امان‌الله قرایی‌مقدم استادجامعهشناسی: به خاطر حضور زنان در پست‌های مدیریتی تبریک می‌گویم
امان‌الله قرایی‌مقدم، در گفت‌وگویی که با خبرنگار هم‌میهن داشت، حضور بیش از ۶۰ زن در رده‌های بالای مدیریتی دولت را امر مهمی از سوی دولت چهاردهم می‌داند که نشان از قرار گرفتن کشور در مسیر نوعی توسعه‌یافتگی است.
امان‌الله قرایی‌مقدم، در گفت‌وگویی که با خبرنگار هم‌میهن داشت، حضور بیش از 60 زن در رده‌های بالای مدیریتی دولت را امر مهمی از سوی دولت چهاردهم می‌داند که نشان از قرار گرفتن کشور در مسیر نوعی توسعه‌یافتگی است.
او با تاکید بر اینکه بسترهای لازم برای گسترده شدن حضور زنان فراهم است، به مسعود پزشکیان توصیه می‌کند که لنگرهای فرهنگی را از پای خود باز کرده و بیشتر از قبل به ادامه این روند کمک کند.
با نگاهی به مدیرانی که در دولت چهاردهم پست گرفته‌اند، شاهد این هستیم که بیش از 60 نفر از زنان توانسته‌اند در ارکان بالای هرم دولت پست بگیرند. به عنوان اولین سوال، تحلیل شما از این موضوع چیست و ماجرا را چگونه برداشت می‌کنید؟
از جهات بسیار زیادی که من تحقیق کردم و در کتابم هم به آن سال‌ها قبل اشاره کرده بودم، حضور زنان در ارکان بالای مدیریتی کشور و اینکه آنها در سیستم سیاسی و مدیریتی جایگاه بالایی داشته باشند، یک نوع موفقیت برای جامعه محسوب می‌شود، لذا در ابتدا باید گفت حضور این زنان و انتصاب آنها عمل خوب و پسندیده‌ای محسوب می‌شود و باید آن را به فال نیک گرفت. این موضوع باعث خواهد شد که دید فرهنگی و اجتماعی هم تغییر کند.
ما باید دید جامعه را از دید سنتی که وجود داشته است، تغییر دهیم. توجه کنیم که ما امثال مریم میرزاخانی را در جامعه زنان کشور داشته‌ایم. حضور زنان در ارکان بالای مدیریتی کشور را من به فال نیک می‌گیرم و باید هر چه بیشتر در این زمینه کوشش کنیم تا اینکه زنانی که لایق و شایسته هستند و تعهد کاری بیشتری را نسبت به مسائل دارند، در ارکان بالای سیستم کشور قرار بگیرند.
من باید به جامعه تبریک بگویم که به این حد رسیده است که تفاوتی بین زنان و مردان نمی‌بیند. به عبارت دیگر، می‌توانم بگویم که یکی از فاکتورهای مهم در توسعه این است که تفاوتی در بحث اشتغال زنان و مردان وجود نداشته باشد، بنابراین، من حضور این تعداد از زنان در عرصه‌های کلان مدیریتی را نوعی توسعه‌یافتگی می‌دانم.
یکی از بزرگترین موانعی که در مسیر قرار گرفتن زنان در ارکان بالای مدیریتی کلان کشور وجود داشته، موانع سیاسی است. آیا اراده سیاسی برای حضور و پررنگ شدن حضور زنان در مدیریت کلان کشور می‌بینید؟
ابتدا باید بگویم که به عقیده من و براساس مطالعاتی که صورت گرفته، بزرگترین مانع، سیاسی نیست. بزرگترین مانعی که بر سر راه حضور زنان چه در عرصه‌های کاری معمولی و چه در عرصه مدیریتی کلان وجود دارد، مانع فرهنگی است.
فرهنگ باعث شده که سیاستمدارانِ متکی بر ارزش‌های سنتی و فرهنگی چنین رفتاری را داشته باشند و از زنان در عرصه‌های مدیریتی استفاده نکنند.
سال 84 گاردین مقاله‌ای را علیه ایرانیان نوشته بود، وزارت خارجه من را دعوت کرد تا مقاله‌ای را در پاسخ به آنها بنویسم که حاصل آن نگارش مقاله‌ای با عنوان «ایرانیان بنیان‌گذار امپراتوری جهانی» بود که در گاردین منتشر شد. من در این مقاله از زنان ایران و جایگاه‌شان نوشته بودم و اشاره داشتم به این نکته که زنان ما، در دوره هخامنشی دوبرابر مردان حقوق می‌گرفتند، فرمانده نیروی دریایی ما زن بوده است.
نمی‌خواهم اینجا اشاره کنم، دکتر طلعت بصاری در کتابش به این موضوع به خوبی اشاره کرده است. شاید سوال اینجا این باشد که چه افرادی مقصر هستند؟ افرادی که هنوز بر سر میراث گذشته نشسته‌اند و به قول سعدی، سنگ سراچه دل را به الماس آب دیده می‌شویند.
محافظه‌کاران، سنت‌خواهان و سنت‌طلبان مانع اصلی این ماجرا هستند که هنوز به لیاقت و شایستگی زنان، همان دید قدیمی را دارند. همانطور که گفتم، این حضور زنان در عرصه مدیریتی کلان نوعی توسعه‌یافتگی است.
دولت چقدر می‌تواند در بهبود روندی که به آن اشاره کردید تاثیرگذار باشد؟
خیلی می‌تواند تاثیر داشته باشد. ولی شرط این است که فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی ما هم با این موضوع همراهی کند. فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی مانند لنگر بر پای مسئولان عالی‌رتبه کشور آویزان است. به قول ویلفردو پاره‌تو، فرهنگ در مغز آنها رسوب کرده است. مسئولان ما باید از عقاید خرافاتی جدا شوند. زنان ما الان در جامعه پابه‌پای مردان کار می‌کنند.
در همین گیلان خودمان، زنان بسیاری شالی‌کاری می‌کنند اما برخی از مسئولان ما در برابر مدیر شدن زنان مقاومت می‌کنند، زیرا بر سر میراث گذشته مانده‌اند. به آقای پزشکیان باید بابت حضور این تعداد از زنان در ارکان بالای مدیریتی دولت تبریک گفت. آقای رئیس‌جمهور خودش را از مسائل جدا کند. زن ایرانی هیچ چیز کمتر از مرد ایرانی ندارد و چه‌بسا در بسیاری از موارد بهتر از مردان بتوانند در مدیریت‌های سطح بالا حضور داشته باشند.
به عنوان یک معلم دانشگاه نکته‌ای را بگویم. الان میانگین نمرات دختران ما بالاتر از پسران است. ما باید خودمان را از عناصر فرهنگی گذشته جدا کنیم، نباید در گذشته به سر برد. باید به این باور رسید که جامعه‌ای را می‌توان جامعه توسعه‌یافته دانست که هر کسی فارغ از جنس، نژاد و باور و اعتقادش براساس شایستگی و لیاقتی که دارد بر سر کار بیاید و جایگاهی را در اختیار بگیرد.
دولت به خوبی در این مسیر گام برداشته است؛ برای مثال همین خانم فرزانه صادق که وزیر راه و شهرسازی شده است، من که او را از نزدیک نمی‌شناسم بخواهم تعریف و تمجید کنم، ولی این چند وقت دیده‌ام که با دلسوزی پیگیر وضعیت کشور است. من باز هم به دولت تبریک می‌گویم، بارها هم رهبری درباره این موضوع صحبت کرده‌اند و نکاتی را هم گفتند اما متاسفانه کهنه‌پرستان و خرافه‌گرایان هنوز می‌گویند جای زنان در چارچوب آشپزخانه است.
به‌عنوان آخرین سوال، با توجه به مجموعه فاکتورهایی که دیده‌اید، آیا بسترهای لازم برای حضور زنان در عرصه مدیریت فراهم شده است و می‌توان این بسترها را برای بیشتر شدن حضور آنها در مدیریت کلان مناسب دید؟
بله، من این بستر را فراهم می‌بینم. خوشبختانه دید مردم هم تغییر کرده است و دیگر در بین مردم، سویه‌های نگاه نابرابر خیلی کمتر از گذشته دیده می‌شود. جامعه الان پذیرای موضوع شده و این را کاملاً خواهد پذیرفت که یک زن در بالاترین رده مدیریتی قرار بگیرد و بعضاً حتی مردان ما افتخار می‌کنند به این موضوع که زنان در جایگاه بالاتری از آنها حضور داشته باشند.
یکی از صدها عامل توسعه‌یافتگی همین است و ما و سیستم سیاسی باید تلاش کنیم که بیشتر در مسیر شایسته‌سالاری و کنار گذاشتن آن لنگر فرهنگی حرکت کنیم.
