جواد نوفرستی کارشناس انرژی:
هیچگاه قوانین بالادستی برای بهینه‌سازی سوخت اجرا نشد
آنگونه که از سخنان وزیر نفت مشخص است برای صنعتگران کشور پایان تابستان گرم و بی‌برقی آن، آغاز سرمای زمستان و بی‌گازی خواهد بود؛ اتفاقی که جواد نوفرستی، کارشناس انرژی آن را محصول انباشت بی‌فکری‌های دولت‌های مختلف در سال‌های قبل می‌داند.
او در گفت‌وگو با «هم‌میهن» گفته مسئولان سه دولت قبل و نمایندگان مجلس باید به مردم پاسخ دهند چراکه قوانین بالادستی در خصوص مصرف گاز را اجرایی نکرده‌اند. نوفرستی گفته این دولت احمدی‌نژاد بود که شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت را تعطیل کرد و کار به جایی رسیده که صنایع کشور باید به دنبال سوخت دوم برای ماه‌های بعد باشند.
وزیر نفت از ناترازی گاز و مشکلات پیش رو گفته، تحلیل شما چیست؟
مشکل ناترازی انرژی گاز یک‌روزه و یک‌ماهه و یک‌ساله ایجاد نشده و سال به سال انباشته شده و به ۲۵۰ میلیون مترمکعب کسری در امسال رسیده است. در مورد برق هم دیدیم که در تابستان چقدر مشکل داشتیم. نسخه‌ها و راه‌حل‌ها نیز سالیان سال در جلسات و رسانه‌های مختلف و توسط کارشناسان گفته شده اما هیچ اراده‌ای برای اجرای آن نبوده و اکنون به بحران رسیده‌ایم و به ذهن مسئولان نیز چیزی جز تغییر قیمت نمی‌رسد و فکر می‌کنند افزایش قیمت انرژی معجزه خواهد کرد.
بیش از یک دهه است که تولید و بهره‌برداری از میادین گازی از تقاضا کمتر بوده و گاهی حتی متوقف شده است و کلاف سردرگمی را ایجاد کرده و هیچ کار خاصی نیز در این‌باره صورت نگرفته است. بخش تعرفه‌ها قسمت کوچکی از این موضوع است و بارها گفته شده راهکار درست این است که ترکیبی از سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی لازم داریم و نسخه و راهکار وجود دارد اما هیچ‌وقت اراده وجود نداشته است و همه پروژه‌های بهینه‌سازی عملاً دیگر توجیه اقتصادی ندارند.
کشور در بحران بسیار سختی قرار گرفته و جبران آن قطعاً به عمر این دولت و دولت بعد هم نخواهد رسید و بسیار زمان‌بر است. این یک واقعیت است که برای زمستان امسال کاری نمی‌توانند بکنند به جز اینکه دست به واردات بیشتر بزنیم که خیلی تلخ و تأسف‌انگیز است. احتمال این نیز وجود دارد که صادرات حداقلی گاز به کشورهای ترکیه و عراق را نیز متوقف کنیم که آن هم اتفاق تلخ و بدی خواهد بود.
من فکر می‌کنم هنوز دولت فرصت نکرده تا کارشناسان را دورهم جمع کند تا راهکار بدهند و قطعاً زمستان سختی را به‌خصوص برای صنعت کشور پیش‌بینی می‌کنم. مسئولان سه دولت قبل و حتی نمایندگان مجلس باید در این خصوص به مردم پاسخ دهند چراکه قوانین بالادستی در این‌باره وجود داشته اما اجرایی نشده است و وزرا و نمایندگان اسبق باید پاسخگوی ترک‌فعل‌های خود باشند و متاسفانه هیچگاه دادستانی به این موضوع ورود پیدا نکرده است؛ مثال ساده آن در بحث ساختمان‌ها است که در زمستان اولویت به بخش خانگی داده می‌شود تا گرمایش مردم تامین شود اما اشکال در این است که قانونی وجود دارد با عنوان «مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان» که می‌گوید ساختمان باید چگونه ساخته شود تا مصرف انرژی کم باشد اما سه دهه از این قانون می‌گذرد ولی حتی ۵ درصد ساختمان‌های کشور نیز براساس این قانون ساخته نمی‌شود و هیچ وزیر و نهادی در این باره مورد بازخواست قرار نگرفته است. مطمئن باشید با نسخه‌های کوتاه‌مدت و مقطعی هیچ اتفاقی رخ نخواهد داد.
