فهرستنگارِ صاحبسبک
درباره کارنامه فهرست‌نگاری و نسخه‌پژوهی انوار
درباره کارنامه فهرست‌نگاری و نسخه‌پژوهی انوار
فریبا افکاری
رئیس کتابخانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران
پیش از آنکه کتابخانه ملی به این نام خوانده شود، در سال‌های ۱۳۱۳ به ۱۳۱۴ از نسخ خطی کتابخانه که در آن زمان حدود ۳۰۰نسخه بود، فهرستی در دو مجلد به‌عنوان «فهرست کتب خطی کتابخانه عمومی معارف» براساس الفبای نام کتاب‌ها توسط مرحوم عبدالعزیز جواهر کلام تهیه و تدوین شده بود. در این فهرست ۳۴۸ نسخه خطی و در ذیل آن ۴۶ نسخه عکسی فهرست و معرفی شده است.
سپس آقای دکتر مهدی بیانی جهت فهرست‌نویسی آن نسخه‌ها کوشش‌های بسیار مبذول داشته و فهرستی از تعدادی از آنها فراهم آورد. بعدها کمیسیونی متشکل از آقایان ایرج افشار، مجتبی مینوی، عباس زریاب خویی، محمدتقی دانش‌پژوه و سیدعبدالله انوار تشکیل و نمونه کاربرگ‌هایی شامل دقایق کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی تنظیم شد که تا سال ۱۳۵۷ بر مبنای همین کار برگه فهرست‌نویسی نسخ خطی کتابخانه ملی تداوم یافت.
استاد سیدعبدالله انوار بر اساس همان کاربرگه به فهرست کردن نسخه‌های خطی پرداخت و از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۸ تعداد ۱۰مجلد فهرست نسخ خطی کتابخانه را براساس تفکیک نسخ عربی و فارسی به‌گونه‌ای روشمند و علمی به چاپ رساند.
تعداد ۳۰۸۲ نسخه فارسی و تعداد ۱۹۷۵ نسخه عربی در مجلدات ۷ تا ۱۰ فهرست معرفی شده‌اند. این کاربرگه که بیش از ۵۰ سال پیش به همت نسخه‌شناسان برجسته کشور تهیه شد، گویای نظم، دقت و توجه به عناصر کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی است و برای کتابداران امروز نیز کارآمد است.
علاوه بر استفاده از این کاربرگه استاد انوار صاحب سبک ویژه خود نیز بود و این نگرش فنی با تأثیر از پشتوانه و تجربه عمیق او از متون فلسفی، ریاضی، منطقی و ادبی در فهارس ایشان به خوبی نمایان است.
استاد انوار به مدت ۲۲ سال مسئولیت گنجینه نسخ خطی کتابخانه ملی را به تنهایی به عهده داشت و حفظ و حراست از آن مخزن بی‌بدیل به جانش بسته بود تا آنجا که حضورش در کتابخانه ملی هیچ روز و ساعت مشخصی نمی‌شناخت و تمام زندگی شخصی خود را نیز وقف شناسایی و انتشار فهارس نسخ خطی کرد و آن را به آیندگان سپرد.
