اسنپ‌بک سند رسمی مرگ برجام خواهد بود
قدرت‌های اروپایی در ماه‌های اخیر نشان داده‌اند که همسو با آمریکا و اسرائیل، خواهان تعطیل شدن کامل برنامه غنی‌سازی ایران و همچنین محدود شدن توان موشکی جمهوری اسلامی ایران هستند.
درحالی‌که از نظر ضرب‌الاجل تاریخی به سرعت به آخرین مهلت اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک بر اساس مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد نزدیک می‌شویم، دولت‌های اروپایی تلاش می‌کنند در این فرصت محدود زمانی که در اختیار دارند، برای پیشبرد خواسته‌ها و دریافت امتیازهای بیشتر، حداکثر فشار سیاسی را به جمهوری اسلامی ایران وارد کنند. قدرت‌های اروپایی در ماه‌های اخیر نشان داده‌اند که همسو با آمریکا و اسرائیل، خواهان تعطیل شدن کامل برنامه غنی‌سازی ایران و همچنین محدود شدن توان موشکی جمهوری اسلامی ایران هستند.
اروپایی‌ها از زمان وقوع ناآرامی‌های پاییز ۱۴۰۱ در ایران موضع بسیار تنش‌آمیزی را در قبال ایران در پیش گرفته‌بودند و موضوع برنامه هسته‌ای ایران در حاشیه دیگر موضوع‌های تنش‌آفرین، به‌ویژه همکاری‌های ادعایی ایران و روسیه در جنگ اوکراین قرار گرفت. دولت‌های اروپایی مسئله جمهوری اسلامی ایران را در سال‌های اخیر به عنوان یک موضوع امنیتی برای خود تعریف کرده‌اند.
چندین دور گفت‌وگوهایی که میان دیپلمات‌های ارشد جمهوری اسلامی ایران و مقام‌های اروپایی از پاییز سال گذشته تاکنون برگزار شد به اضافه دیدار سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با وزرای خارجه سه قدرت اروپایی و نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا از سطح این تنش‌ها نکاست. متاسفانه می‌توان گفت که با امنیتی شدن مجدد پرونده ایران، ایران به محور همگرایی آمریکا، اسرائیل و اروپا تبدیل شده‌است.
به‌رغم اختلاف‌نظرهای متعدد و عمیقی که میان آمریکا و اروپا وجود دارد، در مورد ایران به اشتراک نظر رسیده‌اند. اروپایی‌ها بیش از پیش در حال نشان دادن همسویی و همراهی با آمریکا در خصوص پرونده جمهوری اسلامی ایران هستند. تا چند سال پیش، قدرت‌های اروپایی و اتحادیه اروپا تلاش می‌کردند با بر عهده گرفتن نقش میانجی و واسطه، دیدگاه‌های تهران و واشنگتن را به هم نزدیک کنند، اما در ماه‌های اخیر، به‌ویژه در دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، اروپایی‌ها همراهی بیشتری با واشنگتن در خصوص پرونده ایران نشان داده‌اند.
به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها در تهدیدهای‌شان در مورد فعال‌سازی مکانیسم ماشه جدی هستند و باید منتظر بود و دید که اروپایی‌ها تا چه اندازه ممکن است در مقابل تهدیدهایی که از سوی وزیر امور خارجه ایران مطرح شده‌است و فعال‌سازی مکانیسم ماشه را به منزله حمله نظامی به ایران تلقی کرده‌است، کوتاه بیایند.
فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌ها و الزامات شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران، عملاً به منزل زدن زیر میز مذاکره است. این اقدام به این معنا است که اروپایی‌ها رویکرد خود را در قبال ایران کاملاً تغییر داده‌اند و به جای تلاش برای حل و فصل اختلاف‌ها از طریق مذاکره و مصالحه با ایران به دنبال این می‌روند که با به‌کارگیری تحریم‌های شورای امنیت، فشارهای چندجانبه و چندوجهی به ایران وارد کنند. اما چنین اقدامی از سوی اروپا، آنها را از مهم‌ترین ابزارشان در جهت کنشگری در منطقه خاورمیانه و در قبال ایران محروم می‌کند.
همانگونه که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم روز شنبه گفت: «اسنپ‌بک به معنی پایان نقش اروپا در موضوع هسته‌ای ایران است.» خاورمیانه بخشی از حوزه امنیتی اروپا محسوب می‌شود و بخش‌هایی از منطقه غرب آسیا مستعمرات قبلی انگلیس و فرانسه محسوب می‌شود و این کشورها تلاش می‌کنند که همچنان نقش فعالی در این منطقه داشته‌باشند اما با این رویکرد منفی و زورگویانه که در قبال ایران در پیش گرفته‌اند، نقش خود را در منطقه از دست می‌دهند.
وزیر دفاع فرانسه نیز همزمان با مصاحبه وزیر امور خارجه ایران با روزنامه لوموند فرانسه به عمق راهبردی و توانمندی‌ها اشاره و تاکید کرده‌است که اروپا نباید صرفاً از طریق فشار نظامی و اقتصادی تلاش کند ایران را وادار به پذیرش خواسته‌هایش کند. به اعتقاد وزیر دفاع فرانسه، ایران کشور بزرگی است که نمی‌توان فقط با استفاده از ابزارهای قهری آن را وادار به دادن امتیاز کرد. سیگنال‌های متناقضی از پاریس و برلین در مورد ایران صادر می‌شود.
اما اگر آنها بخواهند مکانیسم اسنپ‌بک برجام را فعال کنند، شرایط برای مذاکره با ایران بسیار دشوار خواهد شد. ممکن است که در شرایط ویژه فعلی، ایران در واکنش به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اقدامی جدی در مقابل اروپا انجام ندهد، اما اگر آنها بخواهند روند فشار اقتصادی را به موازات فشار نظامی ادامه بدهند، اساساً شکل معادله روابط ایران با اروپا و آمریکا متفاوت خواهد شد. فعال‌سازی مکانیسم ماشه به معنای توسل به آخرین ساز و کارهای پیش‌بینی‌شده در چارچوب همکاری‌های دیپلماتیک ایران و کشورهای غربی خواهد بود.
اگر برجام تاکنون یک جسد نیمه‌جانی بود که همچنان می‌توانست به عنوان مبنایی برای احیای مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب تعریف شود، با این اقدام قطعاً مرگ برجام تحقق پیدا خواهد کرد و جمهوری اسلامی ایران با این اقدام دولت‌های اروپایی که قطعاً آمریکا و اسرائیل از آن حمایت خواهند کرد، در شرایط سیاسی و اقتصادی جدیدی قرار خواهد گرفت که مسلماً با شرایط جاری متفاوت است. در این شرایط تهران در چارچوب متفاوتی به روابط خود با غرب نگاه خواهد کرد و دنبال سناریوهایی خواهد رفت که تهدیدها را به حداقل برساند و سطح تعامل خود را با دیگر کشورهای خارج از بلوک غرب تعریف کند.
