تاوان حمایت «آهنین»
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا پس از حمله موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل بهانه‌ای پیدا کرد تا به‌جای انتقاد از نقض گسترده حقوق بشر از اسرائیل، بار دیگر بر «حمایت آهنین» از این رژیم تأکید کند. آیا این مسئله می‌تواند انتخابات ماه نوامبر را در آمریکا تحت تأثیر قرار دهد؟
در هر دوره از انتخابات آمریکا موضوعات چالش‌برانگیزی در دنیا وجود داشت که نظم جهانی را تحت تأثیر قرار می‌داد و توجه رسانه‌ها و افکار عمومی را در دنیا به خود جلب می‌کرد اما عموماً این مسائل از نگاه رأی‌دهندگان آمریکایی موضوعی با اهمیت به حساب نمی‌آمدند که بخواهد بر رأی و نگاه آن‌ها به کاندیداها تأثیر قابل توجهی بگذارد.
کارشناسان و تحلیلگران معتقدند این بار یک مسئله امکان دارد به‌طور جدی انتخابات را تحت تأثیر قرار دهد: مناقشه اسرائیل و فلسطین!
به‌رغم اینکه در روزهای اولیه پس از عملیات «طوفان‌الاقصی» از سوی حماس، اجماعی نسبی برای محکوم کردن این گروه میان سیاستمداران آمریکایی وجود داشت اما با حمله زمینی و هوایی اسرائیل به نوار غزه شرایط به مرور تغییر کرد.
گزارش نهادهای بین‌المللی و وزارت بهداشت فلسطین نشان می‌داد تا نیمه آوریل در حملات اسرائیل بیش از ۳۴ هزار فلسطینی کشته و بیش از ۷۵ هزار نفر زخمی شده‌اند. وزارت دفاع ایالات متحده نیز تخمین می‌زد که بیش از ۲۵ هزار نفر از کشته‌شدگان، زنان و کودکان هستند.
این کشتار گسترده غیرنظامیان از سوی اسرائیل واکنش‌های زیادی را در جهان ایجاد کرد؛ آفریقای جنوبی برای شکایت از اسرائیل به جرم «نسل‌کشی» به دیوان بین‌المللی دادگستری رفت، بسیاری از فعالان حقوق بشر خواهان توقف فروش تسلیحات به اسرائیل شدند و فشارها بر سیاستمداران برای وادار ساختن آن‌ها به واکنش نشان دادن به آنچه در غزه می‌گذرد به‌طور فزاینده‌ای افزایش پیدا کرد.
در آمریکا، درحالی‌که حزب جمهوری‌خواه ترجیح می‌داد همچنان به حمایت کامل از اسرائیل ادامه دهد، در حزب دموکرات برخی سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان با محوریت جریان ترقی‌خواه تلاش داشتند که ارسال تسلیحات و کمک‌های نظامی به اسرائیل، محدود یا مشروط شود.
مجموعاً ۶۹ درصد از واردات نظامی تسلیحات به اسرائیل در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ از مبدأ ایالات متحده بوده و آمریکایی‌ها با فاصله قابل‌توجهی نسبت به دیگر کشورها اصلی‌ترین حامی نظامی اسرائیل در جهان به حساب می‌آیند.
طی دهه‌های گذشته نیز تسلیحات آمریکایی نقش اصلی را در جنگ‌های اسرائیل ایفا کرده است. برآوردها نشان می‌دهد ایالات متحده علاوه بر سلاح‌های خریداری‌شده از سوی اسرائیل، از سال ۱۹۶۰ به این سو مجموعاً ۱۲۰ میلیارد دلار کمک نظامی برای اسرائیل ارسال کرده است.
اختلاف‌نظرها در درون حزب در این راستا ادامه داشت و با حمله اسرائیل به کاروان «آشپزخانه مرکزی جهان» که به مرگ هفت نفر منجر شد، فشارها بر دولت آمریکا و کنگره افزایش یافت اما اوایل هفته جاری اتفاقی رخ داد که باعث شد شرایط در این زمینه با تغییراتی همراه شود و جریان اصلی حزب دموکرات بار دیگر به تنظیمات کارخانه بازگردد.
