سیگنال بازارها در شرایط تهدید خارجی
گروه خبر: درگیری احتمالی ایران و اسرائیل بر اقتصاد ایران سایه انداخته است؛ به‌طوری‌که بازارهای مالی و سرمایه‌ای متأثر از آن با فراز و فرود مواجه شده‌اند و در این میان نیز دولت قادر به مهار بازارها نیست زیرا از همان ابتدا گویی عنان اقتصاد از ید اختیار مسئولان آن خارج بوده و شرایط کنونی آن موجب شده تا بار دیگر انفعال دولت در این حوزه بیش از همیشه نمایان شود.
در این فضا ارزش ذاتی بازارهای سرمایه‌ای کاهش و بازارهای مالی نیز با حضور دلالان رونق می‌یابد. به همین دلیل است که روز گذشته بار دیگر شاهد ریزش بورس و افزایش قیمت دلار، سکه و طلا بودیم اما نکته مهم اینجاست که دولت در مواجهه با شرایط ایجادشده در حوزه اقتصادی برنامه متناسب با بحران ایجادشده را ندارد؛ از این رو در صورتی که سیاست در حوزه بین‌الملل مشخص نشود، وضعیت در بازارهای مالی و سرمایه‌ای بغرنجتر خواهد شد.
روز گذشته یکی دیگر از روزهای سیاه بازار سرمایه بود زیرا در این روز ۱۷۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار و ۹۹۴ میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد. خروج پول حقیقی در این روز رکورد هفت ماه معاملاتی اخیر را شکست که نشانه مثبتی برای بازار محسوب نمی‌شود. 60 درصد از نماد‌های بازار در جریان معاملات روز شنبه، بیش از چهار درصد منفی در روز جاری متحمل شدند.
همچنین 90 نماد پس از بازگشایی معاملات به صف فروش نشستند. همچنین در این روز ارزش دلاری بازار سرمایه نیز کاهش 4میلیارد دلاری را به ثبت رساند. بدین ترتیب در پایان معاملات اولین روز کاری هفته جاری بورس با افت 2/38درصدی، در سطح دو میلیون و 207 هزار و 970 واحدی قرار گرفت. این در حالی است که در آن سوی بازار، دلار، پررونق بود؛ به‌طوری‌که قیمت آن بار دیگر افزایش چشمگیری یافت که به تبع آن شاهد افزایش قیمت در سکه و طلا نیز بودیم. البته افزایش قیمت طلا مختص به بازارهای داخلی نیست و گفته می‌شود که در کمتر از یک ماه اخیر رشد 12 درصدی داشته است.
ریزش بورس به دلیل دخالت دولت است نه مسائل نظامی
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در واکنش به ریزش بورس و مسئولیت دولت در قبال این شرایط، به هم‌میهن گفت: «از دو ماه گذشته مشخص بود که بورس با ریزش مواجه خواهد بود و ریزش مجدد روز گذشته آن نیز قابل پیش‌بینی بود. با این حال دلیل اصلی بی‌اعتمادی و پیش‌واکنشی سهامداران خرد و ذی‌نفعان بازار نسبت به مسائلی نظامی، یکه‌تازی و یکسویه‌نگری یکی از بازیگران بازار سهام یعنی دولت است. در چند سال گذشته وقایع مشابهی داشتیم؛ برای نمونه در زمان ترور سردار سلیمانی نیز شاهد ریزش بازار سهام بودیم اما این رخداد موجب شد تنها در چند روز جو منفی بر بازار حاکم باشد.»
او ادامه داد: «یکی از بازرترین نشانه‌های اخذ تصمیمات ذی‌نفعانه در سال 1402 افزایش نرخ بهره بانکی به 30 درصد، تصمیمات عجولانه درباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و قیمت‌گذاری محصولات پالایشی است. متاسفانه دولت از طریق سازمان ناظر یعنی سازمان بورس که وظیفه قانونی آن حفظ حقوق ذی‌نفعان بازار و پیشگیری از تصمیمات ضدمنافع سهامداران است، به بازار سهام ورود کرده است. از این رو بازار نسبت به هر رخدادی واکنش شدید نشان می‌دهد.»
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است که در شرایطی که دلار وارد کانال 66 هزار تومانی شده است و ارزش بازار سهام در محدود 100 میلیارد دلار از 330 میلیارد دلار است، چرا باید اوراق بهادر و سهام ریزش کند، درحالی‌که در این شرایط تمام بازارهای مالی و کالایی رشد می‌کند؟ آقابزرگی با بیان اینکه بازارهای مالی به دلیل تنش‌‌های سیاسی ریزش می‌کنند و این یک امر طبیعی است، تصریح کرد: «متاسفانه واکنش بازار سرمایه به شرایط بین‌المللی بسیار شدید بوده و دلیل آن نیز عدم حمایت‌ها از سوی تصمیم‌گیران است. دولت در چند سال اخیر به دلیل کسری بودجه و نیاز به نقدینگی بازار سرمایه را فدای شرایط کرده است بنابراین امروز بازار سرمایه‌ای را شاهد هستیم که نسبت به هر مسئله‌ای واکنش سریع نشان می‌دهد. اگر واقع‌بینانه به مسائل سیاسی و اثرگذاری آن در بورس نگاه کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که این شرایط زودگذر است و نباید بورس در این شرایط قرار گیرد اما بی‌اعتمادی ایجادشده به دلیل سیاست‌های اشتباه دولت، موجب شده که مدام شاهد ریزش بازار سهام باشیم.»
