پویش چهره به چهره، پویش پیروز

اجرای پویش انتخاباتی برای نامزدهای رقابت در سراسر جهان به‌ویژه جوامع با دموکراسی پیشرفته امری حرفه‌ای و پیچیده است و عموماً فعالان احزاب عهده‌دار آن می‌شوند و با بهره‌گیری از نیروهای احزاب این کارزار را پیش برده و هدایت می‌کنند. رقابت‌های انتخاباتی در ایران در غیاب احزاب حرفه‌ای و قدرتمند و همچنین نظارت استصوابی شورای نگهبان با دشواری و پیچیدگی خاص خود روبه‌روست.

چشم‌انداز مبهم تاییدصلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر موجب شد تا ستاد انتخاباتی هیچ‌یک از نامزدها پیش از اعلام نظر شورای نگهبان امکان تشکل‌یابی و سازماندهی نداشته باشند اما در عین حال تاییدصلاحیت تنها یک نامزد اصلاح‌طلب بخشی از دشواری اتحاد حول نامزد مورد نظر را آسان کرد و همه احزاب و فعالان اصلاح‌طلب و سایر اقشار و گروه‌هایی که مایل به تغییر در روند اداره کشور بودند، حول دکتر مسعود پزشکیان گرد آمدند.

اجماع صورت‌گرفته میان احزاب اصلاح‌طلب در این انتخابات بی‌سابقه بود و برای نخستین بار از سال 1388 نامزد مصوب جبهه اصلاحات مورد تایید شورای نگهبان قرار گرفته بود و همه شخصیت‌ها و احزاب اصلاح‌طلب وارد عرصه حمایت از نامزدی دکتر مسعود پزشکیان شدند.

دکتر مسعود پزشکیان با وجود باور و تعلق به جبهه بزرگ اصلاح‌طلبی فاقد تعلق حزبی و گروهی است و این ویژگی با آنکه می‌تواند برای رئیس‌جمهور منتخب در همکاری با همه جناح‌ها و گروه‌ها مزیتی محسوب شود در دوره کارزار انتخاباتی موجب آشفتگی در تشکل‌یابی ستاد انتخاباتی ایشان شد و در روزهای نخست موجب سردرگمی و بی‌نظمی و بی‌عملی در این پویش شد.

با این حال اعتماد دکتر پزشکیان به جبهه اصلاحات و سپردن گزینش رؤسای ستاد استان‌ها به راهکارهای درون جبهه اصلاحات روند امور را تسهیل کرد و در فرصتی چندروزه این امر محقق شد. تلاش برای اجماع احزاب و فعالان و گروه‌های مؤثر در استان‌ها و شهرستان‌ها و همچنین اقشار و اصناف مؤثر در روزهای نخست موجب از دست دادن فرصت تبلیغاتی شد و این در حالی بود که رقیب و مانع اصلی پیروزی دکتر پزشکیان نه جناح مقابل و یا عدم اجماع درونی اصلاح‌طلبان که فضای سرد و منفعل جامعه بود که با گذر از رویدادهای سال 1398 و 1401 از صندوق‌های رای قهر کرده و حاضر به مشارکت در انتخابات نبود.

فضای سرد انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 و انتخابات مجلس در سال 1402 بیانگر قهر عمومی با صندوق‌های رای بود و شکستن این فضای دلسردی نیازمند تلاشی گسترده بود. ستادهای انتخاباتی دکتر پزشکیان که عموماً از میان شخصیت‌ها و افراد شناخته‌شده و موجه تشکیل شد با وجود عدم امکان کار حزبی و تشکیلاتی منسجم در چهارده سال گذشته موفق شد یک به یک و گروه به گروه شهروندان را به رای دادن و گزینش دکتر مسعود پزشکیان قانع کند. باورهای اخلاقی و دینی دکتر پزشکیان نیز که حاضر نبود از شیوه‌های مرسوم برای تخریب سایر نامزدها و بارزکردن خود استفاده کند ایجاد موج انتخاباتی مبتنی بر هیجان و دیگرستیزی را غیرممکن می‌کرد و بر همین اساس پویش انتخاباتی ایشان می‌بایست در فضایی غیرهیجانی و براساس تبیین چشم‌انداز پیشرو شهروندان را یک به یک اقناع کرده و از فضای انفعال خارج می‌کرد.

