سال چالش / نیمنگاهی به چشمانداز چالشهای ایران در سال 1404 در عرصه سیاستخارجی
سال ۱۴۰۴، سال پرچالشی برای ایران خواهد بود. در عرصه سیاستخارجی، سال جدید سال تحمل فشار حداکثری، رویارویی با فشارهای سیاسی، نظامی و امنیتی آمریکا خواهد بود.
سال ۱۴۰۴، سال پرچالشی برای ایران خواهد بود. در عرصه سیاستخارجی، سال جدید سال تحمل فشار حداکثری، رویارویی با فشارهای سیاسی، نظامی و امنیتی آمریکا خواهد بود.
احسان هوشمند، پژوهشگر پرسابقه مسائل قومی میگوید: من فکر نمیکنم که ادغام کردها در ساختار دولت جدید سوریه صورت بگیرد. به نظرم موضوع به صفر خواهد رسید. فکر نمیکنم که کردها بتوانند با حفظ هویت کردی در دولت جدید سوریه ادغام شوند. یعنی کردهای سوریه خنثی خواهند شد. مگر اینکه کردهای سوریه حمایت اسرائیل و آمریکا را داشته باشند اما درگیر شدن آمریکا در این موضوع در این برهه زمانی برایشان دستوپاگیر است.
اگر به درگیری در اروپا و درگیریها در خاورمیانه بنگرید به وضوح میبینید که هر دو درگیری یک وجه مشترک دارند و آن روسیه است. روسیه یک بازیگر مهم در اروپا و خاورمیانه است. این کشور منافع استراتژیکی در خاورمیانه و بهخصوص در سوریه دارد. از این جهت است که روسیه پیشنهاد داده تا به واشنگتن در انجام توافق به ایران کمک کند. چراکه خود را لولای دری میبیند که تحولات اروپا را با تحولات خاورمیانه پیوند میدهد اما باید گفت که عزم ترامپ برای پایان دادن به درگیریها در اروپا و خاورمیانه، موانع مهمی را پیش روی خود دارد. آمریکاییها مجبور هستند در این مسیر، چندین بازیگر مختلف با منافع مختلف با خود همسو کنند. ترامپ برای انجام این کار وقت زیادی نیز ندارد چراکه با توجه به بزرگی کار و محدودیت زمان، انتخابات میاندورهای آمریکا از آنچه به نظر میرسد، نزدیکتر است.
روسیه در خصوص برنامه هستهای ایران به دنبال راهی میانه است که در چارچوب آن نه بحران بهطور کامل حل و فصل شود و نه چرخه بحران از گردونه خارج شود.
ترکها یک بار در میانه بهار عربی به چنین وسوسهای دچار شدند. ناامنی سوریه موجب شد تا وزیر خارجه وقت ترکیه، با شور و شوق در دهه ماه رمضان آن سال، اعلام کند که اسد تا پایان ماه رمضان رفتنی است. اما این آرزو با ورود ایران به سوریه و نقشآفرینی پررنگتر روسها نقش بر آب شد اما در نهایت، سقوط بشار اسد در سوریه و تسلط آذربایجان بر قرهباغ کوهستانی در سال ۲۰۲۳ نشان داد که ترکیه توانایی رو به رشدی برای نمایش قدرت در مناطق مختلف به دست آورده است.
گزارشهایی که درباره مذاکرات صلح اوکراین در عربستان سعودی بین ایالات متحده و روسیه و بدون حضور اوکراین برگزار شد، نشان میدهد که نوعی آشتی در حال انجام است.
اینگونه به نظر میرسد که ترامپ از خودش مطمئن است و فکر میکند نیازی ندارد تا به السیسی و ملکعبدالله برای پذیرش طرح اسکان فلسطینیها انگیزه بدهد. شاید ترامپ به این نتیجه رسیده است که این دو، بهرغم همه تلاشهای رسانهای و بیانیههایی که صادر میکنند، در نهایت نمیتوانند این پیشنهاد را رد کنند. ترامپ خوب میداند که رژیمهای عربی، دیکتاتوریهای سرکوبگر هستند که برای بقای خود به تأیید و حمایت ایالات متحده وابسته هستند.
در عصری که به نظر میرسد فناوریهای جدید با سرعت نور در حال پیشرفت هستند، سوالی که این روزها در تمام حوزههای سیاست، آموزش و صنعت مطرح میشود این است که فناوری چگونه زندگی بشر را در دهههای آینده متحول خواهد کرد؟ اهمیت پاسخ به این سوال، بهطور خاص، درحوزه فناوریهای نظامی بسیار مهمتر مینماید؛ از هواپیماهای بدون سرنشین گرفته تا هوش مصنوعی تا ارتباطات ماهوارهای، همه و همه در کنار هم، در میدان جنگ دیجیتال و هوشمند، مورد استفاده قرار میگیرند.
اقدامات اخیر دونالد ترامپ حاکی از تحولی اساسی در استراتژی ایالات متحده است که در آن ابزارهای اقتصادی مانند تعرفهها، ایجاد محدودیتهای تجاری و دیپلماسی اقتصادی میتوانند بار دیگر در کنار الزامات نظامی و امنیتی مورد استفاده قرار گیرند.
اینطور به نظر میرسد که در این شرایط حساس که ایران با انبوهی از مشکلاتِ حلنشده و بهحالخود رهاشده اقتصادی، سیاسی و اجتماعی روبهرو است، هنوز ساختار سیاسی کشور نتوانسته است به طور نسبی به اجماعی در خصوص راهبردی که باید در پیش بگیرد برسد.