پول‌پاشی یا انضباط‌بخشی؟ تحلیل کارشناسان درباره نحوه بودجه‌ریزی و پاسخی به ادعای وابستگی حوزه علمیه به دولت از زمان سیدمحمد خاتمی
چندی پیش ویدئوی تازه‌ای از دیدار اخیر مدیران رسانه‌ها با رئیس‌جمهوری منتشر شد که در آن مسعود پزشکیان از نحوه بودجه‌ریزی انتقاد و بر عملیاتی شدن آن تأکید می‌کند و می‌گوید: «تا دل‌تان بخواهد مؤسسات و بنیادهایی داریم که هیچ برون‌دادی ندارند ولی پول به این‌ها می‌دهیم. خب! چرا باید به این‌ها پول بدهیم؛ در حالی که معیشت مردم را نمی‌توانیم تأمین کنیم؟»
سمیه متقی، فرهاد فخرآبادی/گروه سیاست
چندی پیش ویدئوی تازه‌ای از دیدار اخیر مدیران رسانه‌ها با رئیس‌جمهوری منتشر شد که در آن مسعود پزشکیان از نحوه بودجه‌ریزی انتقاد و بر عملیاتی شدن آن تأکید می‌کند و می‌گوید: «تا دل‌تان بخواهد مؤسسات و بنیادهایی داریم که هیچ برون‌دادی ندارند ولی پول به این‌ها می‌دهیم. خب! چرا باید به این‌ها پول بدهیم؛ در حالی که معیشت مردم را نمی‌توانیم تأمین کنیم؟»
در پی این سخنان هم بحثها درباره ردیف بودجه نهادهایی مانند صداوسیما و حوزه علمیه مطرح شد، اولی براساس آنکه آن را ناکارآمد و ناتوان میبینند و دومی با این نگاه که نهاد مذهبی نباید به بودجه دولتی وابستگی داشته باشد و همین موجب تضعیف نقش اصلاحی آنها میشود، بعد هم برخی چرخیدند و به این جمله آیت‌الله مصطفی محقق‌داماد رسیدند که با انتقاد از وابستگی مالی حوزه‌های علمیه به دولت گفته بود:«آیت‌الله بروجردی حوزه را در برابر حکومت با هر مشکلی اداره کرد؛ اما امروز یکی از مشکلات حوزه این است که وابسته به دولت و حکومت شده است و اولین کسی که این اشتباه را کرد و برای حوزه بودجه تعیین کرد، آقای محمد خاتمی بود» و حتی از سخن غلامحسین کرباسچی، مدیرمسئول هممیهن در گفت‌وگوی اخیرش با خبرآنلاین هم همین برداشت درباره دولت خاتمی شد.
کرباسچی در گفت‌وگویی که در ادامه میآید، گفت:«بخشی از این روند از دولت آقای خاتمی آغاز شد. آن زمان به‌خاطر رودربایستی و فضاسازی‌هایی که علیه دولت می‌شد - مثل اینکه دولت لیبرال است و برچسب‌های مشابه - این رویه شکل گرفت. در دولت‌های بعدی، به‌ویژه در دولت آقای احمدی‌نژاد، این موضوع شدت گرفت و «پول‌پاشی» عملاً به ابزاری برای اهداف سیاسی تبدیل شد.» و خبرآنلاین چنین تیتر زده بود:«روایت کرباسچی از رودربایستی دولت خاتمی و پول‌پاشی به موسسات مذهبی» که عملاً اغلب آنان که این تیتر را خواندند همان برداشت سخنان محقق‌داماد را از آن داشتند.
درباره وجود نهادهایی که بودجه دولت را مصرف می‌کنند و به گونهای میخورند و کارآیی ندارند سالیان سال است دلسوزان نظام هشدار دادند و تحلیل آن در گفت‌وگویی که در ادامه از کرباسچی و محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا میآید شرح داده شده است؛ اما درباره ادعای آیت‌الله محقق داماد درباره دولت خاتمی ابتدا باید آن تصمیم را در بستر زمانی دید که طبیعتاً سرازیر شدن پول از سوی نهادهای مختلف به حوزه در سال‌های پس از انقلاب وجود داشته و دولت هم همراهی میکرده، به‌ویژه آنکه حوزه علمیه در آن زمان در ابعاد مختلف و حتی تصمیمگیری در حوزه سیاستهای کلان نیز نقشآفرینی قدرتمندی داشت.
پس در دولتها بودند آن‌هایی که برای نزدیک شدن و جلب حمایت آنها ارقام مختلفی را به سمت این نهاد سرازیر میکردند و کسی درباره آن اطلاعی پیدا نمیکرد. بنابراین وارد کردن حوزه علمیه به ردیف بودجه باعث شفاف‌سازی و مقابلهای از این بذل و بخششها از سوی دولت به شمار میرفت و البته مهمتر از آن مردم بودند که هم آگاه و هم حساس به ارقام و اعتباراتی که به آن نهاد واردشده، میشدند یعنی همین شد که الان مردم و تحلیلگران منتقد اعداد و ارقام میشوند وگرنه اگر این سرازیر شدن همیشه پنهان باقی میماند، کسی از این رویه باخبر و مطلع نمیشد که بخواهد واکنشی داشته باشد.
در نهایت هم اگر این موضوع که الان باعث واکنش‌ها شده است، به درستی مورد بررسی قرار گیرد، تغییر و تحولاتی که منجر به در نظرگرفتن مبالغ بالا برای چنین موسساتی شده در بودجه‌ریزی دولت محمود احمدی‌نژاد اتفاق افتاد و آن افزودنها موجب شد چنین نهادهایی هر سال با رشد عجیب بودجه مواجه شوند، در همین پرونده در کنار توضیحات غلامحسین کرباسچی و محمد مهاجری درباره نهادها و موسساتی که غیرمطابق با عملکردشان بودجه دریافت می‌کنند، با مصطفی درایتی، مشاور امور روحانیت دولت خاتمی درباره در ردیف بودجه آوردن حوزه علمیه گفت‌وگو کردیم تا شاید ابهام‌زدایی انجام گیرد.
