نزدیکی هند به طالبان

امیرخان متقی، وزیر امور خارجه افغانستان با سفر اخیرش به هند، به عالی‌ترین مقام طالبان تبدیل شد که پس از روی کار آمدن این گروه در افغانستان به هند سفر کرده است. دهلی‌ در جریان این سفر و در بحبوحه وخامت روابط طالبان و پاکستان اعلام کرد که سفارتش در افغانستان را بازگشایی خواهد کرد. این تحولات بخشی از تلاش‌های دهلی‌ برای بازتعریف روابطش با طالبان و نشان‌دهنده تغییری قابل توجه در ژئوپلیتیک منطقه است.

از نظر تاریخی، هند به طالبان، با توجه به ایدئولوژی افراطی و وابستگی این گروه به ارتش و تشکیلات اطلاعاتی پاکستان، با خصومت نگریسته است.هند در طول جنگ داخلی افغانستان از ائتلاف شمال علیه طالبان حمایت کرد. سپس به شریک نزدیک دولت مورد حمایت غرب در افغانستان تبدیل شد.

در پاسخ، طالبان و عوامل آن حملاتی را علیه اتباع هند در افغانستان انجام دادند.. با به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱، هند سفارتش را در افغانستان تعطیل کرد و طالبان را به عنوان دولت به رسمیت نشناخت. با این حال، در سال ۲۰۲۲ هیئت فنی خود در کابل را بازگشایی کرد و پس از زلزله ماه اوت، از طریق کمک‌های بشردوستانه با افغانستان در تعامل باقی ماند. در نوامبر سال گذشته، طالبان یک فرستاده در دهلی‌ و یک سرکنسول برای نمایندگی خود در بمبئی منصوب کرد. چند عامل دولت هند را به سوی تعامل با طالبان سوق داده است. دهلی در درجه اول، می‌خواهد از ظهور مجدد افغانستان به عنوان مرکز تروریسم که امنیت هند را هم تهدید می‌کند، جلوگیری کند.

طالبان در مقایسه با گروه‌هایی مانند القاعده و «ولایت خراسان داعش» به عنوان «شر کمتر» تلقی می‌شود. طالبان به هند اطمینان داده است که اجازه نخواهد داد از قلمرواش علیه دیگران استفاده شود.این نزدیکی با تیرگی روابط افغانستان و پاکستان همزمان شده است. اسلام‌آباد که در گذشته، به افغانستان به عنوان خاستگاه «عمق راهبردی» در رقابتش با هند می‌نگریست، حالا به این همسایه شمال غربی خود به چشم یک «مزاحم» و «بار اضافه» نگاه می‌کند.بازدید متقی از هند با درگیری‌های مرزی نیروهای افغانستان و پاکستان همزمان بود. پاکستان، طالبان را متهم می‌کند که میزبان تحریک طالبان پاکستان است؛ گروهی ائتلافی متشکل از چند گروه شورشی که هدفش سرنگونی دولت پاکستان است.

بعد از بازگشت طالبان به افغانستان، تحریک طالبان حملاتش را در پاکستان شدت بخشید. اسلام‌آباد هند را نیز متهم می‌کند که به این تنش‌ها دامن می‌زند. این تنش‌ها ریشه در وضعیت مورد مناقشه خط دیورند به طول ۲۶۰۰ کیلومتر دارد که مرز افغانستان و پاکستان را مشخص می‌کند.از نظر طالبان گسترش روابط با هند تلاشی برای رهایی از انزوای دیپلماتیک و تقویت مشروعیت خود است. این اقدام پس از تصمیم روسیه برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با طالبان صورت گرفت.

به‌علاوه طالبان می‌خواهد هند بار دیگر به یک شریک مهم برای توسعه افغانستان تبدیل شود. طالبان مشتاق کسب کمک‌های اقتصادی است، زیرا حمایت اهداکنندگان غربی پس از خروج ناتو از این کشور در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است.هند یک شریک مهم توسعه برای دولت قبلی افغانستان بود و از چندین پروژه در این کشور حمایت کرد. وزیر امور خارجه هند، در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای افغان خود، اعلام کرد که هند پروژه‌های تکمیل‌شده در افغانستان را حفظ و ترمیم خواهد کرد و همچنین متعهد به اجرای شش پروژه جدید در این کشور شد.هند همچنین به دنبال تقویت اتصالات منطقه‌ای خود است.

این کشور هم‌اکنون برای تجارت با افغانستان و آسیای میانه به بندر چابهار در ایران متکی است. بهبود روابط با کابل می‌تواند به افزایش بیشتر تجارت بین دو کشور از این مسیر بیانجامد.با این حال، محدودیت‌هایی برای این نزدیکی وجود دارد. بازگشایی سفارت هند در کابل به معنای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین دو کشور نیست. دهلی‌ همچنان منتقد نسخه افراطی طالبان از اسلام دیوبندی است. شکاف در ارزش‌های بین دو دولت در غیاب قابل توجه روزنامه‌نگاران زن در کنفرانس مطبوعاتی با متقی مشهود بود. این تصمیم خشم رسانه‌ها و افکار عمومی هند را برانگیخت و منجر به برگزاری یک رویداد مطبوعاتی دیگر با حضور روزنامه‌نگاران زن شد.

روابط هند با طالبان ممکن است با انتقاد شرکایی مواجه شود که به روابط با هند از منظر ارزش‌های دموکراتیک مشترک نگاه می‌کنند. با این حال، احتمالاً چنین انتقاداتی خاموش خواهد بود، زیرا کشورهای غربی هم به دنبال دسترسی به افغانستان هستند تا به نگرانی‌های امنیتی داخلی خود، به‌ویژه مهار مهاجرت غیرقانونی بپردازند. در واقع، کمیته تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل با اعطای معافیت موقت از ممنوعیت سفر به متقی، سفر او به هند را تسهیل کرد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید