سلطان سیاسـت در سایه / درباره هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه که نقش پررنگی در سیاست خارجی بازی می‌کند
فیدان را می‌توان از نزدیک‌ترین افراد به اردوغان به حساب آورد. شاید بتوان گفت که پس از اردوغان، فیدان قدرتمندترین سیاستمدار ترکیه به‌شمار می‌آید.
سال 2021 زمانی که دونالد ترامپ کاخ سفید را ترک کرد، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با طیفی از چالش‌های داخلی و منطقه‌ای روبه‌رو بود. سال 2019 در انتخابات شهرداری‌های ترکیه، حزب حاکم عدالت و توسعه تقریباً در تمام شهرهای بزرگ اکثریت خود را از دست داده بود و بحران اقتصادی شرایط دشواری را برای اردوغان ایجاد کرد. لیر ترکیه بیش از 40 درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده بود و دونالد ترامپ برای آزادی کشیش آمریکایی که در بازداشت ترکیه بود، تعرفه‌های واردات آلومینیوم و فولاد از این کشور را دو برابر کرد تا بحران اقتصادی ترکیه دوچندان شود.
در آن زمان بزرگترین مشکل سیاست خارجی ترکیه روابط با آمریکا بود. ترکیه در جولای 2019 سامانه دفاع موشکی اس-400 روسیه را دریافت کرد و این امر تنش روابط با شرکایش در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به‌ویژه آمریکا را افزایش داد. روابط دوجانبه ترکیه و آمریکا پس از آنکه واشنگتن تصمیم گرفت ترکیه را از برنامه فروش جنگنده‌های اف-35 حذف کرده و تحریم‌هایی را علیه این کشور اعمال کند، آسیب‌های بیشتری را به آنکارا وارد کرد.
عملیات نظامی ترکیه علیه شبه‌نظامیان کُرد یگان‌های مدافع خلق یا ی.پ.گ که یکی از متحدان کلیدی آمریکا در مبارزه با داعش به‌شمار می‌رفتند و آنکارا آن را یک سازمان تروریستی می‌خواند، روابط ترکیه و واشنگتن را پیچیده‌تر کرد.
اما امروز با نزدیک شدن به بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه 2025، آنکارا هم‌اکنون شرایط بهتری را در دستگاه دیپلماسی خود می‌بیند. ترکیه روابط خود را با دشمنان قبلی‌اش در منطقه نظیر مصر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی بهبود بخشیده است. حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022 ترکیه را به یکی از کلیدی‌ترین شرکای غرب در تلاش برای میانجی‌گری در این درگیری تبدیل کرد.
البته امروز همچنان مشکلاتی بین روابط آمریکا و ترکیه وجود دارد اما این دو کشور زمینه‌های مشترکی را برای همکاری در دریای سیاه و آفریقا یافته‌اند. و حالا سقوط بشار اسد در سوریه دست آنکارا در سیاست خارجی را تقویت کرده و کشورهای غربی و عربی برای گفت‌وگو درباره آینده پسااسد به ترکیه روی آورده‌اند.
افسر اطلاعاتی آشنا به سازوکار دیپلماسی
یک سالی است که هدایت سیاست خارجی ترکیه، به‌عنوان کشوری که نقش حیاتی را در صحنه جهانی بازی می‌کند و پلی بین شرق و غرب است، بر عهده هاکان فیدان است. از زمانی که رجب طیب اردوغان در ماه مه سال 2023 در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شد، فیدان که جوان‌ترین افسر اطلاعاتی سابق و دارای نفوذ بسیار در پشت‌پرده سیاست‌گذاری‌ها در ترکیه بود به‌روی صحنه آمد و در رأس دستگاه دیپلماسی این کشور قرار گرفت.
فیدان پیش از این تا سال 2010 رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت) بود و البته با دنیای دیپلماتیک آشنایی‌هایی داشت. او در سال‌های اخیر در چندین سفر خارجی به‌ویژه به واشنگتن و مسکو، اردوغان و مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه سابق ترکیه را همراهی کرده بود و به‌عنوان افسر اطلاعاتی در دیپلماسی پشت‌پرده با متحدان و دشمنان ترکیه در سراسر جهان تعاملاتی داشت. فیدان با روابط گسترده بین‌المللی خود، به‌عنوان طراح اولیه برنامه استراتژیک ترکیه در دنیای پیچیده و حساس سیاست‌های جهانی شناخته می‌شود.
فیدان 54 ساله یکی از معدود معتمدان رئیس‌جمهور ترکیه است و از زمانی که اردوغان در سال 2003 نخست‌وزیر شد، در سمت‌های مختلفی در دولت ترکیه خدمت کرده‌است. فیدان پیش از آنکه رئیس سازمان اطلاعاتی ترکیه شود، زمانی که به‌عنوان نماینده ویژه اردوغان، نخست‌وزیر وقت در روند صلح بین حزب کارگران کردستان یا پ.ک.ک و دولت ترکیه فعالیت کرد، توانست توجه‌ها را به‌خود جلب کند.
فیدان با اینکه از پدری کرد‌تبار است اما نقش اساسی را در مبارزه با گروه‌های کُرد سوری بازی کرده است. او در سال 2009 به‌همراه امره تانر، سلف خود در دستگاه اطلاعات ترکیه و دیگر مقامات اطلاعاتی در مذاکرات با رهبران پ.ک.ک شرکت می‌کرد. این مذاکرات صلح تا 2015 طول کشید و هدف آن رسیدن به راه‌حلی برای حل و فصل دهه‌ها درگیری با کردها و خلع سلاح این گروه در مبارزه با دولت ترکیه برای رسیدن به خودمختاری انجام شد.
ترکیه، گروه‌های کرد سوری را معادل پ.ک.ک می‌داند. اکثر پایتخت‌های غربی نیز پ.ک.ک را به‌عنوان یک سازمان تروریستی می‌شناسند. فیدان اولین قربانی وخامت روابط اردوغان با فتح‌الله گولن و حامیان او در درون بوروکراسی ترکیه بود. چراکه گولن و حامیانش با مذاکرات صلح با کردها مخالف بودند.
فیدان در آن زمان به زندان ایمرالی رفت تا بتواند اعتماد عبدالله اوجالان، رهبر زندانی کردها را به‌دست آورد. پیام‌های اوجالان به وکلایش مملو از ستایش‌های بسیار از فیدان بود تا جایی که یک قاضی در آنکارا تحقیقاتی را در این خصوص به‌راه انداخت و فیدان را متهم کرد که با «تروریست‌های» کُرد «تعاملات غیرقانونی» دارد. اما اردوغان جلوی این تحقیقات را گرفته و از فیدان حمایت کرد و مسئولیت کامل مذاکرات فیدان با اوجالان را پذیرفت.
فیدان هیچ‌وقت از هیچ تلاشی برای تعقیب رهبران پ.ک.ک و حامیان گولن دریغ نکرد. پس از فروپاشی مذاکرات صلح در سال 2015، رویکرد آنکارا در مسئله کردها تهاجمی‌تر شد و درگیری با شبه‌نظامیان کُرد را در جنوب‌شرق و همچنین شمال عراق و شمال شرق سوریه آغاز کرد.
سال 2012 چرخشی در زندگی حرفه‌ای فیدان و روابط بین اردوغان و جنبش گولن ایجاد شد. یک دادستان ترک، فیدان و دیگر افسران اطلاعاتی عالی‌رتبه ترکیه را برای بازجویی احضار کرد و آنها را به دلیل روابط‌شان و نقش‌شان در مذاکرات با پ.ک.ک به دادرسی کشاند. این اقدام به بزرگترین رویارویی سازمان اطلاعاتی ترکیه و بوروکراسی قضایی این کشور تبدیل شد.
به‌گزارش نیویورکر، اردوغان در واکنش به این احضاریه و دستگیری بالاترین مقام نظامی ترکیه، مدارس گولنسیت‌ها را که مهم‌ترین منبع درآمد آنها بود، تعطیل کرد و اقداماتی را برای مهار پلیس ترکیه انجام داد. گرت جنکینز، عضوی از هیئت‌مدیره موسسه آسیای میانه-قفقاز می‌گوید این احضاریه برای اردوغان «اعلان جنگ» از سوی گولنیست‌ها بود. پس از این رویارویی، حزب حاکم اردوغان لایحه‌ای را تصویب کرد که به بدنه سرویس مخفی ترکیه مصونیت قضایی اعطا می‌کرد و قدرت آن را افزایش می‌داد.
