لبنان یک گام به درگیری داخلی نزدیکتر می‌شود/واکنش‌ها به تصویب طرح ارتش برای خلع سلاح حزب‌الله
تصویب طرح ارتش لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله در کابینه این کشور، داغ‌ترین پرونده سیاسی – امنیتی این روزهای لبنان را وارد مرحله جدیدی کرد.
تصویب طرح ارتش لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله در کابینه این کشور، داغ‌ترین پرونده سیاسی – امنیتی این روزهای لبنان را وارد مرحله جدیدی کرد. هیئت وزیران لبنان، طرح اجرایی ارائه شده از سوی ارتش برای انحصار سلاح در دست نیروهای مسلح یا خلع سلاح حزب‌الله را تصویب و از آن استقبال کرد که با محکومیت این اقدام از سوی جریان‌های هوادار مقاومت روبهرو شد.
جلسه هیئت دولت لبنان در حالی تشکیل شد که وزیران وابسته به جنبش «امل» و «حزب‌الله» لبنان همراه با یکی از وزرای غیرحزبی شیعه، به نشانه اعتراض به بررسی این طرح جلسه را ترک کردند. خبرنگار شبکه خبری المنار گزارش داد که ترک جلسه از سوی وزرای حزب‌الله و امل به دلیل اصرار دولت در مورد طرح ارتش برای آنچه انحصار سلاح نامیده می‌شود، انجام شده است. رسانه‌های لبنانی، جلسه روز جمعه را تنش‌آمیز خواندند.
تاکید بر خلع سلاح مقاومت و انتقاد از اسرائیل
پل مرقص، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان، شامگاه جمعه در یک کنفرانس مطبوعاتی، با اشاره به ارائه طرح انحصار سلاح در دست دولت توسط فرمانده ارتش لبنان گفت: «دولت به توضیحات ژنرال رودولف هیکل فرمانده ارتش درباره طرح انحصار سلاح در دست دولت گوش داد و از این طرح استقبال کرد. هیئت دولت تصمیم گرفت که محتوای طرح ارتش و مباحث مربوط به آن محرمانه باقی بماند و فرماندهی ارتش نیز به‌صورت ماهانه گزارشی از پیشرفت این طرح را به هیئت دولت ارائه دهد. لبنان بر تحقق امنیت و ثبات در مرز‌های جنوبی و گسترش حاکمیت دولت بر تمامی خاک خود با استفاده از قدرت درونی پایبند است و بر اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ به عنوان چارچوب قانونی تضمین‌کننده حفاظت از حاکمیت لبنان و جلوگیری از تجاوزات مکرر رژیم صهیونیستی تاکید می‌کند.»
او ادامه داد با بیان اینکه هرگونه پیشرفتی در اجرای مفاد سند آمریکایی به طرف‌های دیگر به‌ویژه اسرائیل، بستگی دارد، افزود: «دولت لبنان اهداف سند آمریکایی را تصویب کرد و لبنان طرح آن را آماده کرد، اما اسرائیل هیچ تعهدی نشان نداده است.» وزیر اطلاع‌رسانی لبنان با تاکید بر این که ارتش لبنان اجرای طرح گسترش حاکمیت دولت را بر اساس منابع موجود و محدود آغاز خواهد کرد، گفت: «ارتش حق دارد در اجرای طرح خود، بر اساس وضعیت عملیاتی، اختیار عمل داشته باشد و این ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشد.» پس از این اعلامیه، یک منبع آمریکایی در گفت‌وگویی اعلام کرد که موضع دولت لبنان نسبتاً مثبت بود و باید تا بررسی کامل این طرح منتظر ماند.
حزب‌الله واکنش به اقدام دولت را بررسی می‌کند
محمد حیدر، وزیر کار وابسته به حزب‌الله، پیش از پایان جلسه کابینه به رسانه‌ها گفته بود هر تصمیمی که در غیاب وزرای شیعه اتخاذ شود، باطل و بی‌اثر خواهد بود، زیرا مغایر با نظام تقسیم قدرت فرقه‌ای لبنان تلقی می‌شود.
غالب ابوزینب، عضو شورای سیاسی حزب‌الله نیز در مصاحبه‌ای با الجزیره گفت: «همه وزرای ما در اعتراض به اصرار دولت بر بحث درباره طرح انحصار سلاح، از جلسه هیئت وزیران خارج شدند. خروج وزرای احزاب دوگانه شیعه از جلسه دولت به این معنی است که لبنان با یک معضل سیاسی بسیار خطرناک روبهرو است. رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، مسئولیت اصلی آنچه در جلسه هیئت وزیران رخ داد را بر عهده دارند.»