با وجود آنکه تحریم انتخابات در فضای سیاسی داخلی کشور مدافعان و سخنگویان گسترده سیاسی نداشت اما عموم مردم با بی‌تفاوتی و دلسردی حاضر به پذیرش امکان تغییر نبودند و در تجربه گفت‌وگوهای چهره به چهره حتی حاضر به سخن گفتن در این باره نیز نمی‌شدند. صداقت، پاکدستی و کارنامه سالم دکتر مسعود پزشکیان و عدم مشارکت او در ایجاد وضعیت موجود تنها مزیت مهم پویش انتخاباتی او بود که کمک می‌کرد تا روند رشد وی در نظرسنجی‌ها قابل توجه باشد.

با وجود رتبه نخست پزشکیان در دور اول این بیم می‌رفت که در دور دوم نتیجه‌ای دیگر رقم خورده و پویش انتخاباتی سعید جلیلی با تکیه بر امکانات گسترده و تریبون‌های متعدد و نیروی منسجم و تشکیلاتی بر گفتمان مبتنی بر صداقت و عدالت مسعود پزشکیان غلبه کند اما ستاد انتخاباتی پزشکیان که در دور نخست رقابت‌های انتخاباتی به بلوغ و انسجام کافی رسید در دور دوم موفق شد با ابتکار و اقتدار بیشتری پویش او را پیش ببرد. پویش انتخاباتی سعید جلیلی نیز در دور دوم بسیار پرقدرت حاضر شد و براساس برآوردهای علمی این پویش در فضای مجازی و حتی تبلیغات چهره به چهره بر پویش انتخاباتی پزشکیان پیشی گرفت.

اما سازماندهی گسترده برای حضور در میادین و اماکن عمومی و گفت‌وگوی چهره به چهره و همچنین پویش هر نفر یک ستاد و فعال شدن چهره‌های مؤثر اجتماعی موجی را در سراسر کشور به راه انداخت که نویدبخش پیروزی مسعود پزشکیان و افزایش مشارکت شد. پویش دکتر پزشکیان یک پویش مستقل، مردمی و بدون پشتوانه‌های شائبه‌دار استفاده از منابع دولتی بود و همین امر نیز به بالندگی آن کمک کرد. انسجام و سازماندهی پویش خود را در روز انتخابات نیز به خوبی به نمایش گذاشت و ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان برخلاف دور نخست موفق شد در اکثر صندوق‌های انتخاباتی ناظران خود را معرفی کرده و بر روند رای‌گیری، نظارت مستقیم داشته باشد.

با وجود توصیه‌ها و دستورات مقامات عالی نظام برای برگزاری انتخابات در سلامت کامل برخی گزارش‌های معدود ناخوشایند از برخورد و آزار فعالان ستادی و ناظران صندوق وجود داشت اما مسئولین اصلی ستاد انتخابات کشور با صداقت و امانتداری به وظایف قانونی خود عمل کردند و حداکثر همکاری را در برخورد با تخلفات صورت‌گرفته داشتند که در همان روز انتخابات موجب اطمینان و خرسندی مسئولین ستاد انتخابات دکتر پزشکیان از سلامت انتخابات شد.

نتیجه این انتخابات هرچند با مشارکت حداکثری همراه نبود اما امیدها را در دل بسیاری از کسانی که در انتخابات مشارکت نکردند نیز افزایش داده و چشم‌انداز روشنی از همدلی و کاهش شکاف میان مردم و حاکمیت را ایجاد کرده و شبکه برآمده از پویش انتخاباتی که رئیس‌جمهور منتخب نیز بر حفظ و همراهی آن تاکید کرد یکی از مهمترین دستاوردهای این انتخابات است.