دادستانی که فیدان و همکارانش را احضار کرده بود، پس از کودتای نافرجام ترکیه در سال 2016 به‌دلیل ارتباط با جنبش گولن متهم شناخته شد. آنکارا که جنبش گولن را به طراحی کودتا برای برکناری اردوغان متهم کرده بود، این گروه را در لیست تروریستی قرار داد. فیدان از همان آغاز فعالیت حرفه‌ای خود رویکردی محافظه‌کارانه در قبال گولنیست‌ها داشت.
پس از کودتای نافرجام در ترکیه، پاکسازی‌های حامیان جنبش گولن نشان داد که آژانس اطلاعاتی ترکیه یکی از معدود نهادهایی است که گولنیست‌ها نتوانسته بودند در آن نفوذ کنند. سازمان اطلاعاتی ترکیه برای پاکسازی گولنیست‌ها از بوروکراسی دولتی پیشرو شد و البته این اقدام واکنش‌های جهانی و انتقادهای شدید نهادهای مدنی بین‌المللی را برانگیخت.
دوران ریاست فیدان در سازمان اطلاعات ترکیه شروع پرفرازونشیبی داشت. مجموعه‌ای از گزارش‌ها در رسانه‌های غربی و اسرائیلی منتشر شد که وفاداری او به شرکای سنتی ترکیه از جمله آمریکا و اسرائیل را زیرسوال می‌بردند. بعدها، ایهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل به انتصاب فیدان در رأس سازمان اطلاعات ترکیه علناً واکنش نشان داد. باراک با اشاره به نقش فیدان در هیئت‌مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سال 2008 تا زمانی که در رأس سازمان اطلاعات قرار گرفت، فیدان را متهم کرد که روابط نزدیکی با ایران دارد.
با این حال باراک در سال‌های آخر دوران خدمتش، به چشم خود دید که سازمان اطلاعاتی میت به تنها کانال گفت‌وگو بین ترکیه و اسرائیل و دیگر قدرت‌های منطقه‌ای تبدیل شده است. فیدان همچنین در سال 2022 در راستای مذاکرات سیاسی مقامات عالی‌رتبه آنکارا و دمشق با میانجی‌گری روسیه چندین بار با همتایان سوری خود دیدار کرد. زمانی که فیدان ریاست میت را برعهده گرفت با سیستم اطلاعات مخفی آشنایی داشت. او تحصیلات نظامی دارد و در فرماندهی عملیاتی و اطلاعاتی «نیروهای واکنش سریع ناتو» در آلمان به‌عنوان افسر نظامی سابق ارتش خدمت کرده بود.
اولین سمت دولتی فیدان ریاست آژانس کمک‌های بین‌المللی ترکیه (TIKA) در سال 2003 بود که تا سال 2007 زمانی که معاون نخست‌وزیر وقت و فرستاده ویژه او شد، در آن باقی ماند. انتصاب فیدان به‌عنوان وزیر امور خارجه یک تغییر سازمانی بوروکراتیک نبود، بلکه واکنشی بود به سیاست‌های کشورهای خارجی در قبال ترکیه؛ از آمریکا گرفته تا اتحادیه اروپا، از روسیه تا سیاست‌های پرپیچ‌وخم کشورهای خاورمیانه. سال‌ها بود که فیدان با رزومه اطلاعاتی خود، در مسائل بین‌المللی مشارکت فعال داشت و همین مشارکت، او را به شخصیتی تاثیرگذار در آینده سیاست‌خارجی ترکیه تبدیل کرده بود.
حالا کرسی وزارت خارجه فرصتی حیاتی را برای فیدان ایجاد کرده تا اثر ماندگار خود را در عرصه جهانی به‌جای بگذارد. نام فیدان در همه روزنامه‌ها دیده می‌شود. او امروز به صورت علنی از تمام فرآیندهایی که خودش آغازکننده آنها بوده، حمایت می‌کند تا شکاف میان جمع‌آوری اطلاعات محرمانه و سیاست‌گذاری را کاهش دهد. به‌گزارش مجله فوربز، نتیجه انتصاب فیدان در رأس وزارت خارجه ترکیه فقط به این دلیل نبود که یک حامی فرآیندهای پیشین به پیشگام ایده‌های اصیل و تازه تبدیل شود. بلکه دلیل اصلی این بود که فیدان پیش از این نیز یکی از بازیگران قابل‌توجه در عرصه سیاست خارجی ترکیه بود.