یک روز پس از حمله
یکشنبه ۱۴ آوریل، یک روز پس از حمله موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که در روزهای قبل انتقاداتی را نسبت به رویکرد اسرائیل در جنگ غزه مطرح کرده بود، اعلام کرد که آمریکا به حمایت «آهنین» از اسرائیل ادامه خواهد داد.
کلیدواژه حمایت «آهنین» در بیانیه‌های چاک شومر، رهبر اکثریت دموکرات سنا، حکیم جفریس، رهبر اقلیت دموکرات مجلس نمایندگان و گرچن ویتمر، فرماندار ایالت میشیگان هم تکرار شده بود.
شومر که ماه گذشته با درخواست برگزاری انتخابات زودهنگام در اسرائیل بسیاری را شوکه کرده بود، در بیانیه‌ای که روز دوشنبه منتشر شد، نوشت: «ایالات متحده برای همه دنیا آشکار ساخت که تعهد ما به امنیت اسرائیل آهنین است و ما شانه به شانه اسرائیل ایستاده‌ایم.»
حکیم جفریس، رهبر اقلیت دموکرات‌ها در سنا با توصیف ایران به‌عنوان «دشمن قسم‌خورده آمریکا» تأکید کرد: «تعهد آمریکا به امنیت اسرائیل آهنین و شکست‌ناپذیر است.»
جان فترمن، سناتور دموکرات نیز به سی‌ان‌ان گفت: «زمانی که یک کشور صدها پهپاد به سوی اسرائیل شلیک می‌کند من نمی‌توانم از شرط و شروط گذاشتن برای کمک به اسرائیل حمایت کنم.»
اقدامات و اظهارات دموکرات‌ها به همین‌جا محدود نشد و تعدادی از اعضای مجلس نمایندگان از جمله برخی از دموکرات‌های ارشد کنگره در نامه‌ای به مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان خواهان آوردن بسته حمایت‌های خارجی (شامل حمایت از اسرائیل) به کنگره و تصویب سریع این بسته شدند.
لوئیس فرانکل، رئیس فراکسیون زنان حزب دموکرات در مجلس نمایندگان در توئیتر نوشت: «من به ۸۰ نفر دیگر از همکارانم می‌پیوندم و از جانسون می‌خواهم مصوبه سنا در راستای حمایت از اسرائیل و سایر متحدان‌مان را هرچه سریع‌تر در مجلس به رأی گذاشته و تصویب کند تا متحدان‌مان آنچه را که برای دفاع نیاز دارند، به دست آورند.»
جفریس، ارشدترین عضو کنگره نیز در نامه‌ای وضعیت کنونی را «انتخاب بین چرچیل یا چمبرلین» توصیف کرد و خواهان تصویب سریع مصوبه ۹۵ میلیارد دلاری سنا شد.
کاخ سفید که در هفته‌های گذشته نیز در برابر فشارها برای مشروط کردن کمک‌ها به اسرائیل مقاومت کرده بود با این جریان از حزب دموکرات که سعی دارد کمک‌ها به اوکراین و اسرائیل همزمان تصویب شود هم‌سو است.
در مقابل، جمهوری‌خواهان تلاش دارند با جدا کردن بسته حمایت از اسرائیل از بسته حمایت از اوکراین، هرچه سریع‌تر بسته حمایت از اسرائیل را به تصویب برسانند.
تداوم این سیاست از سوی رئیس‌جمهور آمریکا و جناح اصلی حزب دموکرات می‌تواند باعث نارضایتی‌های جدی در میان جناح ترقی‌خواه حزب شود.
برنی سندرز در هفته جاری در مقاله‌ای که در نشریه بوستون گلوب منتشر شد، نوشت: ایالات متحده آمریکا سال‌های زیادی است پشتیبانی مالی بی‌قید و شرط خود را به اسرائیل عرضه کرده است.
این رابطه باید حالا تغییر کند. باید به جای التماس کردن از دولت افراط‌گر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای محافظت از جان غیرنظامیان بی‌گناه و تبعیت کردن از قوانین بین‌المللی و آمریکا، باید در یک موضع جدید صراحتاً و به‌سادگی بگوییم: اگر سیاست‌های کنونی دولت نتانیاهو ادامه یابند دیگر یک سکه هم به این دولت داده نمی‌شود.
