حسین افضلی کارشناس صنعت برق: قوانین در صنعت برق چوب لای چرخ است

صادرات برق به دو کشور همسایه از نظر حسین افضلی کارشناس صنعت برق روالی است که همیشه صورت گرفته و در دورانی که پیک مصرف برق وجود ندارد انجام می‌شود. او همچنین در گفت‌وگو با «هم‌میهن» به این نکته اشاره کرده که حجم مبادلات آنقدر نیست که بتواند شکاف بزرگی از کمبود برق کشور را ترمیم کند و شاید حدود ۳ درصد برق تولیدی داخل را صادر ‌کنیم. افضلی عنوان کرده که دولت اگر می‌خواهد نیروگاه بسازد باید منابعی را در اختیار داشته باشد؛ هرچند که در سیاست‌هایی که مجلس مصوب کرده این موضوع وجود ندارد و باید برون‌سپاری صورت بگیرد اما آنقدر قوانین متنوع تصویب شده که بیشتر چوب لای چرخ گذاشته است.

‌مدیرعامل توانیر از صادرات برق به دو کشور همسایه گفته است، با این حساب در ماه‌های آینده با مشکل کمبود برق مواجه نخواهیم شد؟

خطوطی بین کشورها وجود دارد که برق را بین خود انتقال می‌دهند، مثلاً زمانی که ما در پیک مصرف نیستیم می‌توانیم در پیک مصرف یک کشور دیگر به آنها برق بدهیم و یا ما از آنها برق بگیریم و در واقع یک کار یک‌طرفه نیست. البته شاید افغانستان امکان صادرات برق به ما را نداشته باشد اما ما با ترکمنستان و برخی کشورهای اطراف مثل عراق و ترکیه این مبادله دوطرفه را داریم و مدیریت آن به صورتی است که در مقاطعی برق می‌گیریم و در مقاطعی دیگر به آنها برق می‌دهیم و این داد و ستد وجود دارد و بین کشورها مرسوم است.

در بازه زمانی پاییز که در آن قرار داریم پیک مصرف ما رد شده و نیروگاه‌های ما هم برق صنایع و بخش‌های خانگی و تجاری را تامین می‌کنند و هم مازاد تولید دارند که آن را صادر می‌کنند. برق را در کشور نمی‌توان به قیمت بالا فروخت؛ یارانه به آن تعلق می‌گیرد و چون قیمت صادرات آن بالا است و فروش آن به دلار است این کار را انجام می‌دهند که از همین راه می‌توانند برای احیای صنعت برق استفاده کنند. اینگونه نیست که اگر صادراتی انجام می‌‌شود به این معنی باشد که قرار است خاموشی داشته باشیم و باز به مشکل بر بخوریم. قطعاً اگر در زمستان با مشکل گاز مواجه شدیم و نیروگاه‌ها نتوانند برق به میزان کافی تولید کنند طبعاً این صادرات قطع خواهد شد و قرار نیست به داخل فشار بیاورند. 

‌آیا در مقابل واردات هم صورت خواهد گرفت؟ گویی این روند بده‌بستان بین کشورها در مورد ما صدق نمی‌کند و از آبان پارسال دچار قطعی برق بودیم...

به‌هرحال آن کشورها هم باید توان این را داشته باشند که به ما برق بدهند. ما همان زمان نیز از ترکمنستان برق وارد می‌کردیم. در این شرایط اگر ما بتوانیم پول برق را به آنها بدهیم به ما برق می‌دهند اما اگر نتوانیم، صادرات برق را قطع خواهند کرد.

‌کشورهایی مثل عراق و پاکستان و ترکیه نمی‌توانند به ما برق بدهند؟

حجم مبادلات آنقدر نیست که بتواند شکاف بزرگی از کمبود برق کشور را ترمیم کند. ما هم خیلی صادرات برق نداریم و شاید حدود ۳ درصد برق تولیدی داخل را صادر می‌کنیم و بیش از این نیست و عدد آن خیلی پایین است که بگوییم به مصرف داخل لطمه می‌زند. خطوط بین کشورها هم آنقدر ظرفیت ندارند و در نهایت حدود ۴۰۰ مگاوات می‌توان انتقال داد. من فکر می‌کنم به افغانستان زیر ۱۰۰ مگاوات برق می‌دهیم که مصرف خیلی پایینی است؛ مثلاً تهران در اوج پیک مصرف حدود ۱۸ هزار مگاوات برق نیاز دارد. پس صادرات آنقدر زیاد نیست که با آن بتوان مشکل بی‌برقی کشور را حل کرد. 