تصویر جهانی از فیدان
گونی ییلدیز، محقق و روزنامه‌نگار در مجله فوربز می‌نویسد در دورانی که خبرنگار بی‌بی‌سی‌نیوز، مشاور ویژه در کمیته امور خارجی پارلمان انگلستان و تحلیل‌گر یک اندیشکده بوده، فرصتی را برای تعامل با طیفی از شخصیت‌های تاثیرگذار، رؤسای‌جمهور کشورها، افسران اطلاعاتی ارشد، وزرا و سیاستمداران سراسر جهان در اختیار داشت. در آن دوران متوجه شد که بسیاری از این افراد مستقیماً با فیدان کار کرده یا تعامل داشتند و در مناطق مختلف از پاکستان گرفته تا خاورمیانه، اروپا و آمریکا با او در ارتباط بوده‌اند.
ییلدیز می‌نویسد که موضوع این گفت‌وگوها خواه‌ناخواه به‌سمت سیاست خارجی ترکیه و اقدامات آن در فراتر از مرزهایش گرایش داشت. به‌گفته ییلدیز، در این گفت‌وگوها بر اهمیت سازمان اطلاعاتی ترکیه، به عنوان دست پنهانی که مسیر اقدامات جهانی ترکیه را هدایت می‌کرد، اذعان می‌شد. ییلدیز می‌گوید، تمام این افراد بر هوش و ذکاوت و مهارت استراتژیک فیدان تاکید می‌کردند و برخی هم او را «دکتر فیدان» خطاب می‌کردند.
فیدان اولین افسر اطلاعاتی نیست که با گذر از دالان‌های سازمان‌های اطلاعاتی به عرصه عمومی رهبری سیاسی یک کشور رسیده است. در میان نمونه‌های جهانی این روند می‌توان به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور فعلی روسیه که پیشتر افسر اطلاعات خارجی کا.گ.ب بود، جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور سابق آمریکا که به‌عنوان مدیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا یا سازمان سیا خدمت کرده بود و همچنین مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق آمریکا که او هم مدیر سابق سازمان سیا بود، اشاره کرد.
از سوی دیگر، در شخصیت‌های تاریخی نیز می‌توان به وزیر خارجه سابق انگلستان اشاره کرد که از گزارش‌های محرمانه اطلاعاتی برای شکل‌دهی سیاست بریتانیا در قبال آلمان نازی و ایتالیای فاشیست استفاده می‌کرد. در عراق نیز، مصطفی کاظمی، رئیس پیشین سرویس اطلاعات ملی عراق از سال 2020 تا 2022 نقش نخست‌وزیری را برعهده گرفت و مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان هم به سابقه اطلاعاتی خود می‌بالد.
در عرصه نظامی، ترکیه اغلب به‌دلیل فناوری پهپادهایش شناخته می‌شود. با این حال، نبض این موفقیت با ریتم ماموران اطلاعاتی می‌زند. این اطلاعات محرمانه است که با جدیت و ممارست جمع‌آوری شده و به‌طور استراتژیک با افرادی مثل فیدان توسعه پیدا کرده است و باعث تقویت این توانایی نظامی ترکیه شده است. بدون شاهرگ اطلاعات محرمانه که از سوی سازمان اطلاعات در اختیار قرار می‌گیرد، تاثیر سرمایه‌گذاری‌های نظامی عمدتاً تضعیف می‌شود.
فیدان به‌عنوان رئیس پیشین سازمان اطلاعاتی ترکیه، ردپای خود را در مناطق مختلفی در خاورمیانه تا اروپا، آفریقا تا روسیه به جا گذاشته است. سازمان تحت مدیریت او اطلاعات را جمع‌آوری می‌کرد و نفوذ ترکیه را در این مناطق گسترش می‌داد.
یکی از مهم‌ترین تحولات دستگاه سیاسی ترکیه پس از کودتای نافرجام در 15 جولای 2016 به‌نمایش درآمد. ترکیه توانست سیستم سیاست داخلی خود را بازسازی کرده و مسئولیت‌های بسیاری از نهادهای دولتی را بازتعریف کند. از همه مهم‌تر، ایجاد تغییراتی در بازیگران سیاست خارجی بود. بسیاری از نهادهای دولتی مثل «آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه» یا TIKA و «سازمان ترک‌های خارج از کشور و جوامع وابسته» یا YTB نقش تاثیرگذاری در حوزه سیاست خارجی بازی کردند.
تجربیات دیپلماتیک، سیاسی و نظامی
فیدان در سال 2003 ابتدا کار خود را به‌عنوان رئیس «آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه» اصلی‌ترین نهاد دولتی که کمک‌های بشردوستانه و توسعه‌بخش را در اختیار دولت‌های نیازمند و جوامع جهانی قرار می‌داد، آغاز کرد. سپس در سال 2007 معاونت نخست‌وزیری را برعهده داشت و مسئولیت هدایت سیاست خارجی و امنیت بین‌المللی را برعهده گرفت. در این دوران، او نماینده اردوغان، نخست‌وزیر وقت بود و نشست‌هایی در موضوع هسته‌ای برگزار می‌کرد و نماینده ترکیه در هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌شمار می‌رفت.
سال 2009، زمانی که آنکارا تلاش می‌کرد روابط غرب و تهران را در ارتباط با مسئله هسته‌ای ایران نزدیک‌تر کند، هاکان فیدان در این میانجی‌گری نقش داشت و از حق جمهوری اسلامی برای داشتن برنامه هسته‌ای با اهداف صلح‌آمیز دفاع می‌کرد. سال 2013، پس از انتشار مقاله‌ای در واشنگتن‌پست، هاکان فیدان به سوژه‌ای بحث‌برانگیز در ترکیه تبدیل شد.
به‌گفته دیوید ایگناشیوس، ستون‌نویس این روزنامه، اسرائیل که فیدان را دوست تهران می‌دانست او را متهم کرده بود که فهرستی از جاسوسان اسرائیلی را در اختیار ایران قرار داده است. حتی یک روزنامه آلمانی‌زبان در سوئیس نیز از روابط خوب فیدان با سردار قاسم سلیمانی نوشته بود.
فیدان به‌عنوان نماینده ویژه نخست‌وزیر ترکیه تجربیاتی را در بحران‌های بین‌المللی مختلف و مناطق بحران‌زده به دست آورد و در عملیات‌های ضدتروریسم ترکیه نقش داشت. او در 21 ژوئن در نشست بین‌المللی لندن درباره بازسازی اوکراین گفت: «ترکیه مصمم است تا استقلال، حق حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین از جمله کریمه، سرزمین پیشین ترک‌های تاتار را تضمین کند.» این سخنان نشان‌دهنده نقش بالای دولت ترکیه در اوکراین است.
زمانی که یک جلد قرآن در استکهلم به آتش کشیده شد، فیدان با الفاظی تند واکنش نشان داد: «برای تحمل چنین اقدام شنیعی باید (با آنها) همدست باشید.» خطاب این پیام فیدان، دولت سوئد بود که در آن زمان درخواست عضویت در ناتو را داشت و به‌دلیل مانع‌تراشی‌های ترکیه و مجارستان این عضویت به درازا کشیده شده بود.
این اظهارات همچنین روشی برای جلب‌نظر رای‌دهندگان ناسیونالیست‌های اسلام‌گرا بود که شالوده قدرت اردوغان را تشکیل می‌دهند. فیدان در 42 سالگی به ریاست سازمان اطلاعات ترکیه رسید و جوان‌ترین فردی بود که در تاریخ این سازمان به این سمت رسید و تا 13 سال در این سمت فعالیت کرد.