در ماه‌های اخیر مخالفت عمومی در آمریکا با جنگ فاجعه‌بار رژیم صهیونیستی علیه غزه جهش پیدا کرده و اکثریت رای‌دهندگان آمریکایی در یک نظرسنجی گفته‌اند خواستار توقف ارسال تسلیحات از سوی دولت بایدن برای تل‌آویو هستند.
او تأکید کرد: «بیایید صریح باشیم: این یک تراژدی عظیم برای مردم فلسطین است. اما از لحاظ اخلاقی این یک لحظه تعیین‌کننده برای آمریکایی‌ها است، چون ایالات متحده آمریکا مستقیماً در این جنگ وحشتناک همدست است. در این جنگ ارتش آمریکا بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی به روی ساختمان‌های غیرنظامی فرو نمی‌ریزد اما آمریکا این بمب‌ها را ارسال می‌کند. آمریکا مرزها را مسدود نمی‌کند و از عرضه غذا، آب و محموله‌های پزشکی به مردم مستأصل جلوگیری نمی‌کند اما ما میلیاردها دلار به دولت نتانیاهو که همین کار را انجام می‌دهد، کمک کرده‌ایم.»
سندرز ادامه داد: «تاریخ قضاوت خواهد کرد که ما هم‌اکنون داریم چه کار می‌کنیم. تاریخ قضاوت خواهد کرد که آیا ما در کنار کودکان گرسنه هستیم، آیا به ارزش‌های آمریکایی که اقرار کرده‌ایم پایبندیم، یا اینکه کورکورانه به پول‌رسانی به ماشین جنگی نتانیاهو ادامه می‌دهیم.»
مردم آمریکا چگونه فکر می‌کنند؟
در فاصله چند ماه مانده تا انتخابات، اینکه مردم درباره یک مسئله چگونه فکر می‌کنند و چقدر آن مسئله برایشان در انتخاب کاندیدا یا مشارکت در انتخابات اهمیت دارد، بسیار مهم است.
براساس نظرسنجی مشترک پولیتیکو – مورنینگ کانسالت، تعداد زیادی از رأی‌دهندگان آمریکایی از جمله دموکرات‌ها معتقدند که سیاست ایالات متحده در قبال اسرائیل باید سختگیرانه‌تر باشد.
دموکرات‌ها یعنی حامیان اصلی جو بایدن در انتخابات پیش‌رو بیش از سایرین باور دارند که آمریکا باید سیاست خود در قبال اسرائیل را تغییر دهد. ۳۳ درصد دموکرات‌ها فکر می‌کنند که رئیس‌جمهور آمریکا «به اندازه کافی سختگیر نبوده» و تنها ۸ درصد تأکید دارند که رویکرد آمریکا «بسیار سختگیرانه» بوده است.
در این میان فقط ۴۲ درصد دموکرات‌ها هستند که معتقدند سیاست آمریکا در قبال اسرائیل مناسب بوده و نیاز به تغییر ندارد.
این اعداد پیام مهمی به کاخ سفید دارند و نشان می‌دهند حامیان اصلی بایدن که حضور و مشارکت آن‌ها در انتخابات برای پیروزی دوباره رئیس‌جمهور آمریکا حیاتی است، از سیاست‌های او در قبال این مسئله به شدت ناراضی‌اند.
۱۲ درصد جمهوری‌خواهان و ۱۹ درصد مستقل‌ها هم سیاست بایدن در قبال اسرائیل را مناسب می‌دانند.
در مجموع این نظرسنجی، از میان همه رأی‌دهندگان (دموکرات‌ها، جمهوری‌خواهان و مستقل‌ها) ۳۴ درصد طرفدار سختگیری بیشتر در رابطه با اسرائیل هستند و ۱۷ درصد می‌گویند سختگیری‌ها باید کمتر شود.
جزئیات این نظرسنجی نیز نکات مهمی را در خود دارد. دموکرات‌ها تنها گروهی هستند که همدلی بیشتری با فلسطینی‌ها دارند. ۲۲ درصد از دموکرات‌ها می‌گویند با فلسطینی‌ها احساس همدلی می‌کنند و ۱۶ درصد اظهار می‌کنند که همدلی بیشتری با اسرائیل دارند. این نسبت در میان جمهوری‌خواهان و مستقل‌ها بر عکس است و این دو گروه با اسرائیل بیشتر همدل هستند.
