اهمیت سیاست اعمال تحریم ترامپ

از روزی که ترامپ در کنگره آمریکا سوگند خورد، بیشتر توجه جهان بر علاقه وافر رئیس‌جمهور منتخب آمریکا بر اعمال تعرفه‌ها بوده است. اما دولت جدید نسبتاً اطلاعات کمی درباره تمایل خود به استفاده از تحریم‌ها بروز داده است. دو استثنای قابل‌توجه وجود داشته است: ترامپ اعلام کرده در صورتی که روسیه «جنگ مسخره» خود در اوکراین را تمام نکند تحریم‌های بیشتری را بر این کشور وضع خواهد کرد. در آخر هفته گذشته هم رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد اگر کلمبیا هواپیماهای نظامی آمریکایی حامل مهاجران غیرقانونی را نپذیرد تحریم‌هایی را (در کنار تعرفه‌ها) برای این کشور وضع خواهد کرد (که درنتیجه باعث عقب‌نشینی بوگوتا شد). 

فعلاً استراتژی درازمدت ترامپ برای استفاده از تعرفه‌ها نامشخص است اما استفاده از تحریم‌ها به‌جای تعرفه‌ها می‌توانند نقش بیشتری در شکل‌دهی به سیاست‌های بین‌المللی، اقتصاد و ائتلاف‌هایش داشته باشد. 

تحریم‌ها اغلب ابزاری برای اعمال فشار اقتصادی و دیپلماتیک به‌شمار می‌روند که همان دیدی است که ترامپ نسبت به تعرفه‌ها دارد. اما تحریم‌ها به‌منظور توقف واردات و صادرات به کشور موردنظر اعمال می‌شوند تا اینکه مالیاتی بر واردات مثل تعرفه‌ها باشند؛ تاثیر آنها را سخت‌تر می‌توان ارزیابی کرد و به‌محض اعمال شدن‌شان بسیار سخت‌تر می‌توان آنها را برداشت. 

با این حال در یک دهه گذشته تحریم‌ها به گزینه تنبیهی تبدیل شده که به درگیری یا مداخله نظامی ترجیح داده شده که خیلی سریع روی هم انباشته می‌شوند. ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری خود بیش از 5هزار تحریم را بر شرکت‌ها، افراد و کشورها اعمال کرد که شامل بازگشت تحریم‌ها بر ایران پس از خروج از توافق هسته‌ای برجام، اعمال «فشار حداکثری» تحریم‌های اقتصادی در سال 2019 بر ونزوئلا (به‌منظور سقوط نیکولاس مادورو از قدرت) و تحریم‌هایی بر شرکت‌ها و بخش‌های اقتصادی در چین می‌شد. استیون منوچین، وزیر دارایی وقت گفت که نیمی از وقت خود را بر سیاست تحریم‌ها گذاشته است. 

در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن، تحریم‌های آمریکا بیشتر و بیشتر شدند. به‌گزارش واشنگتن‌پست، دولت بایدن بیش از 7هزار تحریم را به مجموع آنها اضافه کرد و در عین حال تحریم‌های دوران ترامپ بر چین را هم حفظ کرد. فقط یک استثناء وجود دارد؛ آن هم کاهش تحریم‌ها بر ونزوئلا بود تا مذاکرات برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 برگزار شوند. این بدان معنی است که آمریکا بیشتر کشور تحریم‌کننده فعال در جهان است (با اینکه اتکا به تحریم‌ها به‌عنوان چاقوی «ارتش سوئیس» در ابزارهای دیپلماتیک به واشنگتن محدود نمی‌شود).

کریستوفر صباتینی، پژوهشگر ارشد آمریکای لاتین و ایالات متحده می‌گوید طبق محاسبات من تا پایان 2022 که شامل اول دور از تحریم‌های بین‌المللی بر روسیه پوتین به‌دلیل حمله به اوکراین است، آمریکا نزدیک به 442 تحریم اقتصادی و صنعتی شامل کنترل واردات و صادرات وضع کرده که شامل تحریم بر اشخاص و تحریم‌های هدفمند نیست. از میان این تحریم‌ها آمریکا، انگلستان و اتحادیه اروپا و سازمان ملل مسئول 300 تحریم‌اند. دهه‌هاست که بحث و جدلی درباره کاربرد تحریم‌های اقتصادی گسترده و یکجانبه در دستیابی به اهدافی مانند تغییر رژیم یا بهبود حقوق بشر به راه افتاده است. 

اما امروز نگرانی‌ها درباره تاثیر گسترده تحریم‌ها بر ژئوپلیتیک بیشتر شده است. کشورهایی مثل کره شمالی، چین، روسیه، ونزوئلا و ایران که در معرض تحریم‌های شدید آمریکا قرار دارند، برخی از کانال‌های تجاری و مالی را برای محافظت از خود گسترش داده‌اند. تحریم‌ها علیه این کشورها پایانی ناواضح اما تاثیرات مشترک داشته است: تبعات مجازات آن برای شهروندان عادی و تمرکز فزاینده قدرت اقتصادی و سیاسی در میان متحدان داخلی رژیم. 

سیاست آمریکا در قبال ونزوئلا مثال خوبی است. استراتژی فشار حداکثری دولت ترامپ در سال 2019 هیچ پیشرفتی در حقوق بشر یا تضعیف قابل‌توجه رژیم حاکم ایجاد نکرد. حتی عکس این اهداف به‌ثمر رسیدند، بن‌بست سیاسی بیشتر و شرایط حقوق بشر در داخل کشور بدتر شد. بخشی از تحریم‌ها در سال 2022 و 2023 در کاخ سفید جو بایدن برداشته شدند تا یک شرکت آمریکایی و سه شرکت انرژی اروپایی بتوانند سرمایه‌گذاری کنند و در ونزوئلا نفت و گاز تولید کنند. این روند باعث اتحاد اپوزیسیون و تمرکز توجه‌ها بر انتخابات ونزوئلا شد اما اهداف جاه‌طلبانه برای کاهش تحریم‌ها به‌نتیجه نرسید.