احداث دو آرامستان جدید در تهران

معاون خدمات شهری شهردار تهران 17 بهمن امسال تاکید کرد که هیچ نقطه‌ای از پایتخت به‌عنوان آرامستان جدید مشخص نشده است اما روز گذشته رئیس سازمان بهشت‌زهرا(س) از بهره‌برداری از دو آرامستان جدید در سال آینده خبر داد.

حسین نظری، معاون شهردار تهران درباره احداث آرامستان‌های جدید با بیان اینکه تمام اقدامات صورت‌گرفته در ارتباط با احداث آرامستان جدید در قالب مطالعات است، تاکید کرد: «بعد از اتمام این مطالعات باید زمین یا زمین‌های مورد نظر به تصویب شورای شهر تهران برسد و در ادامه فرآیند احداث آرامستان جدید آغاز شود. در صورتی که زمین مورد نظر برای آرامستان تأمین شود احداث آن زمانی نخواهد برد و در طول چند ماه آرامستان یا آرامستان‌های جدید احداث خواهند شد.» او با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ نقطه‌ای به‌عنوان آرامستان جدید مشخص نشده است، افزود: «البته مذاکراتی با برخی از نهادها از جمله بنیاد مستضعفان درخصوص تامین زمینی در شمال غرب تهران انجام شده اما همانطور که گفته شد تمام این موارد در حد مذاکره است.» به دلیل تعدد آرامستان‌های تهران مدیران وقت بزرگترین آرامستان کشور – بهشت‌زهرا (س) – را در سال 45 طراحی و در سال 49 افتتاح کردند. این آرامستان در دوره شهرداری غلامرضا نیک‌پی، شهردار وقت که پس از انقلاب اعدام شد، مورد بهره‌برداری قرار گرفت. زمان افتتاح این گورستان مجهز اعلام شد: «گورستان جدید تهران به طرز زیبایی ساخته شده و برای احتیاجات 25 سال آینده کافی است.» سالن تشریفات جهت برگزاری مراسم، غسالخانه، سردخانه و 20 آمبولانس مرسدس بنز مجهز جهت حمل اجساد از جمله تجهیزات این آرامستان در ابتدای فعالیت‌ بود. مسئولان وقت برای جذب اعتماد مردم به این آرامستان مجبور شدند به دو نفر اول که در بهشت‌زهرا (س) دفن شدند جایزه در نظر بگیرند و تبلیغات وسیعی برای آن انجام دهند. یکی از موضوعاتی که در این تبلیغات روی آن تاکید می‌کردند، نبودن گدا در بهشت‌زهرا (س) بود. بهشت زهرا (س) در زمین 314 هکتاری واقع شده بود و اولین فردی که در آن دفن شد محمدتقی خیال است که در تاریخ 24/4/49 در قطعه یک، ردیف یک و شماره یک به خاک سپرده شد. با گذشت زمان به تدریج ظرفیت این آرامستان تکمیل شد و مدیران شهری در بهمن 1376 مجبور شدند 110 هکتار از زمین‌های قسمت شمال و شمال شرقی بهشت‌زهرا(س) را خریداری و تملک کنند تا بخش شمالی را توسعه دهند. اما این توسعه نیز جوابگوی متوفیان ابرشهر تهران نبود و در سال 1387 نیز با موافقت مسئولان شهرداری‎های محلی، با خرید و تملک 160 هکتار در قسمت شرقی باز هم توسعه این آرامستان در دستور کار قرار گرفت.

اهمیت سیاسی بهشت‌زهرا (س)

بهشت زهرا(س) از منظر سیاسی نیز حائز اهمیت بوده و جایگاه خاصی دارد چراکه امام(ره) بعد از ورود به کشور، به‌جای دانشگاه تهران اولین سخنرانی خود را در این آرامستان ایراد کرد. از سوی دیگر بزرگترین نمازجمعه تاریخ به امامت حسینعلی منتظری نیز بر مزار شهدای این آرامستان برگزار شد تا پس از این نمازجمعه، آرامگاه طالقانی گلباران شود. همچنین مراسم تشییع پیکر امام(ره) که به‌عنوان مراسمی با بیشترین تعداد شرکت‌کننده در کتاب گینس ثبت شده نیز در بخشی از این آرامستان برگزار شد و از آن پس مدیرعامل سازمان بهشت‌زهرا (س) به‌عنوان شهردار حرم نیز شناخته می‌شود. بهشت‌زهرا (س) حالا با سه ناحیه، دیگر جایی برای توسعه ندارد و در سه دوره اخیر مدیریت شهری تهران طرح احداث 4 آرامستان – در شمال، جنوب، شرق و غرب – را در دستور کار قرار داده‌اند.

تکمیل ظرفیت بهشت‌زهرا (س)

جواد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشت‌زهرا (س) با اشاره به اینکه ظرفیت قطعات جدید بهشت‌زهرا رو به اتمام است، تاکید کرد: «سال آینده دو آرامستان جدید در تهران احداث خواهد شد. در حال حاضر حدود دو میلیون نفر در بهشت‌زهرا (س) به خاک سپرده شده‌اند و به همین علت بزرگ‌ترین آرامستان کشور است.» او با بیان این که به صورت میانگین روزانه ۱۸۰ متوفی در بهشت‌زهرا پذیرش می‌شود، افزود: «تعدادی از متوفیان به شهرستان‌ها اعزام، تعدادی در قطعات قدیمی دفن و تعدادی نیز در قطعات جدید دفن می‌شوند. در حقیقت ۴۰ درصد از ۱۸۰ متوفی پذیرش‌شده در طول یک روز در بهشت‌زهرا در قطعات جدید دفن می‌شوند.» مدیرعامل سازمان بهشت‌زهرا (س)، گفت: «ظرفیت این قطعات جدید نیز رو به اتمام است و باید برای این ۴۰درصد از متوفیان روزانه در سال‌های آینده فکری کنیم. بهشت‌زهرا (س) زمانی تاسیس شد که جمعیت تهران سه میلیون نفر بود درحالی‌که برای ۵۰ سال آینده ما به ظرفیت دفن هفت میلیون قبر نیاز داریم و پیش‌بینی احداث آرامستان‌هایی در چند نقطه شهر ضروری است. به دلیل گسترش شهر و مسائل دیگری همچون در نظر گرفتن پدافند غیرعامل و ملاحظات شرایط بحران باید آرامستان‌های ما در جغرافیای شهر توزیع شود. این در حالیست که ما ظرفیت عبور بحران را از حالت عادی جدا کرده‌ایم و ۵۰ هزار قبر بحران پیش‌بینی شده، اما این قبور نیز به‌صورت متمرکز در بهشت‌زهرا (س) قرار گرفته است. مدیریت بحران، تهران را به پنج پهنه تقسیم کرده و باید متناسب با آن توزیع آرامستان در تهران صورت بگیرد.» او با اشاره به اینکه امکان توسعه بهشت‌زهرا (س) وجود ندارد، تاکید کرد: «پیرامون این آرامستان قدیمی ساختمان‌های مسکونی ساخته شده و اگر حداقل فضاهایی هم وجود داشته باشد با توجه به شرایط ترافیکی برای توسعه آن محدودیت داریم. بنابراین بهتر است به فکر آرامستان جدید باشیم، تدبیری که اگر ۲۰ سال پیش انجام می‌شد امروز با چنین بحرانی مواجه نمی‌شدیم.» مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) با اشاره به اینکه در لایحه بودجه شهرداری تهران برای سال آینده این پیش‌بینی صورت گرفته و شورا نیز احداث آرامستان‌های جدید را بررسی خواهد کرد، افزود: «این آمادگی را داریم که چهار آرامستان بزرگ را با هدف تأمین هفت میلیون قبر برای نیاز ۵۰ سال آینده تهران احداث کنیم. به جهت سامانه‌ای بعد از احداث آرامستان‌های جدید تمرکز در بهشت‌زهرا است؛ اما شست‌‌وشو و دفن در آرامستان‌های جدید انجام می‌شود.» او درباره قیمت قبور در بهشت‌زهرا نیز گفت: «قیمت قبور توسط شورا تصویب می‌شود و ما اجازه نداریم بالاتر از آن را دریافت کنیم اما قیمت قبر در سه ناحیه بهشت‌زهرا متفاوت است. بی‌تردید مشکل کمبود فضای تدفین در اولویت مشکلات بهشت‌زهرا است که امیدواریم با احداث آرامستان‌های جدید این مشکل حل و فصل شود.» تاجیک با اشاره به اینکه قبرها در آرامستان‌های تهران غیرقابل فروش می‌شوند، تاکید کرد: «روال فروش قبرها اینطور بود که سند قبر قابل فروش بود و افراد هر مبلغی که دوست داشتند بابت آن دریافت می‌کردند. چاپخانه دولتی ایران - که اسناد دولتی را به‌صورت انحصاری چاپ می‌کند - با هماهنگی سازمان بهشت‌زهرا (س) سند قبر را صادر می‌کند. هنوز هیچ سندی صادر نشده اما توافقات صورت گرفته و ساز و کار ارائه اطلاعات به چاپخانه دولتی ایران اندیشیده شده تا این طرح از ابتدای سال 1403 عملیاتی ‌شود. این سند غیرقابل واگذاری است حتی اگر فردی سند 10قبر را داشته باشد، اجازه واگذاری آن را ندارد. این طرح مانعی بزرگ برای خرید و فروش‌های خارج از عرف می‌شود. سندهای جدید فقط به بستگان درجه یک واگذار می‌شوند. در ضمن اگر کسی قبری را نخواست، بهشت‌زهرا (س) با قیمت کارشناسی آن را از صاحب قبر می‌خرد و با همان قیمت به افراد دیگر می‌فروشد. در حقیقت سندهای جدید قابلیت واگذاری به افراد دیگر را ندارد و قیمت‌گذاری غیرعرف قبرها نیز از بین می‌رود.»