چرخه معیوب انتخابات

در ۲۶ اکتبر در گرجستان انتخابات برگزار شد. خیلی‌ها نه فقط به تغییر دموکراتیک دولت بلکه به پایان حاکمیت تک‌حزبی و بازگشت به یکپارچگی با اروپا امید داشتند. اپوزیسیون ضعیف و چندپاره به ۴ منطقه انتخاباتی اصلی تقسیم شدند، وعده تشکیل دولتی ائتلافی دادند و این انتخابات سراسری را به‌عنوان انتخابی میان اروپا و روسیه نشان دادند. 

پیش از انتخابات، سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور گرجستان «منشور گرجی» را معرفی کرد که نقشه راهی برای گذار باثبات و دموکراتیک به سبک جدیدی از حکومت‌داری و اصلاحاتی را برای کسب شرایط الحاق به اتحادیه اروپا آغاز کرد. 

با اینکه نتایج نظرسنجی‌ها حاکی از پیشی گرفتن ۱۰درصدی حزب حاکم «رویای گرجستان» بود، اما در انتخابات اکثریت ۵۴درصدی را کسب کرد. زورابیشویلی و احزاب اپوزیسیون نتیجه انتخابات را به‌رسمیت نمی‌شناسند و روند طولانی اتهام به تقلب و اعتراضات خیابانی را آغاز کردند. با چیره‌شدن ناامیدی و خیابان‌ها جای صندوق‌های رای را به‌عنوان تغییر دموکراتیک گرفتند که حس دژاوو یا آشناپنداری را دارد. 

گرجستان این داستان را قبلا هم دیده بود. حزبی بر اثر جریان اعتراضات مردمی به‌قدرت می‌رسد و اصلاحاتی را در پاسخ به‌اعتراضات عمومی انجام می‌دهد اما در پایان دور دوم، شکل اقتدارگرایانه به‌خود می‌گیرد. همانطور که بیش از میزان لازم در قدرت باقی می‌ماند، در روند انتخابات دست می‌برد تا در قدرت باقی بماند. مردم بار دیگر به خیابان‌ها می‌آیند و حزب جدید با اختلاف بسیار برنده می‌شود تا فقط این چرخه تکراری ادامه پیدا کند.

هر بار، قدرت نخبگان حاکم بیشتر می‌شود و روش‌هایی که استفاده می‌کنند پیشرفته‌تر. امنیت کشور برابر است با ثبات رژیم در نتیجه هیچ فضایی برای رقابت دموکراتیک عادی یا ابراز عقیده مخالف باقی نمی‌ماند. با اینکه آنچه در گرجستان اتفاق می‌افتد، روندی آشناست اما چندین تفاوت وجود دارد. 

اول اینکه در این انتخابات نمایندگی تناسبی وجود داشت. قبلاً سیستمی ترکیبی از نمایندگی به‌این معنی بود که حزب حاکم همیشه مزیت مناطق دارای اکثریت را داشت. یک سیستم الکتورال جدید انتظار نه‌چندان غیرمنطقی را به‌وجود آورده که این انتخابات‌ها، اگر آزادانه برگزار شوند، منجر به تشکیل دولتی ائتلافی می‌شوند.

امید به‌این بود که سیکل خشونت‌بار سیاست‌های گرجستان را بشکند، ساختاری که به‌وسیله کثرت‌گرایی و اینکه برنده تمام فرهنگ سیاسی را صاحب می‌شود، پایدار مانده.  حزب رویای گرجستان برای چهارمین دور پیاپی خود در برابر سقوط محبوبیت و بسیج فزاینده اجتماعی در مخالفت با تمایلات استبدادی‌اش رقابت کرد. با این وجود، اکثریت مطلق خود را در انتخابات به‌دست آوردند اما ناظران بین‌المللی می‌گویند، تخلفات جدی و نداشتن استانداردهای دموکراتیک انتخابات را مخدوش کرده است. 

دومین تفاوت مهم این است که این انتخابات‌ها نه‌تنها برای نجات دموکراسی گرجستان بلکه برای نجات چشم‌انداز اروپایی این کشور‌ است. از زمانی که گرجستان شرایط نامزدی اتحادیه اروپا را به‌دست آورد پارلمان این کشور قوانین سبک روسی را اتخاذ کرد. علاوه بر آن، مباحثه سیاسی منتقد اتحادیه اروپا را پیش گرفت که انتقادهای بین‌المللی را نمی‌پذیرد و اتحادیه اروپا و مقامات آمریکایی را به مداخله در امور داخلی و عدم در نظر گرفتن حق حاکمیت گرجستان متهم می‌کنند.

در واکنش، اتحادیه اروپا مذاکرات الحاق گرجستان را تعلیق کرد و آمریکا هم تحریم‌های هدفمندی را بر مقامات رده‌بالا و قضات گرجستان در نظر گرفت.  به‌شدت انتظار می‌رفت که این انتخابات‌ اصلاح دوران و بازگشت گرجستان به مسیر یکپارچگی با اروپا و یورو-آتلانتیک را در پی داشته باشد. نتیجه انتخابات، اگر همین باقی بماند، از این موضوع جلوگیری می‌کند. دولت رویای گرجستان شرایط الحاق کشور به اتحادیه اروپا را فراهم نمی‌کند چون آن را چالشی برای ماندن خود در قدرت می‌داند. 

آخرین تفاوت این است که این انتخابات‌ها در چارچوب بالا گرفتن تقابل‌های ژئوپلیتیکی رخ دادند. پیروزی رویای گرجستان برگ برنده‌ای برای غیرلیبرال‌ها، نیروهای محافظه‌کار در سراسر جهان و همچنین برای ویکتور اوربان نخست‌وزیر مجارستان است. اوربان اولین کسی بود که به حزب رویای گرجستان تبریک گفت و حتی برای نشان دادن همبستگی و همسویی ایدئولوژیک به تفلیس سفر کرد. 

نتیجه انتخابات گرجستان برای روسیه هم پیروزی محسوب می‌شود. نفوذ مسکو در قفقاز جنوبی را که در نتیجه جنگ اوکراین و سقوط قره‌باغ کوهستانی به دست آمده است، بیشتر می‌کند.