محمد ناطقی پژوهشگر اقتصادی از تاثیر منفی ارز دولتی می‌گوید:
رشد اقتصادی در جیب واردکنندگان
محمد ناطقی، پژوهشگر اقتصادی معتقد است که دو علت اصلی منجر شد که سود رشد اقتصادی در سه سال اخیر در سفره مردم احساس نشود و یکی از این دو دلیل، توزیع ارز دولتی با قیمت پایین‌تر از بازار بود. توزیع دلار دولتی، علاوه بر اینکه سفره مردم را کوچک‌تر کرد، مانعی برای فعالیت صادرکنندگان نیز بود.
ناطقی می‌گوید: «آقای فرزین پارسال با افتخار، ۶۰ میلیارد دلار ارز تخصیص داده است. در صورتی که از نگاه اقتصاددانان، ایشان ۶۰ میلیارد دلار رانت توزیع کرده‌اند. ۲۰ هزار تومان اختلاف میان دلار بازار آزاد و دلار دولتی به جیب واردکنندگان رفته است.»
*به نظر شما آیا می‌توان ضعف طرف تقاضا در داخل را با صادرات به بازارهای خارجی پوشش داد؟
باید در نظر گرفت که دولت به دلیل سرکوبی که در نرخ نیما داشته است، بسیاری از کالاها امکان صادرات ندارند. قیمت دلار بازار آزاد با نرخ دلار دولتی حداقل 25 هزار تومان اختلاف قیمت دارد.
این یعنی اینکه عملاً، تولیدکننده دارد با دلار یک‌سال پیش کالا را می‌فروشد. فقط بخش کوچکی از بازار صادراتی ایران توانایی رشد دارد ولی این قسمت بیشتر از ۲۰ میلیارد دلار نیست. باید به یاد داشته باشیم در این شرایط نمی‌توان توسعه صادرات داشت.
علاوه بر این، صادرات در ایران به شدت دچار تحریم است. همین الان، افرادی که در حال صادرات هستند برای نقل و انتقالات منابع مالی خود باید به شرکت‌هایی اعتماد کنند که چندین بار، کلاهبرداری انجام داده‌اند. افراد صادرکننده امسال چندین میلیون از پول خود را از دست داده‌اند. یعنی به آن‌ها گفته‌اند که دلار به آن‌ها می‌فروشد اما به آنان دلار داده و رفته است.
*تاثیر این ریسک‌ها بر فرآیند صادرات چیست؟
این ریسک‌های سنگین منجر می‌شود صادرکننده نتواند به راحتی بازارهای خود را گسترش دهد.
*سیاست‌گذار باید چه کند؟
مهم‌ترین رویکرد این است که نرخ ارز را تک‌نرخی کند. توصیه نمی‌شود که بازار نیما حذف شود اما تمام ارز صادرات باید به نرخی که بازار تعیین می‌کند به واردات تخصیص یابد.
حتی اگر قرار است پیمان‌سپاری ارزی انجام شود، باید بازار نرخ‌ها را تعیین کند. در چنین شرایطی، هم صادرکننده رشد می‌کند و هم صنعت کشور به واسطه سرمایه‌گذاری، رشد خواهد داشت.
*پس اینکه می‌گویند کالاهای اساسی با نرخ ارز دولتی وارد شده‌اند پس نباید گران شوند، از کجا می‌آید؟
آقای فرزین پارسال با افتخار، ۶۰ میلیارد دلار ارز تخصیص داده است. در صورتی که از نگاه اقتصاددانان، ایشان ۶۰ میلیارد دلار رانت توزیع کرده‌اند. 25 هزار تومان اختلاف میان دلار بازار آزاد و دلار دولتی به جیب واردکنندگان رفته است.
تصور کنید در سه سال اخیر رشد اقتصادی مثبت بوده است. آمارها هم این را نشان می‌دهند. پس چرا رفاه مردم کاهش یافته است؟ اول اینکه ۳۶ میلیارد دلار ثروت خلق شده، تبدیل به رانت شد و در جیب عده‌ای خاص توزیع شده است.
این اعداد جدی و غیرقابل‌باور است. این رفاه، در جیب مثلاً دو هزار نفر رفته است. افرادی که در دو سال اخیر و در ایران به کار صرافی مشغول بوده‌اند، خیلی سریع پولدار شدند. فرض کنید ۶۰ میلیارد دلار ارز توزیع شده است و تنها پنج درصد برای توزیع این ارز، رشوه گرفته باشند.
سه یا چهار درصد هم پولی برای انتقالات ارز گرفته باشند. این چند درصد حدود سه میلیارد دلار یعنی ۲۰۰ هزار میلیارد تومان می‌شود و همان رفاهی است که از جامعه ایرانی دریغ شده است. افراد اصلاً کوچک نیستند.
رشد اقتصادی به جیب این افراد رفته است. دلیل دیگری هم که به ذهن می‌رسد اینکه خروج سرمایه خطر جدی است. پس توزیع رانت و خروج سرمایه دو دلیل اصلی تزریق نشدن رشد اقتصادی به جیب مردم بوده است.