آقابزرگی با بیان اینکه باید دولت حریم بخش خصوصی و ذی‌نفعان بازار سهام را در یک بازه میان‌مدت (حداقل دو تا پنج‌ساله) به رسمیت بشناسد، درباره ضرورت تعطیلی بورس برای مدت‌کوتاه، گفت: «با هرگونه تعطیلی بازار سهام مخالف هستم زیرا با وجود ریزش‌های موجود شرایط بازار باثبات بوده و این واکنش‌ها طبیعی است بنابراین هرگونه تعطیلی یا توقف معاملات و دستکاری آن باعث تشدید شرایط می‌شود و وضعیت را بغرنجتر می‌کند. بهترین کار این است که دولت مجاب شود ضمن احترام به خواسته‌ها و مطالبات ذی‌نفعان و سهامداران، میزان تصرف و دخالت در بازار بورس را کاهش دهد.»
افزایش قیمت ارز نتیجه عملکرد اقتصادی است
میثم رادپور، کارشناس ارز درباره علل افزایش قیمت ارز و اثرپذیری آن از شرایط بین‌الملل به هم‌میهن گفت: «این مسئله بسیار عمیق است و عجیب نیست اگر چنین فکری به ذهن بیاید. نظام‌های اقتصادی با یکدیگر مرتبط هستند. نمی‌توانیم بازار ارز را از دیگر بازارها و یا کل اقتصاد کشور جدا کنیم. آنچه در بازار ارز می‌بینیم، نتیجه عملکرد اقتصادی ما است. اگر بخواهم این وضعیت را تحلیل کنم، برخلاف آنچه آمار به ما نشان می‌دهد به نظر می‌رسد که تولید ما به دلایل مختلف کاهش پیدا کرده است. متاسفانه ما در ۱۰ تا ۱۲ سال گذشته تولیدمان رو به افول بوده که در نتیجه آن، رفاه و قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده است. ما کمتر خلق ارزش می‌کنیم و به دنبال آن، ارزش کم‌تری برای هزینه‌کرد در حوزه رفاه داریم. بازار ارز هم نمایانگر چیزی است که در بطن اقتصاد ما اتفاق می‌افتد.»
او با بیان اینکه بی‌اطمینانی‌های سیاسی یکی از دلایل تاثیرگذار در افزایش ارز است، تصریح کرد: «برای فهم این وضعیت یکی از شاخص‌هایی که باید به آن توجه کرد، نرخ تشکیل سرمایه ثابت است. این نرخ طی اکثر سال‌های گذشته منفی بوده و نشان می‌دهد که سرمایه‌‌داران حتی به اندازه میزان استهلاک سرمایه خود نیز حاضر نیستند روی سرمایه‌گذاری‌های خود، سرمایه‌گذاری کنند. در حال حاضر گفته می‌شود که ریشه مشکلات ما تورم است. اما آنچه ما امروز با عنوان تورم می‌بینیم، هیچ ارتباطی با تعریف آکادمیک تورم ندارد. تورم نباید باعث از بین رفتن رفاه به این شکلی شود که شاهد آن هستیم. تورم باعث افزایش قیمت کالا و خدمات می‌شود. آنچه ما شاهد هستیم رکود تورمی است. تورم از اضافه‌خرج دولت‌ها به وجود می‌آید و چاپ پول بیشتر در مقابل تولید کمتر، به معنای افزایش رکود تورمی است. در چنین اقتصادی باید انتظار هر چیزی را داشته باشیم.»
این کارشناس اقتصادی همچنین گفت: «محیط کسب‌وکار در اقتصاد ما تسهیل‌کننده و فضای سرمایه‌گذاری اطمینان‌بخش نیست. صاحبان سرمایه می‌ترسند از اینکه در چنین شرایطی اقدام به سرمایه‌گذاری کنند و اقبال به ورود سرمایه هر روز کمتر می‌شود. در این اقتصاد، عاملی مثل وضعیت ایران و اسرائیل و هر عامل متزلزل‌کننده‌ای نیز تاثیرگذار خواهد بود. امروز قیمت دلار به N تومان رسید؟ اگر امروز نمی‌رسید، چند روز دیگر این سقف را می‌زد. بخشی از این وضعیت اقتصادی، کاهش تولید و آنچه در نتیجه آن به دست آمده نیز به تصمیماتی بر می‌گردد که ما در مسئله ارتباط با دنیا گرفته‌ایم.»