شکاف نسلی نیز در این موضوع محسوس است. ۳۳ درصد از رأی‌دهندگان نسل Z که متولدین نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی به این سو هستند با فلسطینی‌ها همدل‌تر هستند و ۱۵ درصد با اسرائیل همدل‌اند درحالی‌که این نسبت در میان میانسالان و بومرها کاملاً متفاوت است و فقط ۸ درصد آن‌ها همدلی بیشتری با فلسطین دارند و ۴۰ درصد با اسرائیل همدل‌اند.
کاخ سفید در میانه جنگ تلاش‌هایی برای تغییر نسبی موضع خود برای جلب رضایت رأی‌دهندگان داشت. در ابتدا، مقام‌های آمریکایی به‌طور یکجانبه صرفاً بر «حق اسرائیل در دفاع از خود» تأکید می‌کردند اما به مرور و با افزایش فشار افکار عمومی به‌ویژه پس از هدف قرار دادن کارکنان «آشپزخانه مرکزی جهان» انتقاد از رویکرد اسرائیل هم هرچند بسیار کم‌اثر و آرام اما به ادبیات مقام‌های دولت آمریکا اضافه شد.
نظرسنجی پولیتیکو – مورنینگ کانسالت ثابت می‌کند دموکرات‌ها بیش از سایر گروه‌ها معتقدند که کمک‌های نظامی به اسرائیل باید به‌طور کامل قطع شود.
۴۱ درصد از دموکرات‌ها با قطع کامل کمک‌ها موافقند و درحالی‌که ۳۳ درصد اعتقاد دارند کمک‌ها نباید به طور کامل قطع شود، ۴۴ درصد نیز در این زمینه به نظر قطعی نرسیده‌اند.
برندی سندرز، سناتور ایالت ورمونت و یکی از مطرح‌ترین چهره‌های جریان ترقی‌خواه معتقد است که هرچند همچنان ترقی‌خواهان به حمایت از جو بایدن ادامه می‌دهند اما پیام نظرسنجی‌ها کاملاً واضح است و پایگاه رأی دموکرات‌ها خواهان تغییر جدی در سیاست‌های ایالات متحده در قبال اسرائیل است. او به MSNBC گفت: «من نگران نتیجه ماه نوامبر هستم. دموکرات‌ها می‌خواهند ماشین جنگی نتانیاهو متوقف شود.»
براساس نظرسنجی گالوپ در ماه مارس، نگاه شهروندان آمریکایی به جنگ در طول این ماه‌ها تغییرات زیادی داشته است. ۱۸ درصد دموکرات‌ها و ۶۴ درصد از جمهوری‌خواهان این جنگ را تأیید می‌کنند درحالی‌که در ماه نوامبر ۲۰۲۳، ۳۶درصد از دموکرات‌ها و ۷۱ درصد از جمهوری‌خواهان جنگ را تأیید می‌کردند.
یک استراتژیست دموکرات به نشریه هیل گفته است که «شاید جوانان ناراضی از سیاست بایدن حاضر نشوند به ترامپ یعنی رقیب اصلی او رأی دهند اما آن‌ها را برای تشویق دیگران به رأی دادن و حتی مشارکت خودشان در انتخابات ناامید می‌کند و در یک انتخابات نزدیک، این مسئله بسیار اهمیت دارد.»
مسئله اسرائیل - فلسطین چه تأثیری بر آرا دارد؟
جو بایدن در سال ۲۰۲۰ به‌رغم اینکه از نظر مجموع آرای مردمی با اختلاف ۵ میلیون رأی پیش بود، در برخی از ایالت‌های تأثیرگذار با فاصله بسیار اندکی توانست دونالد ترامپ را شکست دهد.
هرچند براساس نظرسنجی‌ها سیاست خارجی جزو موضوعات بسیار کلیدی برای تعیین رأی مردم نیست اما ناامیدی و سرخوردگی ناشی از بی‌توجهی دولت به برخی مسائل از جمله موضوعات انسانی و اخلاقی می‌تواند در مشارکت انتخاباتی و همچنین نتیجه نهایی آرا تأثیرگذار باشد.