به‌هرحال حدود ۱۰ درصد انرژی گازی در بخش خانگی مصرف می‌شود و حدود ۵۰ درصد به صنایع اختصاص پیدا می‌کند و کارخانه‌ها در زمستان مجبور به استفاده از گازوئیل و مازوت می‌شوند که مشکل آلودگی هوا را هم ایجاد می‌کند...
بله و حتی به آنها گفته می‌شود که در زمستان هیچ تعهدی برای تامین گاز وجود ندارد و باید به دنبال سوخت دوم باشند و حتی ممکن است در زمستان امسال گاز CNG نیروگاه‌ها و صنایع نیز قطع شود. دو سال پیش در دولت قبل اقدامی صورت گرفت که آقای روحانی در دولت خود جرأت اجرای آن را نداشت و آن پلکانی کردن تعرفه‌ها بود؛ درحالی‌که برای آن قانون وجود داشت و تعرفه‌های برق باید براساس پلکانی تصاعدی تعیین شود.
حتی در اردیبهشت سال ۱۳۹۳ و در دوره وزارت آقای چیت‌چیان قبض‌های گاز و برق که کاملاً کارشناسی و درست بود و قیمت‌ها را تصاعدی افزایش داده بودند نیز صادر شد اما با دستور شخص رئیس‌جمهور ۲۵ میلیون قبض برق ابطال شد. خوشبختانه فاز اول این کار در دولت مرحوم رئیسی با شهامت اجرا شد و به عقیده من این روند باید ادامه پیدا کند. تا زمانی که روند اصلاح نشود سال به سال اوضاع بحرانی‌تر خواهد شد و واقعاً زمستان بسیار سختی در پیش خواهیم داشت؛ شانس بیاوریم که برف نیاید و زمستان سردی نداشته باشیم، وگرنه احتمال قطعی گاز بسیار بالا است چون ۲۵۰ میلیون مترمکعب کمبود یعنی ۳۰ درصد ناترازی گاز در روزهای پیک مصرف.
فرسودگی زیرساخت‌ها باعث شده تا به اندازه میزان کمبود و حتی بیشتر از آن هدررفت انرژی داشته باشیم، آیا می‌توان گفت دولت مقصر اصلی در مصرف بی‌رویه گاز است تا اینکه مقصر را صنایع و مردم بدانیم؟
بله، بهینه‌سازی در صنعت و بخش خانگی و تولیدات و تجهیزات گازسوز بسیار مهم است. باید این موضوع را پیگیری کرد که چرا «شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت» که در اواخر دهه هفتاد تشکیل شد و تا اواسط دهه هشتاد نیز موفق بود و کارهای بزرگی مثل توسعه گاز CNG را انجام داد، تقریباً تعطیل شده است؟ دیگر کسی در دولت‌های آقای احمدی‌نژاد، روحانی و مرحوم رئیسی اسم این شرکت را هم نشنید چون به‌هرحال برای پروژه بهینه‌سازی نیاز به منابع مالی بود.
وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن باید بر روی خطوط انتقال تمرکز کنند تا از اتلاف انرژی جلوگیری شود که پروژه‌ای چندین‌ساله است و به منابع مالی نیاز دارد. در دو دهه قبل و دوره طلایی نفت بالای صد دلار باید بودجه کشور صرف بهینه‌سازی این قبیل امور می‌شد که متاسفانه آقای احمدی‌نژاد تقریباً شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت را تعطیل کرد و آقای روحانی نیز همان راه را رفت و اکنون عملاً بود و نبود آن هیچ کاربردی ندارد و حداقل ما چیزی از دستاوردهای آن نمی‌بینیم.
به‌هرحال ناترازی انرژی میراثی است که دولت فعلی از دولت قبل گرفته و آنها نیز از دولت قبل‌تر آن را گرفته‌اند و اکنون از آقای پزشکیان انتظار می‌رود که از کارشناسان دلسوز که به دنبال منافع ملی هستند استفاده کند تا مشکل حل شود و خواهش می‌کنم هیچ وعده‌ای در این زمینه ندهند چون خیال باطلی است اگر فکر کنیم تا سال آینده می‌توانیم شاهکار کنیم.
