در غزه و نابودسازی نزدیک به هشتاد درصد شمال غزه هنوز مقامات راست‌گرای افراطی اسرائیل را جهت انتقام آرام نساخته است. این حمله اگرچه با سفر استثنایی یک رئیس‌جمهور آمریکا به اسرائیل آن‌هم در زمان جنگ خبرساز شد و سبب‌ساز محبوبیت بالای جو بایدن در میان اسرائیلی‌ها شد اما در برابر، به پایگاه رای جو بایدن در ایالت‌های سرنوشت‌ساز مسلمان‌نشین با بالابودن مهاجران عرب چون میشیگان، ویسکانسین و پنسیلوانیا آسیب زده است؛ اگرچه حمایت یهودیان آمریکا را در حمایت از جو بایدن بالا برده است. جو بایدن ده ماه بیشتر فرصت ندارد که ازیک‌سو نگذارد روسیه خود را پیروز قطعی در جنگ اوکراین بنامد و از سوی دیگر نگذارد که جنگ اسرائیل در غزه طولانی‌تر و گسترده‌تر شود. گسترده شدن جنگ غزه و کشیده شدن آن به مناطقی چون لبنان می‌تواند کل راهبرد فاصله مرحله‌ای آمریکا از خاورمیانه را نابود سازد و از سوی دیگر بالارفتن شعله‌های جنگ از غزه به نقاط دیگر خاورمیانه کنترل خاورمیانه را برای آمریکای بایدن دشوارتر می‌سازد.
۴. جو بایدن در حالی به سمت انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 می‌رود که باید نتیجه جنگ اسرائیل در غزه و جنگ اوکراین و روسیه از قابلیت دفاع برخوردار باشد؛ وگرنه با وجود دستاورد کاهش تورم به سه‌ونیم درصد، رقبای او (چه ترامپ باشد چه دسانتیس یا نیکی هیلی) به‌راحتی خواهند توانست دوران چهارساله او را با سوالات جدی به چالش بکشند؛ چالشی که عاقبتش ممکن است به یک‌دوره‌ای شدن او ختم شود...