ای‌بی‌سی‌نیوز به نقل از یک فعال آمریکایی مسلمان می‌نویسد: «رئیس‌جمهور در انتخابات گذشته به این دلیل برنده شد که توانست ائتلافی از همه گروه‌ها را در حزب دموکرات شکل دهد. عرب – آمریکایی‌ها، مسلمانان، سیاهان، جوانان، یهودی‌های لیبرال، ترقی‌خواهان و حتی محافظه‌کارانی که نمی‌خواستند با ترامپ همراه شوند به حمایت از او پرداختند و او توانست ترامپ را شکست دهد.
این مزیت بزرگ حزب دموکرات در سال ۲۰۲۰ بود. حالا اما شرایط متفاوت است.» به گفته او، «اکنون از یک سو فعالان ضدجنگ و گروه‌های ترقی‌خواه ناراضی هستند که سیاست بایدن در قبال اسرائیل بسیار ضعیف است و باید سختگیرانه‌تر باشد. از سوی دیگر، محافظه‌کاران خواستار حمایت بسیار بیشتر از اسرائیل هستند و اقدامات فعلی را کافی نمی‌دانند.»
در دهه‌های گذشته از زمان پایان جنگ سرد، عمدتاً موضوعات داخلی و اقتصاد اصلی‌ترین معیار رأی‌دهندگان برای شرکت در انتخابات بودند اما استثنائاتی هم در این زمینه وجود داشته است.
در سال ۲۰۰۴ نظرسنجی‌های لحظه‌آخری گالوپ نشان داد جنگ عراق یکی از ۴ معیار اصلی رأی‌دهندگان برای انتخاب کاندیدا بوده و تأثیر زیادی در نتیجه انتخاباتی داشته که در آن اختلاف بسیار اندکی میان آرای کاندیداها به‌ویژه در ایالت‌های کلیدی وجود داشت.
در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد تداوم جنگ در غزه می‌تواند اثر این موضوع بر انتخابات را افزایش دهد. در حال حاضر هرچند مدت زمان زیادی از آغاز جنگ اوکراین می‌گذرد و این جنگ تأثیر زیادی بر اقتصاد جهانی گذاشته اما به نظر می‌رسد مسئله اوکراین برای رأی‌دهندگان آمریکایی از اهمیت کمتری برخوردار است. موضوع غزه اما تا حدودی با جنگ‌های دیگر متفاوت است.
نگاهی به جزئیات نتایج انتخابات‌های گذشته در آمریکا نشان می‌دهد جوامع و اقلیت‌های عرب یا یهودی در ایالت‌های مختلف نقش مؤثری در نتایج انتخابات داشته‌اند و حمایت آن‌ها از یک کاندیدای خاص می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد.
از طرفی، گسترش شبکه‌های اجتماعی و کاهش نقش رسانه‌های جریان اصلی در شکل‌دهی به افکار عمومی باعث شده نگاه‌ها به موضوع اسرائیل و فلسطین تا حدودی تغییر کند و تداوم جنگ و انتشار تصاویر کشته‌شدگان و مجروحان در جنگ می‌تواند در ماه‌های آتی این اثر را تشدید کند.
برخی تحلیلگران ترقی‌خواه تأکید دارند مسئله اسرائیل و فلسطین از یک موضوع سیاست خارجی به یک موضوع انسانی تبدیل شده و نگاه رأی‌دهندگان صرفاً بر مبنای منافع و اولویت‌های آمریکا نیست. آن‌ها از نقش دولت در مرگ ده‌ها هزار غیرنظامی سوال می‌کنند و برایشان مهم است که دولت بایدن چه تفاوتی با یک دولت جمهوری‌خواه در این زمینه دارد.
بایدن در این زمینه با دردسری به نام آرای غیرمتعهد نیز روبه‌رو است. تعدادی از مسلمانان و فعالان ضدجنگ در آمریکا رأی دادن به بایدن را مشروط به تغییر سیاست او در قبال مسئله فلسطین کرده‌اند.
افراد در انتخابات درون‌حزبی می‌توانند به گزینه‌ای غیر از نامزدهای موجود که به آن «عدم تعهد» گفته می‌شود، رأی دهند. به عبارت دیگر، در روز رأی‌گیری علاوه بر نامزدهای موجود، روی برگه رأی یک گزینه دیگر هم وجود داشت که روی آن «عدم تعهد» نوشته شده بود.
این انتخاب بدان معناست که فرد هیچ‌یک از نامزدهای حاضر را اصلح نمی‌داند و می‌خواهد نارضایتی خود را نسبت به این وضعیت ابراز کند. نکته قابل‌توجه در این باره این است که آراء «غیرمتعهد» دقیقاً مانند رأی‌های سایر نامزدها شمرده و اعلام می‌شود.
پس از پایان انتخابات میشیگان، ۱۳ درصد یعنی معادل بیش از ۱۰۱ هزار نفر از جمعیت دموکرات در این ایالت به گزینه «عدم تعهد» رأی دادند. این آرا در ایالات مینه‌سوتا حدود ۱۱ درصد بود.
از زمان آغاز جنگ در غزه بسیاری از شهروندان آمریکایی و به‌ویژه عرب‌تبارها نسبت به سیاست‌های کاخ سفید در قبال این جنگ منتقد بوده و خواستار اعمال فشار بیشتر دولت جو بایدن به اسرائیل و همچنین برقراری آتش‌بس در نوار غزه بوده‌اند.
این جنبش که تعدادی از گروه‌ها آن را به راه انداخته‌اند، خواستار این است که بایدن اقدامات بیشتری برای «پایان دادن به ویرانی غزه» انجام دهد. رشیده طالب، نماینده مجلس نمایندگان که اصالت فلسطینی دارد، یکی از اصلی‌ترین چهره‌های این جنبش بوده است.
خانم طالب هم‌حزبی‌های خود را دعوت کرده بود که در انتخابات مقدماتی به جای بایدن به «عدم تعهد» رأی دهند تا نارضایتی خود را از سیاست‌های رئیس‌جمهور در قبال جنگ در نوار غزه نشان دهند.
در میشیگان که یکی از ایالت‌های کلیدی در جریان انتخابات‌های ریاست‌جمهوری در آمریکا است، حدود ۲۰۰ هزار عرب-آمریکایی زندگی می‌کنند که بیشتر آن‌ها طرفدار «آرمان فلسطین» هستند.
این افراد از ابتدای جنگ در غزه از بایدن به‌خاطر سیاست‌هایش در قبال این مناقشه ناراضی بودند و حالا از این طریق نارضایتی خود را نشان داده‌اند. میشیگان از ایالت‌هایی است که رقابت بین دو نامزد جمهوری‌خواه و دموکرات در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری در آن همواره نزدیک و تنگاتنگ بوده است.
در انتخابات سال ۲۰۲۰، جو بایدن تنها با حدود ۱۵۴ هزار رأی بیشتر توانست ترامپ را در این ایالت شکست دهد و تمام ۱۶ رأی الکتورال این ایالت کلیدی را به خود اختصاص داد. در نتیجه، بیش از یکصد هزار رأی «عدم تعهد» می‌تواند برای کمپین بایدن نگران‌کننده باشد.
جمهوری‌خواهان؛ متناقض اما موفق‌تر
دونالد ترامپ، کاندیدای جمهوری‌خواهان در رقابت‌های ۲۰۲۴ از تمام ابزارهای موجود برای انتقاد از بایدن و سیاست‌های او استفاده می‌کند.
او در شرایطی که به شدت از کاخ سفید برای «حمایت ناکافی از اسرائیل» انتقاد می‌کند، زمانی که برخی هوادارانش جو بایدن را «شریک نسل‌کشی» معرفی می‌کنند تأیید می‌کند که این معرفی «بی‌ربط نیست» و از همین موضوع هم برای تحت فشار قرار دادن بایدن و انتقاد از او بهره می‌گیرد.
ترامپ همچنین از اسرائیل انتقاد می‌کند که این رژیم «جنگ رسانه‌ای» را باخته و برای حمله ۷ اکتبر آماده نبوده است.
او مدعی است «بیش از هر رئیس‌جمهور دیگری برای اسرائیل جنگیده» و نقش مهمی در توافق ابراهیم که به عادی‌سازی روابط اسرائیل و تعدادی دیگر از کشورهای منطقه منجر شده، داشته است.
عکس: AP
