مذاکره محرمانه در عمان

این مذاکرات با حضور برت‌مک‌گورک، مشاور ارشد رئیس‌جمهور بایدن در خاورمیانه و آبرام پیلی، نماینده موقت ایالات متحده در امور ایران انجام شده است. اولین دور گفت‌وگوها بین ایالات متحده و ایران از ژانویه بود که طی آن مذاکرات مشابهی در عمان انجام شد. این مذاکرات کمی بیش از یک ماه پس از حمله موشکی بی‌سابقه ایران به اسرائیل در 13 آوریل انجام شد.

این حمله خاورمیانه را در آستانه یک جنگ منطقه‌ای قرار داد. ایران 350 موشک بالستیک و پهپاد به سمت اسرائیل در تلافی ترور سرتیپ زاهدی توسط اسرائیل شلیک کرد. محمدرضا زاهدی، ژنرال ارشد سپاه قدس ایران، مسئول عملیات نظامی آن کشور در لبنان و سوریه بود.

این اولین حمله مستقیم به اسرائیل بود که از خاک ایران انجام شد. سردار زاهدی در حمله هوایی اسرائیل که ساختمانی در نزدیکی سفارت ایران در دمشق را هدف قرار داد، ترور شد.

حمله ایران باعث تلاش بی‌سابقه دفاع هوایی و موشکی مشترک اسرائیل، آمریکا، انگلیس، فرانسه، اردن و عربستان سعودی برای رهگیری موشک‌ها شد. چند روز پس از حمله، اسرائیل با حمله هدفمند به سامانه دفاع هوایی اس-300 در پایگاه نیروی هوایی ایران پاسخ داد.

یکی از اهداف اصلی دولت بایدن از 7 اکتبر، جلوگیری از مناقشه غزه منجر به جنگ منطقه‌ای بوده است. ایالات متحده معتقد است که ایران نفوذ زیادی بر نیروهای نیابتی خود در منطقه دارد.

این گروه‌ها عبارتند از حزب‌الله لبنان، شبه‌نظامیان طرفدار ایران در سوریه و عراق که حملاتی را علیه نیروهای آمریکایی انجام دادند و حوثی‌ها در یمن که هنوز به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله می‌کنند. این منابع گفتند که مک‌گورک و پیلی روز سه‌شنبه وارد عمان شدند و با میانجی‌های عمانی دیدار کردند.

مشخص نیست چه کسی نماینده ایران در مذاکرات بود. این منابع گفتند که گفت‌وگوها بر شفاف‌سازی پیامدهای اقدامات ایران و نیروهای نیابتی آن در منطقه و بحث در مورد نگرانی‌های آمریکا در مورد وضعیت برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بوده است.

چندین مقام ایرانی در هفته‌های اخیر به احتمال حرکت ایران به سمت تولید سلاح هسته‌ای اشاره کردند. ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه، روز دوشنبه گفت که دولت بایدن راه‌هایی برای برقراری ارتباط با ایران در صورت لزوم دارد.

او گفت: «دولت بایدن به ارزیابی این موضوع ادامه می‌دهد که ایران در حال حاضر فعالیت‌های کلیدی لازم برای تولید یک دستگاه هسته‌ای قابل آزمایش را انجام می‌دهد یا خیر.»

پاتل افزود که ایالات متحده معتقد نیست که رهبری ایران تصمیمی برای از سرگیری برنامه تسلیحاتی گرفته است. برآورد ما این  است که ایران در پایان سال 2003 این برنامه را تعلیق یا متوقف کرده است.

کاخ سفید و وزارت امور خارجه از اظهارنظر در مورد مذاکرات در عمان خودداری کردند. زمستان سال گذشته آمریکا مذاکرات محرمانه‌ای با تهران انجام داده است تا این کشور را متقاعد کند که از نفوذ خود بر جنبش حوثی‌های یمن برای پایان دادن به حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ استفاده کند.

به گفته این مقامات، این مذاکرات غیرمستقیم، که طی آن واشنگتن همچنین نگرانی‌هایی را در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطرح کرد، در ماه ژانویه در عمان انجام شد و اولین مذاکرات بین این دو در 10 ماه گذشته بود. هیئت آمریکایی توسط برت مک گورک، مشاور امور خاورمیانه کاخ سفید و آبرام پیلی، نماینده این کشور در امور ایران، رهبری می‌شد.

علی باقری‌کنی، معاون وزیر امور خارجه ایران که مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای تهران نیز هست، نماینده جمهوری اسلامی ایران بود. مقامات عمانی گفتند که بین نمایندگان ایران و آمریکا رفت و آمد کردند تا آنها مستقیماً صحبت نکنند.

یک فرد مطلع گفت که مقامات آمریکایی کانال غیرمستقیم با ایران را «روشی برای مطرح کردن طیف وسیعی از تهدیدات ناشی از ایران» می‌دانند.

این گفت‌وگو شامل انتقال «آنچه طرف مقابل باید انجام دهد تا از یک درگیری گسترده‌تر جلوگیری کند» می‌شود.

دور دوم مذاکرات با حضور مک‌گورک برای ماه فوریه برنامه‌ریزی شده بود، اما این مذاکرات به تعویق افتاد چراکه او گرفتار تلاش‌های ایالات متحده برای میانجی‌گری توافقی بین اسرائیل و حماس جهت توقف جنگ در غزه و تضمین آزادی گروگان‌های اسرائیلی در نوار غزه شد.