تحصیلات آکادمیک فیدان نیز قابل توجه است. او در رشته علوم سیاسی و حکمرانی در دانشگاه مریلند آمریکا تحصیل کرده و مدرک فوق‌لیسانس خود را از دانشگاه بیلکنت در آنکارا دریافت کرده و تز خود را با عنوان «نقش اطلاعات محرمانه در سیاست خارجی» ارائه داده است. فیدان همچنین پایان‌نامه دکتری خود را به «دیپلماسی در عصر اطلاعات: استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی در راستی‌آزمایی معاهدات» اختصاص داده است.
پس از تکمیل تحصیلات، فیدان مطالعات آکادمیک خود را در زمینه امنیت بین‌الملل، توسعه بین‌الملل و سیاست خارجی ترکیه انجام داد. او در دانشگاه‌های حاجت‌تپ و بیلکنت، سخنرانی‌هایی را در حوزه روابط بین‌المللی ارائه می‌کرد و مطالعات آکادمیک خود را در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین و در سازمان ملل در ژنو ادامه می‌داد.
فیدان، جانشین اردوغان؟
فیدان در 54 سالگی مزیت کم‌نظیری در ترکیه دارد: او نه‌تنها ارتش را به خوبی می‌شناسد بلکه به اسرار و ظرافت‌های دولت و حکمرانی نیز آشناست.
برای مدت 13 سال، هاکان فیدان در سایه باقی ماند، هر وقت نیاز بود در یک نشست، مذاکرات پشت‌پرده و در عکس‌های رسمی حضور یافت اما همیشه فاصله ایمن را حفظ کرد. زمانی که رجب طیب اردوغان به همراه مولود چاووش‌اغلو، وزیر خارجه وقت به خارج از ترکیه سفر می‌کرد، فیدان چهره‌ای همراه در میان هیئت دیپلماتیک ترکیه بود؛ او سلطان سیاست در سایه ترکیه بود که هم نامحسوس بود و هم کارآمد.
فیدان را می‌توان از نزدیک‌ترین افراد به اردوغان به حساب آورد. شاید بتوان گفت که پس از اردوغان، فیدان قدرتمندترین سیاستمدار ترکیه به‌شمار می‌آید. فیدان وفادارترین فرد به اردوغان است. او اقدامات مخفیانه ترکیه را مدیریت کرده است و می‌توان او را جانشین احتمالی اردوغان در انتخابات 2028 دانست. فیدان مسائل بسیار حساس را مستقیماً به اردوغان گزارش می‌کرد و اردوغان زمانی فیدان را «جعبه سیاه» خود معرفی کرده بود.
هاکان فیدان اخیراً در اظهاراتی که صفحه یک روزنامه‌های سراسر ترکیه را به‌خود اختصاص داد و پایتخت‌های غربی را غافلگیر کرد گفت که اقدامات بشردوستانه به‌رهبری آمریکا برای غزه که در جمهوری قبرس پایه‌گذاری شده، پوششی برای عملیات نظامی است. او در گفت‌وگویی هشدار داد: «در آنجا اقدامات نظامی به صورت جدی جریان دارد. زمانی که به بخشی از جنگ‌های ادامه‌دار در خاورمیانه تبدیل می‌شوید، با آتش بازی می‌کنید و این آتش دامن شما را می‌گیرد.»
اتهام‌زنی‌های تند مدت‌هاست که عامل حفظ رجب‌طیب اردوغان در قدرت بوده است اما یک سال پس از روی کار آمدن فیدان، این‌طور به‌نظر می‌رسد رئیس‌جمهور ترکیه موضع‌گیری جسورانه‌تری را پیش گرفته است. واشنگتن همکاری‌های نظامی خود را با قبرس و یونان افزایش داده بنابراین اتهامات مطرح‌شده کنایه بزرگی به متحدان ترکیه در ناتوست. این اظهارات کمی پس از سفر فیدان به منطقه شین‌جیانگ چین و گفت‌وگو درباره «فرهنگ‌های باستانی ترکی و اسلامی» مطرح شدند که مخالف دیدگاه پکن مبنی بر غیرترک بودن اویغورها و داشتن ریشه‌های عمیق چینی آنها بود.
