چالش سودانی برای تشکیل دولت

پس از انتخاب پارلمان جدید عراق، مرحله‌ی تعیین نخست‌وزیری آغاز می‌‌شود که دولت آینده را در کشوری تشکیل دهد که معمولاً با پراکندگی سیاسی و پیچیدگی‌هایی مواجه است که توافق بر سر نامزد را به تأخیر می‌اندازد.ائتلاف «بازسازی و توسعه» به رهبری نخست‌وزیر کنونی، محمدشیاع السودانی، بر اساس نتایج اولیه‌ای که کمیسیون عالی مستقل انتخابات شب گذشته (چهارشنبه) اعلام کرد، در صدر نتایج انتخابات پارلمانی قرار گرفته است.

بر اساس این نتایج، انتظار می‌رود ائتلاف السودانی حدود ۴۶ کرسی یا اندکی بیشتر در پارلمان ۳۲۹ کرسی عراق به دست آورد؛ این تعداد برای تشکیل دولت کافی نیست، مگر اینکه با سایر بلوک‌های سیاسی برای تشکیل «بزرگ‌ترین فراکسیون» در پارلمان ائتلاف کند. پیش‌بینی می‌‌شود السودانی در راه رسیدن به نخست‌وزیری برای بار دوم، با مخالفت برخی ائتلاف‌های شیعه دیگر در چارچوب موسوم به «چارچوب هماهنگی» روبه‌رو شود؛ از جمله ائتلاف «دولت قانون» به رهبری نخست‌وزیر پیشین نوری المالکی و فهرست «صادقون» به رهبری قیس الخزعلی که مجموعاً نزدیک به ۶۰ کرسی به دست آورده‌اند، و احتمالاً با مخالفت احزاب شیعه دیگر نیز مواجه شود.

در نبود اکثریت مطلق در پارلمان، احتمالاً طرف‌های اصلی هفته‌ها یا ماه‌ها برای ایجاد ائتلاف‌های لازم جهت تشکیل «بلوک بزرگ‌تر» که بتواند نخست‌وزیر آینده را تعیین کند، مذاکره خواهند کرد. درحالی‌که نتایج شمارش آرا برای هر استان جداگانه منتشر شده، قرار است به‌زودی توزیع نهایی کرسی‌ها در پارلمان اعلام شود.

از نخستین انتخابات چندحزبی عراق در سال ۲۰۰۵، که دو سال پس از اشغال آمریکا برگزار شد، تاکنون، پست نخست‌وزیری همواره در اختیار شیعیان بوده است؛ رئیس‌جمهور از میان کردها و رئیس پارلمان از اهل سنت انتخاب می‌‌شود؛ بر اساس نظام سهمیه‌بندی قدرت میان نیروهای اصلی سیاسی در عراق نام‌گذاری نخست‌وزیر و تشکیل دولت در سال‌های گذشته همواره با پیچیدگی همراه بوده و گاهی ماه‌ها به طول انجامیده است.

در پارلمان‌های پیشین، احزاب شیعه که بیشترین کرسی‌ها را داشتند، معمولاً به توافق‌هایی برای تشکیل دولت می‌رسیدند که اغلب منجر به کنار گذاشتن نامزدهای قدرتمند پیش از رسیدن به اجماع می‌شد. کرسی‌های پارلمانی به عنوان ابزار چانه‌زنی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نمایندگان منتخب می‌توانند از یک فراکسیون به فراکسیون دیگر بپیوندند.

از سال ۲۰۰۵ تاکنون، تنها نوری‌المالکی توانسته دو بار پیاپی به مقام نخست‌وزیری برسد (۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴).با وجود اتهامات گسترده علیه او در زمینه فساد، تشدید تنش‌های فرقه‌ای و ناتوانی در جلوگیری از گسترش داعش، المالکی همچنان یکی از چهره‌های قدرتمند در صحنه سیاسی عراق است.پس از بن‌بستی بیش از یک‌ساله به دلیل اختلافات سیاسی میان جریان صدر و «چارچوب هماهنگی»، این چارچوب که در پارلمان پیشین بزرگ‌ترین فراکسیون را داشت، در سال ۲۰۲۲ محمدشیاع السودانی را به عنوان نخست‌وزیر معرفی کرد.

در آن زمان، السودانی چهره‌ای نسبتاً ناشناخته و فاقد پایگاه مردمی قابل‌توجه بود.یکی از سیاستمداران برجسته ماه گذشته اظهار داشت که «چارچوب هماهنگی» درباره حمایت از السودانی برای دور دوم دچار اختلاف است.افزایش نفوذ السودانی — که سیاستی متعادل بین دو رقیب بزرگ عراق، یعنی واشنگتن و تهران، اتخاذ کرده — موجب نگرانی احزاب بزرگ سیاسی عراق شده است.

السودانی با اتهاماتی مبنی بر جاسوسی تلفنی از سیاستمداران بلندپایه توسط کارکنان دفترش مواجه شد؛ اتهامی که او آن را «دروغ قرن» توصیف کرد.در عراق هیچ چیزی بعید نیست؛ جایی که منافع سیاسی و شکاف‌های فرقه‌ای در دو مسیر موازی پیش می‌روند.

همان‌گونه که السودانی ممکن است موفق شود حمایت برخی رقبای شیعه خود را برای تشکیل دولت جدید جلب کند، احتمال دارد همان احزاب علیه او متحد شوند.یک منبع در یکی از احزاب اصلی چارچوب هماهنگی گفت که این چارچوب پیش‌تر توافق کرده است تا با وحدت مجدد صفوف خود، بزرگ‌ترین بلوک پارلمانی را برای انتخاب نخست‌وزیر، رئیس پارلمان و معاونانش و نیز رئیس‌جمهور تشکیل دهد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید