چراغی که به عراق و افغانستان رواست/با وجود کمبود روزانه ۱۲ گیگاوات برق در زمستان، صادرات آغاز شد

ایران پیک مصرف برق در تابستان را پشت سرگذاشته و حالا به گفته مدیرعامل توانیر صادرات برق به دو کشور افغانستان و پاکستان را از سر گرفته است اما هنوز فراموش نکرده‌ایم که سال گذشته با شروع فصل سرما و شروع آلودگی هوا در آبان‌ماه، مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های تولید برق متوقف شد و کشور دچار کمبود برق شد.

ظرفیت تبادل برق ایران با کشورهای همسایه حدود ۳ هزار مگاوات است و این مبادله با کشورهایی که با آنها مرز خاکی داریم قابل اجرا است. ایران از کشورهای آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان برق وارد می‌کند و در مواقع مورد نیاز به سه کشور عراق، پاکستان و افغانستان صادرات برق دارد و با ترکیه نیز تبادل دوطرفه صادرات و واردات برق دارد. صادرات برق ایران به عراق و افغانستان براساس تعهد و قراردادهای بین‌المللی است که در زمانی که دچار ناترازی برق در داخل هستیم، متوقف می‌شود. در مردادماه نزدیک به ۴۰۰ مگاوات واردات برق داشتیم که در مقابل فقط ۸۰ مگاوات برق صادر کردیم.

البته این را می‌دانیم که مازاد تولید برق قابل ذخیره نیست و همه کشورها انرژی اضافی خود را صادر می‌کنند اما شاید این انتظار از دولت وجود دارد که در هنگام کمبود برق، واردات آن به کشور افزایش یابد و این بده‌بستان یک‌طرفه نباشد. سال گذشته شرکت برق افغانستان 37/7 میلیون دلار از ایران برق خرید و مولوی عبداللطیف منصور سرپرست وزارت انرژی و آب افغانستان نیز در سفر به تهران از تمدید قرارداد برق گفته بود.

نیمه اول امسال نیز میزان صادرات برق کشور به دلیل ناترازی داخلی به صفر رسیده بود و اصولاً صادرات برق زمانی صورت می‌گیرد که بین تولید و مصرف توازن وجود داشته باشد و نیاز داخلی تامین شده باشد درحالی‌که امسال در اوج مصرف برق که تا مرز ۷۷ هزار مگاوات رسیده بود، میزان واردات آن به کشور پنج برابر صادرات بود که بیشتر آن نیز برای حفظ پایداری شبکه و تأمین نیاز داخلی مصرف شد.

در هر حال آنچه که مصطفی رجبی‌مشهدی به ایرنا گفته میزان صادرات برق به این دو کشور ۱۵۰ مگاوات است و قرار است از دو کشور ارمنستان و ترکمنستان برق وارد ‌کنیم که میزان این واردات حدود ۴۵۰ مگاوات است. او گفته صادرات در همین حد خواهد ماند؛ مگر اینکه اتفاق خاصی در مراودات آنی با کشورهای همسایه رخ دهد و البته فعلاً چیزی در دستور کار نیست. 

از گفته‌های رجبی‌مشهدی می‌توان اینگونه برداشت کرد که منظور او از اتفاق خاص، به جز اتفاقاتی مانند تحریم‌های جدید و حتی جنگ پیش‌بینی نشده، شرایط ناترازی و بی‌برقی باشد که سال گذشته به دلیل عدم مازوت‌سوزی نیروگاه‌های تولید برق رخ داد و صدای همه را درآورد.  آنگونه که گفته شده سطح ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها در آبان سال ۱۴۰۲ بیش از 80 درصد بوده اما در تابستان سال گذشته که هنوز مسئولان دولت سیزدهم بر سر کار بودند، گاز نیروگاه‌ها تامین نشد و آنها به ناچار از ذخایر سوخت مایع خود که برای زمستان باید نگه داشته می‌شد، استفاده کردند و براساس آنچه روزنامه کیهان اعلام کرد از ابتدای شهریورماه تا نیمه آبان سال ۱۴۰۳ سطح ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها به زیر 40 درصد رسید و در واقع اینگونه می‌توان نتیجه گرفت که دلیل اصلی قطعی برق خانگی در پاییز و زمستان نه جلوگیری از مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها که ناتوانی  دولت در تأمین ذخیره گازوئیل نیروگاه‌ها در تابستان سال گذشته بوده است.

براساس گزارش سایت میز نفت، میزان ذخیره‌سازی گازوئیل نیروگاهی در تیرماه سال ۱۴۰۲، حدود 2/9 میلیارد لیتر بوده که این عدد برای سال ۱۴۰۳ به 1/3 میلیارد لیتر و میزان نفت کوره نیروگاهی نیز از عدد 1/7 میلیارد لیتر در تیرماه ۱۴۰۲ به ۱/۱ میلیارد لیتر در تیر ۱۴۰۳ رسید. مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر سال گذشته توضیح داده بود که نیروگاه‌های کشور در طول سال ۸۰ درصد از سوخت گاز، ۱۴ درصد از گازوئیل و ۶ درصد از مازوت استفاده می‌کنند و در شرایط سرد شدن هوا و به تبع آن اگر افزایش مصرف در بخش خانگی افزایش یابد، به میزان مصرف مازوت اضافه خواهد شد. عبدالله باباخانی، کارشناس ارشد انرژی در کانال تلگرامی خود کسری برق در زمستان ۱۴۰۴ را اینگونه برآورد کرده است: 

نیاز کشور: ۴۲ گیگاوان توان پایدار (معادل ۱۰۰۸ گیگاوات ساعت در روز) با فرض راندمان متوسط ۳۲ درصد نیروگاه‌ها

منابع سوخت در دسترس: 

  گاز طبیعی: روزانه ۱۱۰ میلیون مترمکعب، معادل 15/5 گیگاوات برق

  سوخت مایع روزانه: ۵۰ میلیون لیتر، معادل 6/7 گیگاوات برق

  ذخیره سوخت مایع: 3/2 میلیارد لیتر(قبال مصرف در ۹۰ روز) معادل 4/9 گیگاوات برق

  «تجدیدپذیر» شامل سدها با میانگین زمستانی ۵ گیگاوات

جمع توان قابل تولید: حدود ۳۲ گیگاوات

کسری روزانه: یعنی در کل ۹۰ روز زمستان، نیروگاه‌ها به طور متوسط روزانه با ۱۰ تا ۱۲ گیگاوات کمبود برق روبه‌رو خواهند بود. این یعنی حدود ۲۵ درصد کسری برق قابل محاسبه است.

در همین راستا و در گفت‌وگو با حسین افضلی کارشناس صنعت برق و سعید میرترابی کارشناس انرژی به بررسی بیشتر این موضوع پرداختیم.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید