بدرقه ملی/گزارش میدانی خبرنگار هم‌میهن از تشییع ۶۰ شهید در پایتخت
قرار تشییع ساعت ۸ صبح بود اما زودتر از این ساعت تصاویر ورود تریلی‌های حامل تابوت‌های شهدای حملات اسرائیل به میدان انقلاب، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
قرار تشییع ساعت ۸ صبح بود اما زودتر از این ساعت تصاویر ورود تریلی‌های حامل تابوت‌های شهدای حملات اسرائیل به میدان انقلاب، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. تریلی‌ها یکی بعد از دیگر می‌رسیدند و در هر کدام از آنها تعدادی از پیکرها در تابوت، پیچیده در پرچم ایران به چشم می‌خوردند. روی هر تابوت، عکس و اسمی بود که نشان می‌داد صاحب پیکر کیست.
اسامی‌ای که بعضی از آنها را به خوبی می‌شناختیم و حتی تصور این که تاریخ شهادت تمام آنها روی سنگ‌های مزارشان یک روز باشد، به ذهن‌مان نمی‌رسید. برخی دیگر هم برای ما ناشناخته و برای جامعه تخصصی خود شناخته‌شده بودند. برخی دیگر هم نه نظامی بودند، نه متخصص هسته‌ای؛ خانواده آنها بودند یا کسانی که در نزدیکی‌شان زندگی می‌کردند.
اول قرار بود شهدا چند روز بعد از حمله نیمه‌شب اسرائیل به ایران تشییع شوند اما اوضاع کشور به‌شکلی بود که برنامه تشییع شهدا را هم تحت تاثیر قرار داد و لغو شد. اما در نهایت قرار شد هفتم تیرماه، این مراسم در تهران برگزار شود؛ چهار روز بعد از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل به دنبال یک درگیری سنگین ۱۲ روزه.
دیروز مردم ۶۰ شهید را بدرقه کردند. شهدای نظامی، هسته‌ای، غیرنظامی، زنان وکودکانی که بخشی از آنها در موج اول حملات شهید شدند و بعضی دیگر در ترورها و حملات بعدی جنگ ۱۲ روزه. همیشه زمانی که چهره یا چهره‌های مهمی در این خیابان تشییع می‌شدند، نماز میت توسط آیت‌الله خامنه‌ای و در دانشگاه تهران اقامه می‌شد؛ مثل مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی، شهید قاسم سلیمانی، سیدابراهیم رئیسی و درگذشتگان حادثه سقوط هلی‌کوپتر و آخرین مورد نیز اسماعیل هنیه. اما این بار به خاطر شرایط امنیتی و تهدیدهای واضح و مکرر مقامات آمریکایی و اسرائیلی، اقامه نماز میت در برنامه تشییع وجود نداشت. تهدیدهایی که در رجزخواندن‌ها و در شعارهای طول مسیر بدرقه پیکرها نیز انعکاس یافته بود و هر کس به زبان خود، پاسخ آن را می‌داد.
خشم و اندوه
شاید بهترین توصیف برای فضای تشییع پیکر شهدای جنگ ۱۲ روزه این باشد که خشم و اندوه در هم آمیخته بود. دلایل مختلفی هم برای غلبه این دو حس می‌توان پیدا کرد. تشییع شهدایی که داغ‌شان تازه است و جامعه نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد، واجد چنین شرایطی است. چراکه شرکت‌کنندگان از یک سو به خاطر رخ دادن شهادت اندوهگین هستند و از سمت دیگر ضربه‌ای که منجر به این اتفاق شده هم سنگین است و حس خشم را به دنبال دارد. در مورد تشییع روز شنبه هفتم تیر، می‌شود حتی دلایلی بیشتر هم برای ایجاد این حس پیدا کرد.
شهدایی که تابوت‌هایشان روی تریلی‌ها بود، اشخاصی بودند که احتمال درگذشت همزمان آنها یا با دلیلی مشابه در یک بازه زمانی مشخص، اندک بود. چطور می‌شود در چند روز تعدادی از برجسته‌ترین دانشمندان هسته‌ای، بلندپایه‌ترین فرماندهان سلسله‌مراتب نظامی و امنیتی، خانواده‌های آنان و مردم عادی که در خانه‌ای نزدیک به آنها زندگی می‌کردند، به شهادت برسند؟ شاید ابعاد جنایت اسرائیل و میزان سنگینی ضربه بود که این حس خشم و اندوه را در خیابان آزادی ایجاد کرده بود.
ازدحام در قلب تهران
جمعیت خیلی زودتر از ساعت ۸ صبح به خیابان آمده بودند. بعضی اخبار اعلام کرده بودند که مراسم از مقابل دانشگاه تهران انجام می‌شود اما میدان انقلاب، نقطه شروع تشییع بود. در مسیر رسیدن به محور اصلی تشییع، راهی طولانی به موازات خیابان‌های انقلاب و آزادی را طی کرده بودم که نشان می‌داد خودروهای مردم از نقطه‌ای که پلیس اجازه پارک ماشین را می‌داد، تا صدها متر بالاتر پارک شده بود. همانطور که پس از خروج از مراسم، ردیف خودروها را در حاشیه بزرگراه چمران تا صدها متر بالاتر از میدان توحید دیدم.
ردیف خودروهای شخصی در کنار اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های پلاک نظامی که برای جابه‌جایی نیروهای امنیت مراسم یا مردم شرکت‌کننده از نقاط مختلف تدارک دیده شده بود، قرار داشت. متروها شلوغ بودند و جمعیت به سمت مرکز تهران می‌آمدند که برای برگزاری این مراسم تعطیل شده بود. می‌شد امواج خروش مردم را در خروجی ایستگاه‌ها دید. جمعیت شرکت‌کننده در تشییع شهدای این جنگ ۱۲ روزه، لحظه به لحظه در خیابان اصلی فشرده‌تر می‌شد و تریلی‌های حامل پیکرها به سختی پیش می‌رفتند. بخش زیادی از مردم به صورت خانوادگی در تشییع شرکت کرده بودند و این را می‌شد از تعداد کالسکه‌هایی که در مسیر بود، به خوبی فهمید.
تابوتها روی تریلی‌ها پخش شده بودند. شرکت‌کنندگان در مراسم تلاش می‌کردند خودشان را به کنار ماشین‌ها برسانند یا اگر شال، چفیه، یا چیزی مانند آن را داشتند، به دست پاسدارها و بسیجیان سوار بر تریلی‌ها بدهند که آنها را با تابوت شهدا، تبرک کنند. بعضی که دستشان به تابوتی رسیده بود، پیغامی نوشته بودند. مثلاً مادر یک شهید مدافع حرم، روی یکی از تابوتها نوشته بود سلام من را به پسرم برسانید.
اگر اعضای خانواده‌ای کنار هم در حمله به شهادت رسیدند، تابوت‌هایشان هم کنار هم بود. مثل سپهبد محمد باقری، رئیس پیشین ستاد کل نیروهای مسلح که تابوتش بالاتر از تابوت همسرش اشرف افشردی و دخترش فرشته قرار داشت. یا سپهبد غلامعلی رشید، فرمانده پیشین قرارگاه خاتم‌الانبیاء که پسرش امین‌عباس هم در حمله اسرائیل شهید شد. خانواده ساداتی هم همین‌طور بودند.
پدر، مادر، دختران و پسر خانواده در همان حمله کشته شدند. یعنی روی آن تریلی‌ها تابوت ژنرال ۷۲ ساله‌ای مثل غلامعلی رشید بود، تابوت سیدعلی ساداتی ۴ ساله و زهرا برزگر 3 ساله هم قرار داشت. ساعت از ۱۴ گذشته بود که تریلی‌ها وارد میدان آزادی به عنوان نقطه پایان مراسم شدند. بعد از آن، هر کدام از پیکرها به نقاطی که برای خاکسپاری مشخص شده بود، منتقل شدند.
چرا آمدی؟
سوال پرسیدن از مردم در چنین شرایطی سخت است. از این بابت که نمی‌دانی چه سوالی بپرسی که پاسخی کلیشه‌ای نگیری. طبیعتاً من قسمت کوچکی از مسیر حدوداً ۵ کیلومتری میدان انقلاب تا آزادی و شرکت‌کنندگان را از نزدیک دیدم. ۶ سال قبل، در همین خیابان تشییع پیکر شهید سلیمانی را شاهد بودم و دیروز در آن مسافت تکثر و تنوع شرکت‌کنندگان در تشییع شهدا، نسبت به ۶ سال قبل آدم را به فکر فرو می‌برد. این موضوع باعث می‌شد که سوال پرسیدن کمی سخت‌تر از حالت معمول باشد. از یک خانم میانسال دلیل آمدنش را پرسیدم. گفت: «آمدم که بگویم آقا تنها نیست.»