‌دولت از سال پیش تا الان چه باید می‌کرد که دوباره در فصل سرما دچار کمبود برق نشویم؟

اشاره خوبی کردید، دولت باید یک کاری انجام دهد؛ صنعت برق توان زیادی ندارد و برق را با قیمت یارانه‌ای آن می‌فروشد نه قیمت واقعی آن. دولت مکلف است تفاوت قیمت را بدهد که گاهی این بودجه را هم ندارد و مجبور می‌‌شود آن را مثلاً با مالیات تهاتر کند. به‌هرحال دولت اگر می‌خواهد نیروگاه بسازد باید منابعی را در اختیار داشته باشد که در سیاست‌هایی که مجلس مصوب کرده بنا نیست دولت یا وزارت نیرو، نیروگاه بسازند و گفته که باید برون‌سپاری شود. در برون‌سپاری باید شرایطی فراهم شود تا سرمایه‌گذار بتواند ورود پیدا کند، در مملکت ما آنقدر قوانین متنوع و مصوب تصویب شده که بیشتر چوب لای چرخ گذاشته است و انگار قرار نیست با آنها مشکلی حل شود.

آنقدر سوءاستفاده شده که مجبور شدند هر روز قوانین بیشتری اعمال کنند تا جایی که به زمینی که در آن خار هم رشد نمی‌کند مجوز احداث نیروگاه خورشیدی نمی‌دهند. آنقدر قوانین سفت و سخت داریم و آنقدر مقررات اداری کشور دچار مشکل است و روند آن طولانی و زمانبر است که نمی‌توان فعالیتی صورت داد. حتی دستگاه‌های نظارتی گذاشته‌اند که از دستگاه‌های اجرایی قوی‌تر است و مدیران از ترس، کاری انجام نمی‌دهند تا متهم نشوند. به نظر من مجلس باید قوانین را اصلاح کند؛ مثلاً به راحتی زمین در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهند.

من با چند نفر در این زمینه صحبت می‌کردم می‌گفتند که خیلی پیگیری کردند اما نتوانستند زمینی که حتی هیچ کس حاضر به داشتن آن نبود را بگیرند و حتی حاضر نیستند این زمین‌ها را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند تا نیروگاه بسازند و باید زمین‌های صنعتی را با قیمت‌های بالا بخرند. احداث یک نیروگاه یک مگاواتی به یک و نیم هکتار زمین نیاز دارد که قیمت آن خیلی زیاد است و کل سرمایه را باید برای خرید زمین بدهد. باید نیروگاه‌های خورشیدی و نیروگاه‌های تجدیدپذیر احداث شود و در کنار آن پول برقی که تولید می‌کنند را نیز به موقع پرداخت کنند، اگر دولت این مسئله را پشتیبانی و مجلس نیز همراهی کند مشکل برق حل خواهد شد.

‌همین هم به چند سال زمان نیاز دارد...

هرچقدر زودتر شروع کنیم زودتر نتیجه خواهیم گرفت. نصب نیروگاه خورشیدی زمان زیادی نیاز ندارد و سرمایه‌گذاران کوچک نیز می‌توانند در آن مشارکت کنند مثل کاری که در آلمان انجام شد و حتی در سقف خانه‌ها پنل خورشیدی گذاشتند و برق تولیدی وارد شبکه می‌شود. در کشور ما مناقصه فقط برای چند سرمایه‌گذار بزرگ انجام می‌‌شود و مردم و سرمایه‌گذار کوچک را حساب نمی‌کنند در صورتی که اگر می‌خواهند نتیجه بگیرند باید همه مردم را پای کار بیاورند. خیلی‌ها هستند که سرمایه زیادی ندارند اما علاقه دارند هم مشکل ممکلت حل شود و هم سودی نصیبشان شود اما این افراد نادیده گرفته می‌شوند.

به نظر من قطعاً امسال نیز در فصل زمستان مشکل بی‌برقی خواهیم داشت منتهی من فکر می‌کنم تمهیداتی اندیشیده شود که مخازن گازی نیروگاه‌ها را از هم‌اکنون تکمیل کنند تا مشکل سال قبل که گاز را فروخته بودند و دپو نکرده بودند پیش نیاید. من فکر می‌کنم حجم خاموشی‌ها امسال کمتر خواهد بود. این را هم در نظر داشته باشید که ما هر چهار سال یک فاز پارس جنوبی را از دست می‌دهیم و توسعه ندارد و گازی که در آنجا است هر سال کمتر می‌شود، چاره‌ای وجود ندارد که مخازن مازوت و گازوئیل را هم پر کنند و آن را بسوزانند وگرنه باید شاهد خاموشی باشیم هرچند اوضاع از سال قبل بهتر خواهد بود. 

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید