افزایش مداخله روسیه در خاورمیانه

سال‌هاست که روسیه به‌دنبال حفظ فاصله خود از رخدادهای خاورمیانه بوده و کانال‌های ارتباطاتی خود را با تمام طرفین حفظ کرده است. اما حالا واقعیت جدیدی که پس از هفتم اکتبر  شکل گرفته این مسئله را دشوارتر کرده است. حمله تمام‌عیار روسیه به اوکراین باعث شد تا مسکو روابط گرم‌تری با ایران پیدا کند که نگرانی‌های شدیدی را در ایالات متحده و اسرائیل ایجاد کرده است. این نگرانی با رویارویی آمریکا و روسیه تشدید شده است که مسکو را بیشتر از قبل به تهران نزدیک‌تر کرده. حتی اگر روسیه بخواهد نقش موازنه‌گری را در خاورمیانه بازی کند، قدرت‌های منطقه‌ای به‌طور فزاینده‌ای معتقدند که روسیه سوگیری دارد و آنها هم طبق آن عمل می‌کنند.

روابط عمیق مسکو با تهران از زمان شروع جنگ با اوکراین قابل مشاهده بوده است. در بیانیه‌های رسمی، روسیه اغلب مقابل اسرائیل طرف ایران را گرفته است درحالی‌که در سوریه، هر دو طرف برای فشار بر آمریکا با یکدیگر همکاری می‌کنند، جت‌های روسی به‌طور خطرناکی نزدیک به جت‌های آمریکایی مانور می‌دهند و گروه‌های ایرانی به دارایی‌های آمریکا روی زمین حمله می‌کنند.

با این وجود، روسیه برای عبور از نقش قبلی خود به‌عنوان میانجی عجله‌ای ندارد. حتی بااینکه دیگر هیچ دیالوگی میان مسکو و واشنگتن برقرار نیست، مسکو همچنان تلاش می‌کند با دیگر قدرت‌ها صحبت کند، حتی اسرائیل. این موضوع کاملاً منطقی است: بالاخره، یک ضربه تمام می‌تواند به اقدام تلافی‌جویانه اسرائیل منجر شود که می‌تواند شامل ارسال سلاح به اوکراین باشد. با این حال با گذشت زمان، تعمیق همکاری‌ها با ایران ادعای بی‌طرفی را برای روسیه سخت‌تر خواهد کرد.

حتی اگر روسیه و ایران برنامه‌ای برای ورود به ائتلاف نظامی کامل را نداشته باشند، مسکو از تجهیزات و فناوری ایرانی با موفقیت استفاده کرده است. ژنرال‌های روسی ناگهان از آموزش‌دهندگان به همتایان ایرانی خود به شاگردان آنها تبدیل شدند. در نتیجه، مسکو به‌دنبال فروش تجهیزات نظامی مدرن به تهران بوده و رخدادهای خاورمیانه به‌این معنی است که ایران بیشتر و بیشتر به آنچه روسیه پیشنهاد می‌دهد، علاقه‌مند است.

اسرائیل، دشمن ایران، قدرتمندترین نیروهایی در منطقه دارد. در درگیری‌ها، اسرائیل به‌دنبال کنترل حریم‌های هوایی آسمان‌ها و استفاده از نیروی هوایی را مهم‌ترین توانایی حملاتی خود می‌داند. این علاوه بر قدرت ارتش آمریکاست که امنیت اسرائیل را تضمین می‌کند. مهم‌ترین نکته این است که روسیه هم‌اکنون برای ایران تجهیزات نظامی می‌فرستد. در این لحظه حجم مرسولات به شرایط اوکراین محدود شده است. اما اگر شدت درگیری در اوکراین کاهش پیدا کند یا اگر آتش‌بسی رخ دهد، مسکو می‌تواند جت‌های جدید و موشک‌هایش را به تهران ارسال کند. از دیدگاه آمریکا و اسرائیل، چنین سناریویی احتمال بسیار کمی دارد.  انتشار اطلاعات محرمانه از کرملین نشان می‌دهد که روسیه قصد دارد به گروه‌های نیابتی ایران برای هدف قرار دادن نیروهای آمریکایی کمک کند. منطق کرملین بر این است که از زمانی که تجهیزات نظامی آمریکا علیه نیروهای تسلیحاتی روسیه در اوکراین استفاده می‌شود، روسیه هم این حق را دارد تا به هر کسی که علیه واشنگتن مبارزه می‌کند، تسلیحات ارسال کند.

این موضوع لزوماً شرایط را روی زمین تغییر نمی‌دهد. به‌طور مثال حماس به‌طور مرتب از تسلیحات روسی استفاده می‌کند و این موضوع منجر به فروپاشی روابط روسیه و اسرائیل نشده است. مخالفت جدی عربستان سعودی باعث شد روسیه از ارسال تسلیحات به حوثی‌ها در یمن ممانعت کند. اما احتمالاً در مورد ارسال تسلیحات به شبه‌نظامیان شیعی در عراق، نیروهای لبنانی یا گروه‌های مسلح در سوریه اعتراض بسیار کمتری وجود خواهد داشت. در نتیجه پای روسیه بیشتر و بیشتر وارد درگیری‌های خاورمیانه شده است. برخی می‌گویند که این موضوع تاثیر کمی بر موازنه قدرت دارد.