یوروی بیویژن/چهار کشور در اعتراض به حضور اسرائیل از مسابقه آواز اروپا کنار کشیدند
در حالت عادی، یوروویژن آیین سالانه موسیقی کشورهای اروپایی است و علاقهمندان در آن حضور مییابند تا خوانندگان، گروههای موسیقی و اجراهایشان را دنبال کنند.
در حالت عادی، یوروویژن آیین سالانه موسیقی کشورهای اروپایی است و علاقهمندان در آن حضور مییابند تا خوانندگان، گروههای موسیقی و اجراهایشان را دنبال کنند. برندگان هم با موفقیتشان برای کشورشان افتخارآفرینی میکنند. حالا اما چهار کشور گفتهاند از این رویداد کنار میکشند و همین به بحرانی تازه بدل شده است. ایرلند، هلند، اسپانیا و اسلونی در اعتراض به اینکه اسرائیل دوباره مجوز شرکت در مسابقات را گرفته، معترضاند و بهطور رسمی اعلام کردهاند، سال آینده در یوروویژن شرکت نمیکنند.
جنایتکاران در هنر جایی ندارند
در یکی، دو سال گذشته، یوروویژن همواره در خطمقدم بحثها درباره تلقی سیاسی یا محملی برای عرضه موسیقی ملتهای اروپایی بوده است. از شروع جنگ غزه در سال ۲۰۲۳، برخی کشورهای اروپایی با این استدلال که اسرائیل مرتکب جنایتهای انسانی بیشمار شده، از مسئولان اتحادیه اروپایی میخواستند که اسرائیل را از این مسابقات حذف کند.
اتحادیه رادیو و تلویزیون اروپا (EBU)، مرجع تصمیمگیرنده دراینخصوص است. نهادی که در ژنو مستقر است و وظیفهاش برگزاری یوروویژن است. دو روز پیش این اتحادیه و شبکههای عضو آن، نشستی برگزار کردند تا درباره محرومشدن اسرائیل در این رقابتها تصمیم بگیرند؛ اما درنهایت رأی به ماندن اسرائیل داده شد.
موضوع تنها به غزه هم مربوط نمیشود. از چندسال پیش اعتراضهای زیادی به آنچه دخالت آشکار دولت اسرائیل در تعیین برگزیدگان یوروویژن نام دارد، مطرح شده بود. بسیاری خواستار محرومشدن اسرائیل از مسابقه شده بودند. نمونهاش شهر مالمو، میزبان سال گذشته یوروویژن است که سال گذشته طبق گزارشها بیش از ۱۰هزار معترض حامی فلسطین در آن علیه شرکت نماینده اسرائیل در شهر به خیابانها آمدند و یوروویژن را به همدستی در نسلکشی غزه متهم کردند.
حتی گفته میشود ایدن گولان، نماینده اسرائیل هم که با تدابیر شدید امنیتی سفر به آنجا رفته بود، برای آمادگی روحیاش، خواندن در وضعیت «هو شدن» توسط جمعیت را از پیش تمرین کرده بود. گرچه حضورش نیز درعمل، با واکنش تند تماشاگران روبهرو شد. منتقدان میگویند، از زمان جنگ اسرائیل در غزه، دولت اسرائیل با اعمال نفوذ در نتیجه رأیگیری مسابقه یوروویژن، از طریق کارزارهای تبلیغاتی پولی و فشارهای سیاسی، اثر میگذارد.
سال گذشته و همزمان با جدیترشدن دامنه اعتراضها و انتقادها، برگزارکنندگان اعلام کردند که میخواهند برای اطمینان از رعایت عدالت در روند رأیگیری، سیستم رأیدهی یوروویژن را تغییر دهند که دو روز پیش چنین شد. در سازوکار جدید که هدفاش؛ شفافیت بیشتر، کاهش مداخلات سیاسی، تضمین اعتبار و انصاف نتایج است، اعضای هیئتداوران یوروویژن از ۵ به ۷ نفر افزایش یافته و سقف رأیهای مردمی نیز به ۱۰ رأی کاهش یافته است.
کنارهگیری از یوروویژن بهنام حمایت از فلسطین
میان اروپاییها نیز مدتهاست بر سر حضور یا اخراج اسرائیل دعواست. دو ماه پیش فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان هشدار داد، اگر اسرائیل از شرکت یوروویژن ۲۰۲۶ کنار گذاشته شود، آلمان نیز در این رقابت شرکت نخواهد کرد. آلمان در کنار فرانسه، ایتالیا، بریتانیا و اسپانیا، یکی از پنج کشور اصلی تامینکننده مالی یوروویژن است. اسپانیا که رسماً اعلام کرده سال آینده یوروویژن را تحریم و این مسابقات را پخش نمیکند، و در میان موافقان نیز بهجز فرانسه که رسماً اعلام کرده در بزرگترین جشنواره موسیقی اروپا حضور دارد، باقی کشورها هنوز موضعشان را اعلام نکردهاند.
در جبهه منتقدان، وضعیت غزه موضوع مشترک است. شبکه «آرایتی» ایرلند درهمینخصوص بیانیهای داده و از تصمیم خود برای انصراف و پخشنکردن یوروویژن دفاع کرده است. در این بیانیه آمده که حضور ایرلند در یوروویژن باتوجه به تلفات فاجعهبار انسانی و تهدیدهای ناتمام علیه حیات انسانهای بیگناه در غزه، در مسابقه یوروویژن پذیرفتی نیست.
شبکه هلندی «آوروتروس» نیز در بیانیهای نوشته: «حضور در این دوره از مسابقات، با ارزشهای بنیادینی که برای ما اهمیت اساسی دارد، در تعارض است.» شبکه اسپانیایی «آرتیویئی» نیز با لحنی مشابه یادآورشده: «هیئتمدیره این سازمان در سپتامبر گذشته تصمیم گرفت که در صورت حضور اسرائیل، اسپانیا از یوروویژن کنارهگیری کند.
این تصمیم به آن معناست که شبکه نهتنها در مسابقه ۲۰۲۶ شرکت نخواهد کرد، بلکه پخش فینال و حتی مراحل مقدماتی را نیز متوقف میکند.» درهمینحال شبکه اسلوونیایی «آرتیویاسلو» تأکید کرده است که موضع این سازمان «بدون تغییر باقی مانده و بهعنوان یک رسانه خدمات عمومی، پایبند اصول اخلاقی است و انتظار دارد قوانین و استانداردها برای تمام اعضا و کشورهای شرکتکننده بهطور برابر اجرا شود.» گفته میشود که بلژیک، فنلاند و سوئد نیز در حال بررسی تحریم مسابقه یوروویژن به دلایلی مشابه هستند.
فرهنگشویی نسلکشی
اتحادیه پخش اروپا ۱۱۳سازمان عضو از ۵۶ کشور دارد و اسرائیل نیز همانند استرالیا، یکی از کشورهای غیراروپایی عضو آن است. کشوری که اولینبار سال ۱۹۷۳ در یوروویژن شرکت کرد و از آنزمان تاکنون بهصورت منظم حضور داشته و حتی چهار بار هم نمایندگان آن برنده شدهاند. مشارکت در یوروویژن، براساس عضویت شبکههای ملی در EBU است، نه موقعیت جغرافیایی. شبکه کان (KAN) از استرالیا سالهاست عضو EBU است و همین به این کشور، هم در مرحله انتخاب ملی هنرمندان، هم در مسابقه بینالمللی یوروویژن حق رأی میدهد.
یوروویژن یکی از تازهترین حوزههای تحریم فرهنگی و هنری اسرائیل است. تحریمهایی که عمدتاً از طریق کارزارهای تحریم آکادمیک و فرهنگی اسرائیل (PACBI) سازماندهی میشوند و مهمترین ابزارهای فشار غیردولتی برای تغییر سیاستهای اسرائیل است. پاکبی که در سال ۲۰۰۴ تأسیس شد، شاخه فرهنگی و آکادمیک جنبش «تحریم، فشار اقتصادی و عدمسرمایهگذاری»(BDS) است؛ جنبشیکه خود در سال ۲۰۰۵ کارش را شروع کرده و میخواهد مشارکت و همدستی نهادهای فرهنگی و حامیان آن از «رژیم اشغال، استعمار شهرکنشینی و آپارتاید اسرائیل» را به چالش بکشد.
این جنبشهای حامی حقوق فلسطینیان میگویند، حضور اسرائیل در بزرگترین صحنه فرهنگی اروپا با ۱۶۰ میلیون بیننده، بهمنزله «فرهنگشویی» است تا بر نقض حقوق فلسطینیان سرپوش گذاشته شود و حتی مسئولان اتحادیه اروپا را متهم میکنند که استراتژی مشابه پروپاگاندای رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی را در پیش گرفتهاند.
استانداردهای دوگانه سیاست برای فرهنگ
اتهامات زمانی تقویت شد که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، نتا بارزیلای، برنده یوروویژن ۲۰۱۸ را «بهترین سفیر اسرائیل» خواند. اظهاراتی که آشکارا مُهر تاییدی بر استفاده دولت این کشور از بستر یوروویژن برای اهداف برندسازی ملی بود و ادعای EBU مبنی بر غیرسیاسی بودن رویداد را سست کرد.
درک غالب منتقدان این است که تلاشها برای حضور اسرائیل در یوروویژن در درجه اول، نبرد برای کنترل روایت است. یعنی ازیکسو، دولت اسرائیل از این صحنه برای تثبیت مشروعیت فرهنگی استفاده میکند و ازسویدیگر، BDS از آن برای افشای جنایات فجیع استفاده میکند. دراینمیان برخی منتقدان، موضع EBU در قبال اسرائیل را با برخورد آن با روسیه مقایسه میکنند. روسیه پس از تهاجم تمامعیار به اوکراین در سال ۲۰۲۲، بهطورکامل با چشماندازی نامعلوم از یوروویژن منع شد.
بااینحال EBU درباره اسرائیل، موضعی متفاوت در پیش گرفت و حتی صراحتاً اعلام کرد که مسابقه میان شبکههای پخش و نه دولتها سازماندهی میشود و شبکه KAN تمام الزامات مشارکتی را برآورده کرده است. نتیجه اما چندان خوشایند برگزارکنندگان یوروویژن نبود. بسیاری EBU را بهدلیل استانداردسازی دوگانه یعنی حذف یک دولت و حفظ کشوری دیگر بهشدت زیر ضرب انتقاد بردند.
بهدنبال همین نگرانیها درباره کاهش اعتبار EBU بود که اتحادیه، پیشنهادی برای اصلاحات پیشنهاد کرد و نهایتاً دو روز پیش با اکثریت بالایی تصویب شد؛ اصلاحاتیکه بسیاری آن را پاسخی کدگذاریشده برای مدیریت پیامدهای سیاسی حمایت اروپاییها از اسرائیل تعبیر کردهاند.
بااینکه EBU در بیانیهای گفته که اعضا نیازی به برگزاری رأیگیری جداگانه در مورد صلاحیت مشارکت اسرائیل احساس نکردهاند، رسانهها گزارش کردهاند هشت شبکه پخش، درخواست داشتند که رأیگیری درباره قوانین جدید مستقل و محرمانه باشد و 11کشور نیز نظرشان این بوده که درباره مشارکت اسرائیل تصمیمگیری شود. باهمهاینها حضور اسرائیل تأیید شد.
گرچه تحریم یوروویژن، از نظر گسست نهادی مهم است، ولی بحثها، موضعگیریها و اقدامات درباره مشارکت اسرائیل، بقای بلندمدت این رویداد فرهنگی در شکل و قالب فعلیاش را تهدید میکند. همین حالا هم پرسشهای زیادی میان اعضا، درباره انسجام اخلاقی و سیاسی اتحادیه اروپا پیش کشیده است. فعلاً شاید تحریم و خروج اعضای مهمی مانند اسپانیا، نقطهشروع باشد اما هنوز به نقطهجوش نرسیده است.