دیوید لپسکا، ستون‌نویس وب‌سایت نشنال می‌نویسد، وزیر خارجه ترکیه نماینده انبوهی از تناقضات است. او حامی جنگ است اما از بقیه کتاب‌دوست‌تر. او مثل جانشین خود در سازمان میت، ابراهیم کالن، هنرمند خیال‌پردازی نیست که گه‌گاهی نماهنگ‌هایی را درباره عشق اسلامی منتشر کند. فیدان با پرهیز از تندی‌های سلف خود، مولود چاووش اوغلو، هاله‌ای از سنگدلی مؤدبانه‌ای دارد، لبخندی مهربانانه می‌زند درحالی‌که چشم‌هایش به‌وضوح نشان می‌دهند که تحت‌تاثیر قرار نخواهد گرفت. هاکان فیدان یکی از معدود اعضای کابینه ترکیه است که به زبان انگلیسی مسلط است و می‌تواند در مورد نکات ظریف سیاست با همتایان غربی خود مذاکره کند.
او در پایان‌نامه خود که در مورد تاثیر اطلاعات بر سیاست خارجی نوشته بود به سازمان سیا و ام‌آی6 به‌عنوان الگوهایی برای ترکیه اشاره کرده بود. با این حال می‌توان استدلال کرد که به‌عنوان رئیس سازمان میت از سال 2010 تا اواسط سال 2023، او بخشی از دلیل روی برگرداندن ترکیه از غرب و متحدانش بوده است. در دوران ریاست فیدان، سازمان میت با شورشیانی که طبق گزارش‌ها با افراط‌گرایانی همسو بودند که با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه می‌جنگیدند، همکاری می‌کرد.
تحت نظارت او، آنکارا از همکاری نظامی با آمریکا و اسرائیل روی برگرداند و روابط قوی‌تری را با ایران ایجاد کرد. فیدان طی 13 سال سازمان میت را به نهادی توانمند، قابل اعتماد و حتی انعطاف‌پذیر تبدیل کرد که امری نادر در دولت ترکیه به‌شمار می‌رود. در طول یک سال گذشته او تلاش کرده تا همین روند را در وزارت خارجه با هدف ارتقای جایگاه ترکیه به‌عنوان بازیگری قدرت در جهان چندقطبی پیاده کند.
طبق گزارش‌ها، فیدان دیپلمات‌های ترک را تشویق می‌کند تا از ازدواج با اتباع خارجی خودداری کنند با این استدلال که آنها می‌توانند تهدیدی امنیتی ایجاد کنند. او به تقویت و اصلاح جایگاه سخنگوی وزارت خارجه و بازوی ارتباطات دولت پرداخت و تمام شاخه‌های مختلف سیاست خارجی از جمله ارتش و دفاع داخلی را زیر چتر این وزارتخانه قرار داد. او خدمات خصوصی ویزای ترکیه را در سراسر جهان ملی کرد تا درآمد این وزارتخانه را افزایش دهد. در پایان، فیدان دپارتمان جدید امنیتی و اطلاعاتی را به‌وجود آورد و سفیر آسیای میانه و امور ترک‌ها را منصوب کرد که تاکیدی است بر تلاش‌های آنکارا برای گسترش نفوذ خود در کشورهای ترک‌تبار.
در خارج از ترکیه، دو دستاورد مهم فیدان قابل توجه است؛ یکی موافقت ترکیه برای عضویت سوئد در ناتو به ازای دریافت جنگنده‌های‌اف-16 و کسب امتیازاتی از استکهلم و دیگری ادامه ایجاد توازن بین روسیه و اوکراین و یافتن راهی برای ادامه صادرات غلاتِ اوکراین. در ماه‌های اخیر صحبت از ریاست‌جمهوری فیدان سر و صدای بسیاری کرده است. او قطعاً می‌تواند از عهده این کار بربیاید، و ترک‌ها ظاهراً از عملکرد وزیر خارجه خود راضی‌اند.
البته او فقط یک‌بار در اوایل سال 2005 برای کسب مناصب انتخابی تلاش کرد و پس از آنکه اردوغان به‌صراحت گفت که او باید در سمت ریاست سازمان اطلاعات باقی بماند، به کمپین انتخاباتی خود پایان داد. او در سال گذشته بیشتر دیده شده و ادامه این راه می‌تواند او را به چهره‌ای شناخته‌شده در میان مردم در انتخابات 2028 تبدیل کند.
