علیه هنرشویی

کن لوچ و مایک لی، دو سینماگر بزرگ بریتانیایی که از حامیان سینما فونیکس لندن بودند، در اعتراض به برگزاری جشنواره فیلم اسرائیلی سِرِت که تحت حمایت دولت اسرائیل است در این سینما، از سمت خود کناره‌گیری کردند.

استعفای جنجالی ۲ فیلمساز بزرگ

به‌رغم تمام واکنش‌های مخالف به برگزاری جشنواره فیلم سرت، نهایتاً این جشنواره در سینما فونیکس که یکی از قدیمی‌ترین سینماهای بریتانیاست، برگزار شد. در اعتراض به این عمل، گروه‌های همبستگی طرفدار فلسطین، مجاور سینما فونیکس همچنین خانه‌ی کارکنان و مدیران آن تجمع کردند. آن‌ها خواستار لغو نمایش جشنواره به‌دلیل حمله نظامی اسرائیل به غزه و پیوندهای این جشنواره با وزارت فرهنگ اسرائیل و سفارت اسرائیل در بریتانیا بودند. جنجالی‌تر از آن، کن لوچ و مایک لی از سِمَت حامی سینما فونیکس کناره‌گیری کرده و این خبر را هر دو به‌صورت مستقل در گفت‌وگویی با گاردین تایید کردند.

لوچ به گاردین گفت: «استعفای من به‌عنوان حامی فونیکس نشان می‌دهد که من درباره تصمیم آن‌ها چه فکری می‌کنم. به سادگی غیرقابل قبول است». این دو کارگردان پیش از این نیز جزو بیش از ۴۰ هنرمند و فیلمسازی بودند که در نامه‌ای به گاردین در سال ۲۰۱۵، خواستار تحریم جشنواره‌ی سرت شدند. در این نامه آمده است: «با بهره‌مندی از پول دولت اسرائیل، سینماها شریک خاموش خشونت‌های وارده بر مردم فلسطین می‌شوند. این جشنواره توسط دولت اسرائیل از طریق سفارت اسرائیل در لندن حمایت می‌شود و ارتباط مستقیمی بین این سینماها، نمایش‌های جشنواره و سیاست‌های اسرائیل ایجاد می‌کند».

هیئت‌امنای فونیکس در بیانیه‌ای به گاردین گفتند: «در جلسه اخیر هیئت‌امنای فونیکس، با کرایه خصوصی سینما توسط سرت موافقت شد. بااین‌حال با شنیدن مخالفت با این تصمیم از سوی برخی، ازجمله دو نفر از حامیان ما، هیئت‌مدیره مجدداً در مورد این کرایه بحث کرد و نظراتی را که شنیده بود بررسی کرد. نتیجه‌گیری هیئت این است که برای تمام کرایه‌های خصوصی سالن ازجمله این مورد، مشروط بر اینکه نمایش‌ها قانونی باشند، فونیکس نباید محتوای نمایش‌ها را سانسور یا وتو کند؛ در این مورد خاص هم همین‌طور است، مگر این‌که پلیس به ما توصیه کند که اجرای این برنامه امن نیست».

در این خصوص اودلیا هاروش، یکی از بنیانگذاران سرت، اوایل ماه جاری در صحبت با گاردین گفت که معتقد است سیاست باید از فرهنگ جدا بماند. او گفت: «فیلمسازان مجبور نیستند به‌دلیل شرایط سیاسی رنج ببرند. هرکس باید حق داشته باشد هر فیلمی را که می‌خواهد، نمایش دهد؛ فیلم‌های اوکراینی، فلسطینی، اسرائیلی، سوری، روسی»؛بااین‌حال طرف مقابل یعنی گروه هنرمندان برای فلسطین بریتانیا، شبکه‌ای متشکل از هنرمندان و فرهنگیان که طرفدار آزادی فلسطین هستند، عنوان کرد: «سرت بخشی از استراتژی گسترده‌تر هنرشویی برای دولت اسرائیل برای سفیدشویی و سرپوش گذاشتن بر جنایاتش علیه مردم فلسطین است».

اعتراض جهانی حامیان فلسطین

سرت که ادعا می‌کند یک مؤسسه خیریه مستقل، غیرسیاسی و غیرمذهبی با حامیانی ازجمله وزارت فرهنگ اسرائیل و سفارت اسرائیل در بریتانیاست که خود را وقف آگاه‌‌کردن مخاطبان از تنوع فرهنگی اسرائیل با کمک رسانه‌ فیلم و تلویزیون کرده است. این مؤسسه می‌خواهد از طریق برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی فیلم سالانه‌‌اش، سینمای جدید و نوآورانه‌ی اسرائیل، همچنین فرهنگ و واقعیت جامعه اسرائیل را به جهان نشان دهد. این جشنواره نخستن‌بار در سال ۲۰۱۲ در انگلستان برگزار شد و به‌تدریج دامنه‌اش به سایر کشورها  نظیر اسپانیا، هلند، هند، آلمان، شیلی و آرژانتین نیز گسترش یافت.

اعتراض به برگزاری جشنواره سرت مختص به بریتانیا و سینما فونیکس نشد و دامن‌گیر سایر کشورها و سالن‌های برگزارکننده‌ی آن نیز شد.. چندماه پیش از برگزاری این جشنواره در بریتانیا اعتراضاتی برای لغو آن شکل گرفته بود. معترضانی ناشناس سینمای شمال لندن را با عبارت گرافیتی قرمزرنگی با عنوان «به شست‌و‌شوی هنری نه بگو» پوشاندند. این عمل منجر به لغو برگزاری این جشنواره در سایر سینماهای برگزارکننده آن ازجمله پیکچرهوس و کرزن به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی شد. سینمای میزبان سرت در بارسلون اسپانیا؛ یعنی سینما خیرونا، یک روز قبل از شروع مراسم، نمایش‌های خود را لغو کرد. در آمستردام هلند نیز دو سینما اکران فیلم‌های جشنواره سرت را به‌خاطر ترس از تظاهرات و امنیت کارکنان‌شان لغو کردند.

در ۲۶ اردیبهشت‌ماه امسال گاردین تیتری زد با این مضمون: «جشنواره فیلم اسرائیل در بریتانیا به‌رغم درخواست‌ها برای تحریم آن برگزار می‌شود». اودلیا هاروش می‌گوید که این چند ماه چالش‌برانگیز بوده است: «اما ما قرار نیست به غار برویم و جشنواره را کنسل کنیم، افرادی به ما گفتند که شاید امسال رد شوید، ولی برای ما این گزینه حتی مطرح هم نیست». برگزارکنندگان جشنواره متعهد شده‌اند که با وجود اینکه هنرمندان طرفدار فلسطین از سالن‌ها خواسته‌اند که تحریم‌شان کنند، این جشنواره را ادامه دهند.

درگیری دو جناح موافق و مخالف

جشنواره فیلم اسرائیلی سرت به‌رغم بیانیه‌اش مبنی بر لغو نکردن اکران فیلم‌هایش در سطح جهانی و به‌عبارت خودش «به غار نرفتن» اجباراً در برخی از سینماهای جهان به‌دلیل عدم امکان تامین امنیت عوامل سالن و مخاطبان لغو شد و در برخی دیگر مانند سینما فونیکس لندن توانست به نمایش فیلم‌هایش بپردازد. پرسشی که در میان نزاع‌ میان موافقان و مخالفان برگزاری این جشنواره مطرح می‌شود این است که آیا سانسور هنر و هنرمند و تاوان دادن فیلمسازان یک جامعه که طبعاً حق استفاده از امکانات دولتی را دارند، برای سیاست‌های جنگ‌طلبانه و ضدبشری دولت کشورش کار درستی است؟ یا تحریم نکردن جشنواره‌ای که با حمایت چنین دولتی درحال برگزاری است کار اشتباهی ا‌ست؟

مردگانی که شایسته زندگی بودند

البته که از فیلمسازان بزرگی چون مایک لی و کن لوچ انتظار چنین واکنش‌هایی به‌خصوص در این روزها می‌رفت، اما متاسفانه سبوعیت اسرائیل چنان شده است که دیگر هیچ‌کس نمی‌خواهد آبرو و اعتبارش را خرج دفاع از آن کند. این روزها اسرائیل مجدداً جنایت هولناکی را در تاریخ رقم زد. جنگنده‌های اسرائیلی شامگاه ششم خردادماه، چادر آوارگان فلسطینی را در شمال غرب شهر رفح در جنوب نوار غزه بمباران کردند. در جریان این حمله ده‌ها نفر زخمی شدند، شمار زیادی زیر آوار ماندند و  ۲۸ انسان هم در آتش سوختند و جان باختند. هنرمندان زیادی از سراسر دنیا به این اتفاق واکنش نشان دادند و این عمل وحشیانه اسرائیل را محکوم کردند. به نظر می‌رسد که بعد از این اتفاق ترازوی رسانه‌ای دیگر به نفع اسرائیل سنگینی نکند. افسوس که سازوکار رسانه در جهان چنین است که تا چنین جنایات هولناکی اتفاق نیفتد، ظالم و مظلوم از هم شناخته نمی‌شوند. یکی نوشته بود: «واقعاً باید بمیرم که به شما ثابت شود ما شایسته زندگی هستیم؟»

عکس: Gettyimages