سعودیها جنگ غزه را بردی برای فلسطینیها میدانند
انستیتو واشنگتن آخرین نظرسنجی خود را بین 14 نوامبر تا 6 دسامبر و از جمعیت نمونه 1000 نفری از شهروندان سعودی انجام داد و در آن تغییر رفتار سعودیها پس از جنگ اسرائیل و حماس را سنجید. طبق پاسخها به این نظرسنجی، رفتار سعودیها در قبال پیامد جنگ واضح است: اکثریت (91درصد) با این اظهارنظر موافق بودند که «بهرغم نابودی و مرگ و میر، جنگ در غزه برای فلسطینیها، اعراب و مسلمانان یک پیروزی است.» و تقریباً همه (96درصد) در بُعد گستردهتر در مورد کشورهای جهان عرب با این پیشنهاد موافق بودند که «کشورهای عرب باید فوراً تمام روابط دیپلماتیک، سیاسی، اقتصادی و دیگر روابط خود با اسرائیل را در اعتراض به اقدام نظامی در غزه قطع کنند.» نتایج نظرسنجی در طول جنگ به دلیل تغییر شرایط میدان بسیار متغیر است؛ از جمله وقوع آتشبس موقت که از 24 تا 30 نوامبر صورت گرفت و حمله متعاقب اسرائیل به جنوب غزه. با این حال، نظرسنجیای که از سعودیها در ماه آگوست انجام شد را میتوان به عنوان سنجشی از این درگیری نگاه کرد که چگونه به سرعت، حداقل بهطور موقت، رفتارهای بهخصوصی را تغییر داده است. درحالیکه حماس به عنوان یک جنبش در میان اکثریت سعودیها نامحبوب است حالا مقابل روند جدید حمایتهای گستردهای از دیگر کشورها مانند لبنان، اردن و مصر قرار گرفته است. 16درصد از سعودیها میگویند، «حماس باید خواست نابودی اسرائیل را متوقف کند و در عوض راهحل بلندمدت دوکشوری را براساس مرزهای سال 1967 بپذیرد.» 95درصد از شرکتکنندگان در این نظرسنجی در پاسخ به این سوال که آیا معتقدند کشتار شهروندان به دست حماس خلاف اسلام بود یا نه، گفتهاند که حماس واقعاً شهروندان را نکشته و شهروندان اسرائیلی را هدف قرار نداده است. این دیدگاه در سراسر 8 کشوری که انستیتو واشنگتن نظرسنجی انجام داده، نتایج مشابهی داشته است.
درحالیکه اکثریت سعودیها همچنان نسبت به حماس دیدگاه منفی دارند، جنگ اسرائیل و حماس، در محبوبیت این گروه تاثیر داشته است. شرکتکنندگان در نظرسنجیهای اخیر، در کنار نظرسنجیهای سال 2014 و 2021، محبوبیت روزافزون حماس را در میان سعودیها در طول درگیری یا درست پس از درگیری بین حماس و اسرائیل، در کنار احتمال نابود شدن آن در طول زمان نشان دادهاند. پس از درگیری اسرائیل و حماس در سال 2021، روند مستمر 5 ساله کاهش محبوبیت حماس در عربستان سعودی، ناگهان برعکس شده (با اینکه این فقط نظر یکچهارم یا 23درصد از جمعیت کل بوده است).
در کل قبل از جنگ همدردی کمی با باخت اسرائیلیها وجود داشت. حالا 87درصد با این پیشنهاد موافقند که رویدادهای اخیر نشان میدهند، اسرائیل آنقدر ضعیف و از داخل دوپاره است که [بالاخره] روزی شکست میخورد. این دیدگاه برای خیلیها قبل از جنگ نیز وجود داشت؛ 70درصد با پیشنهاد مشابهی موافق بودند که جنبش اعتراضی و گسترده در سال 2023 علیه نتانیاهو، اسرائیل را «کشوری ضعیف با شکاف داخلی» نشان داده است. در نظرسنجی آگوست که از سعودیها انجام شد تنها 5درصد با این گزاره موافق بودند که «باید در قبال یهودیهای جهان احترام بیشتری نشان داد و روابط با آنها را بهتر کرد».
تنها در یک زمینه جایی که اقلیت قابلتوجهی پیشتر علاقه نشان داده بودند، تشکیل روابط اقتصادی مورد تایید بود. جنگ اسرائیل و حماس بهطور چشمگیری میزان حمایتها از روابط تجاری با اسرائیل را کاهش داده است. درحالیکه سطح روابط تجاری پس از آنکه در طی سالها از 37درصد در سال 2020 به 43درصد در نوامبر 2022 رشد کمی داشت، همچنان از قبل از انعقاد پیمان آبراهام بالاتر است، حمایت از چنین اظهارنظری حالا 17درصد کاهش پیدا کرده است.
در عین حال حمایت از طرح صلح با اعراب که از سر الزام شامل اسرائیل میشود، همچنان باقی مانده است. سهچهارم از جمعیت نمونه از مشارکت دیپلماتیک اعراب در صلح اسرائیل و فلسطین حمایت کردهاند که برای هر دو طرف مزیتهایی در مواضع میانهروتری ایجاد کرده است. این جنگ در تغییر دیدگاه سعودیها نسبت به دیگر بازیگران در این درگیری نقش کمی داشته است. مثلاً حدود 90درصد از سعودیها دیدگاه منفی نسبت به حزبالله دارند؛ دیدگاهی که سالهاست تغییر نکرده. در طول چند دهه اخیر دیدگاهها نسبت به تشکیلات خودگردان بهشدت تغییر کرده اما از زمان شروع جنگ تغییر کمی داشته است. درحالیکه 41درصد گفتهاند در سال 2014، دیدگاه مثبتی نسبت به تشکیلات خودگردان داشتهاند، حالا فقط 10درصد این دیدگاه را دارند.