از یک پسر جوان با تیپ حزب‌اللهی همین سوال را داشتم. او گفت: «تا آخر پای کار هستیم.» دوستش هم گفت: «یک جان داریم همان را در این راه می‌دهیم.»کمی جلوتر، دخترخانمی با تیپ امروزی تصویر سپهبد باقری را در دست داشت و توجهم را جلب کرد. او گفت: «حساب شهدا با همه چیز فرق می‌کند.»
دست‌نوشته‌ها
طیف وسیعی از پلاکاردها و پارچه‌نوشته‌های دست‌نوشته و چاپی در دست مردم بود. در کنار آن‌هایی که پیامی را روی تکه‌های مقوا نوشته بودند، انبوهی از مردم هم تصاویری از شهدای این حملات را در دست داشتند. بعضی از این تصاویر مربوط به روزنامه‌هایی بودند که طرح‌هایی گرافیکی از شهدای حملات اسرائیل را منتشر کرده بودند؛ این‌ها به غیر از طرح‌های گرافیکی از آیت‌الله خامنه‌ای بود که مردم در سنین مختلف به دست داشتند. پرچم‌های لشکر قدس، حزب‌الله، فاطمیون، فلسطین، اسامی ائمه اطهار و اهل بیت پیامبر نیز در میان جمعیت موج می‌زد. دست‌نوشته‌ها گاهی تندتر از پلاکاردهای رسمی و گاهی دلی‌تر از آنها بودند.
شعارها پشت بلندگو
به سبک تمام راهپیمایی‌ها و مراسم مشابه، وظیفه پخش شعارها بر عهده وانت‌هایی بود که بلندگوهایی بزرگ پشت آنها سوار شده بود و اغلب در ورودی معابر فرعی منتهی به خیابان آزادی ایستاده بودند. چند موردی که من مشاهده کردم، شعارهایی با محوریت ایستادگی، مقاومت و نه به سازش می‌دادند. برای مثال، یک وانت سفید رنگ ابتدای خیابان اسکندری شمالی، محور صحبت‌هایش این بود که «این مردمی که می‌بینید، این جمعیت مذاکره نمی‌خواهد، این مردم می‌ایستند.» همچنین فرد جوانی که پشت بلندگو رجز می‌خواند، به تهدید مقامات اسرائیل و آمریکا علیه مقام رهبری نیز پرداخت و اعلام کرد همین تهدید‌ها هم بدون پاسخ نمی‌ماند. در میان جمعیت هم هر چند متر یک نفر از میان مردم شعارهای «مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، این همه لشکر آمده به عشق رهبر آمده، وای اگر خامنه‌ای حکم جهادم دهد، ارتش دنیا نتواند که جوابم دهد» را سر می‌دادند که با استقبال جمعیت اطراف یعنی تا جایی که صدا می‌رسید، مواجه می‌شد.
حضور سران سه قوه
تعداد زیادی از مقامات کشور و چهره‌های سیاسی در تشییع شهدای جنگ ۱۲ روزه حاضر شدند. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان همراه با محسن حاجی‌میرزایی، رئیس دفتر خود به بدرقه این شهدا آمد. صفحه رسمی پزشکیان در توئیتر، ساعتی پس از حضور او در این مراسم نوشت: «با عشق، شهدای وطن را بدرقه کردید و صدای وحدت‌مان به گوش جهان رسید. ما از حسین‌بن علی(ع) آموخته‌ایم تن به ذلت ندهیم و در برابر ظلم، سر خم نکنیم. خدمت به چنین ملت آزاده‌ای، افتخار زندگی من است. تا همیشه ایران.»
غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس دستگاه قضا نیز در این مراسم حاضر شد. او در حاشیه حضور خود در پاسخ به رسانه‌ها گفت: «مردم با این حضور پرشورخود اعلام می‌کنند این خون‌ها در رسیدن به هدف‌مان تسریع ایجاد می‌کند. این مردم حسینی هستند، ذلت نمی‌پذیرند و عزت خود را با هیچ چیز عوض نمی‌کنند. مطمئناً این رژیم صهیونیستی به همراه آمریکای جنایتکار از بین خواهند رفت و آنچه که باقی می‌ماند مردانگی است. این مردم هم وطن‌پرست هستند، هم غیرت دارند، هم ایمان قوی دارند و هم عزتمند هستند.» او همچنین اظهار داشت: «وقتی آژانس انرژی اتمی با دشمن همکاری می‌کند و به آنها اطلاعات می‌دهد طبیعی است که نمی‌تواند مثل قبل همکاری کند.»
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس به صورت ناشناس در مراسم حضور پیدا کرد و تصویر او با ماسک، کلاه و شال عزا در شبکه‌های اجتماعی دیده شد. رئیس مجلس در پیامی با تقدیر از حضور مردم در تشییع شهدا نوشت: «امروز، تاریخ بار دیگر در خیابان‌های این سرزمین ورق خورد. شما با قدم‌هایی که از دل غیرت و ایمان برداشتید، پیکر پاک فرزندان شهید این خاک را بر دوش کشیدید و نشان دادید که ایران، هنوز، وطن مردمان بزرگ است.
در برابر شکوه حضور شما در مراسم وداع با سرداران سرافراز سپاه اسلام ـ از شهید سعید ایزدی و شهید غلامرضا محرابی تا شهیدان حاجی‌زاده، ربانی، شادمانی، شهریاری، رشید، کاظمی، باقری و سلامی ـ که جان خود را در برابر تجاوز صهیونیست‌ها سپر کردند، سر تعظیم فرود می‌آورم.» او با یاد کردن و نام بردن از تک تک شهدای هسته‌ای و گرامی داشتن خدمات آنها اضافه کرد: «شما مردم، امروز نه‌فقط پیکرها را، که پرچم عزت ایران را بر دوش کشیدید و بار دیگر «لبیک یا خامنه‌ای، لبیک یا حسین است» را معنا کردید و نشان دادید که قدردان مدیریت هوشمندانه و شجاعانه رهبر الهی انقلاب حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای هستید.
اینجانب به نمایندگی از مجلس شورای اسلامی و در برابر این همه وفاداری، ایمان، ایستادگی و عظمت، از یکایک شما ملت شریف ایران، صمیمانه سپاسگزارم. در این روزهای خطیر، وحدت و حضور شما بزرگ‌ترین پاسخ به دشمن و صهیونیست کودک‌کش بود. امروز دنیا دید که ایران، یکپارچه ایستاده؛ حتی آنان که شاید اختلاف‌نظرهایی با ما دارند، اما در دفاع از ایران و خون شهیدان، دوشادوش هم بودند. بیایید عهد ببندیم با شهدا: که راهشان را ادامه دهیم، برای ساختن ایران قوی، مستقل، با عزت و در اوج اقتدار. و عهد ببندیم که نگذاریم خون این عزیزان بر زمین بماند.»
چهره‌های سیاسی و نظامی
چهره‌های سیاسی از حجت‌الاسلام ناطق‌نوری، آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات ایران و اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت اعتدال تا سیدمحمد حسینی، وزیر دولت احمدی‌نژاد و معاون دولت سیزدهم و سعید جلیلی در این مراسم حضور پیدا کردند. در واقع تنوع سیاسیون را در تشییع شهدا شاهد بودیم. محسن میردامادی، علی شکوری‌راد، محمد سالاری و حسین نورانی‌نژاد از جمله چهره‌های اصلاح‌طلب حاضر در این مراسم بودند.
از دولت، سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه، اسکندر مومنی وزیر کشور، محسن پاک‌نژاد وزیر نفت، احمد دنیامالی وزیر ورزش، سیدستار هاشمی وزیر ارتباطات، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت، عباس علی‌آبادی وزیر نیرو، غلامرضا نوری وزیر جهاد کشاورزی، سیدمحمد اتابک وزیر صمت، فرزانه صادق وزیر راه، الیاس حضرتی رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، همراه با محمد گلزاری، دبیر شورا و جمعی از اعضای حقیقی و حقوقی این شورا از دیگر چهره‌های مشارکت‌کننده در تشییع شهدا بودند.
محمدجواد ظریف وزیر اسبق خارجه، محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر اسبق ارتباطات، محمد مخبر مشاور و دستیار مقام رهبری، مصطفی پورمحمدی دبیرکل جامعه روحانیت مبارز، اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس، پرویز فتاح رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، محمدعلی جعفری فرمانده اسبق سپاه، علی شمخانی مشاور رهبری، مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران، سید عزت‌الله ضرغامی وزیر سابق گردشگری، احمد وحیدی و محسن رضایی نیز از جمله چهره‌های دیگر حاضر در تشییع شهدا بودند.
