اشرف بروجردی؛ ایستاده در میانه سنت و مدرنیته
به نظرم رسید موفقیت او بهعنوان زنی برخاسته از فضای سنتی–مذهبی، در عین کسب تحصیلات دانشگاهی و دستیابی به موقعیتهای مدیریتی، حاصل نوعی «سازگاری فعال» با سنت و مدرنیته بوده است؛ به این معنا که بروجردی نه تسلیم بیچونوچرای سنت شد و نه بهطور کامل از ریشههای خود گسست.
خیلی سال پیش، در دوره دولت اصلاحات، زمانی که بهعنوان روزنامهنگار حوزه سیاسی فعالیت میکردم، با مرحومه اشرف بروجردی آشنا شدم. تصویری که آن زمان از شخصیت او در ذهنم شکل گرفت، زنی توانمند بود که در عین حال در خانوادهای سنتی–مذهبی رشد کرده و متأثر از فضای انقلاب ۵۷، با نوعی دوگانگی و تعارض در سبک زندگی مواجه بود.
بر پایه همین تصویر، گمان میکردم طبیعی است که او، از یکسو در برابر ارزشها و انتظارات سنتی خانواده و بافت اجتماعی پیرامونش قرار داشته و از سوی دیگر با مظاهر دنیای مدرن روبهرو بوده است؛ وضعیتی که بیتردید برای تبدیل شدن به یک زن مدیر ـ آن هم بهعنوان نخستین معاون زن وزارت کشور پس از استقرار جمهوری اسلامی ـ فشارهای مضاعفی را بر او تحمیل میکرد.
از همین رو، آن زمان این پرسش برایم مطرح شد که در این دوگانگی میان سنت و مدرنیته، اشرف بروجردی در کجای این طیف ایستاده است؟ اما چندین سال بعد، زمانی که در کمیسیون زنان باران با او همراه شدم و ارتباط نزدیکتری شکل گرفت، پاسخ این پرسش را یافتم. به نظرم رسید موفقیت او بهعنوان زنی برخاسته از فضای سنتی–مذهبی، در عین کسب تحصیلات دانشگاهی و دستیابی به موقعیتهای مدیریتی، حاصل نوعی «سازگاری فعال» با سنت و مدرنیته بوده است؛ به این معنا که بروجردی نه تسلیم بیچونوچرای سنت شد و نه بهطور کامل از ریشههای خود گسست.
بیتردید، تحول شخصیتی اشرف بروجردی مرهون پیشروی آرام، پرهیز از رفتارهای هیجانی، اخلاقمداری و صبر استراتژیک او بود. او با وجود محدودیتها و چالشهای ساختاری، علاوه بر بازتعریفی خلاقانه از هویت دینی زن ایرانی، توانست حضوری معنادار و ماندگار در عرصههای تصمیمسازی و کنشگری سیاسی و مدنی پیدا کند. در واقع، اشرف بروجردی در چارچوب همین محدودیتها، راههای متفاوتی برای معنا دادن به زندگی و اعمال اراده فردی خود برگزیده بود و در عین برخورداری از شجاعت در بیان مطالبات و پایداری در برابر فشارها، همواره به روشهای مسالمتآمیز اصلاحطلبانه پایبند ماند. بر همین اساس نیز میکوشید در موقعیتهایی که در آن قرار داشت، به سهم خود در مسیر توسعه، عدالت اجتماعی و گسترش مشارکت عمومی نقشآفرینی مؤثر و الهامبخش داشته باشد.
اشرف بروجردی نماد خودباوری، مسئولیتپذیری و تلاش برای تغییر مثبتِ زن ایرانی بود؛ زنی که نهتنها به بهبود وضعیت زنان میاندیشید، بلکه ارتقای کیفیت حکمرانی و پویایی جامعه ایران از بزرگترین دغدغهها و خواستههای او به شمار میرفت.
روح آن بزرگزن شاد و در آرامش باد.