عضو ارشد شورای سیاسی حزب‌الله خاطرنشان کرد: «ما حق داریم به خیابان برویم یا از دولت استعفا دهیم و در حال حاضر همه گزینه‌های مناسب برای اقدام آینده را بررسی می‌کنیم. گام بعدی شیعیان بر اساس تحولات و نتایج مربوط به جلسه دولت تعیین خواهد شد. قضاوت در مورد موضع ارتش لبنان در قبال بحران خلع سلاح زود است و ما بعداً طرحی را که ارائه کرده است، ارزیابی خواهیم کرد.»
شکاف در جامعه لبنان برای سلاح مقاومت
با توجه به ماهیت طایفه‌ای و مذهبی لبنان، مسئله خلع سلاح به صورت خاصی مورد توجه قرار می‌گیرد. چراکه سابقه جنگ‌های داخلی پیشین در لبنان نشان می‌دهد بروز اختلاف میان طوایف و سه گروه مذهبی شیعه، سنی و مسیحی (مارونی) نقش مهمی در زبانه کشیدن آتش بحران‌ها داشته است. عبداللطیف دریان، مفتی اهل سنت لبنان در پیامی که به مناسبت میلاد حضرت رسول(ص) منتشر کرد، به موضوع خلع سلاح روی خوش نشان داد و گفت این کاری بود که سال‌ها پیش باید انجام می‌شد. او خلع سلاح را مطالبه‌ای اصیل و لبنانی نامید.
چندی پیش بشاره پطرس الراعی، رهبر مسیحیان مارونی لبنان در اظهاراتی مشابه اما تندتر، نوک پیکان را به سمت ایران گرفت. او گفت: «شیعیان نیز از جنگ خسته شده‌اند و می‌خواهند در صلح و سلامت زندگی کنند.» سخنانی که با واکنش شیخ احمد قبلان، روحانی سرشناس شیعه مواجه شد. او گفت: «سلاح حزب‌الله و حرکت امل سلاح خداوند است و انشاالله هیچ قدرتی روی زمین قادر به خلع این سلاح نیست.»
او همچنین در جواب پطرس راعی که مدعی خسته شدن شیعیان شده بود، گفت: «شیعیان از تسلیم شدن، خیانت و شهادت‌های دروغ خسته شده‌اند و اگر در لبنان، طایفه‌ای باشد که مشتاق نثار خون، بهترین جوانان و بزرگ‌ترین امکاناتش در راه این وطن عزیز باشد، آن طایفه شیعه است؛ بلکه طایفه مقاومت است با همه طیف‌ها و چهره‌هایش.» کشیده شدن بحران به این نقطه و درگیری لفظی مقامات دینی، هشدارها درباره وقوع درگیری میان طوایف را افزایش داده است.
مرکز کارنگی در تحلیل این شرایط نوشت: «سفر توماس باراک، فرستاده آمریکا به بیروت، به همراه مورگان اورتگاس و سناتور لیندسی گراهام و جین شاهین و جو ویلسون، بی‌توجهی واشنگتن به پیچیدگی‌های لبنان را آشکار کرد، در حالی که راه‌حل نظامی برای خلع سلاح حزب‌الله بدترین گزینه است.» در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «تجربیات قبلی ارتش لبنان در مواجهه با «شبه‌نظامیان مسلح»، مانند تلاش‌های سال‌های ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ و نبرد نهرالبارد در سال ۲۰۰۷، نشان داده که هرگونه رویارویی نظامی فاجعه‌بار خواهد بود.»
رایزنی حزب‌الله، دولت و ارتش
روزنامه الاخبار لبنان در این مورد نوشت: «مذاکراتی که میان حزب‌الله و جنبش امل با رئیس‌جمهور و رودولف هیکل فرمانده ارتش انجام شد، به ثمر نشست و موجب شد دولت حاضر از مسیری که برای خود ترسیم کرده بود، بازگردد. نمایندگان حزب‌الله و جنبش امل در دیدار با عون و هیکل حامل پیام‌هایی قاطع از سوی احزاب شیعه بودند. این امر سبب شد تا رئیس‌جمهور متوجه میزان خطرات پیش روی کشور شود. از سوی دیگر عون از برخی افراد نزدیک شنیده بود که آمریکایی‌ها به وعده‌های خود عمل نمی‌کنند و هیچ کمکی ارائه نمی‌دهند؛ بلکه او را تحت محاصره و فشار قرار خواهند داد؛ این امر سبب شد تا دولت هر گام جدیدی تحت تاثیر دیکته‌های خارجی را متوقف کند و فقط به تهیه یک راهبرد امنیت ملی پایبند باشد و بر حق لبنان برای دفاع از خود در چاچوب منشور سازمان ملل تاکید کند.»
در ادامه گزارش الاخبار آمده است که فرمانده ارتش لبنان در جلسه روز جمعه این سه موضوع را مطرح کرد: «ارتش لبنان توانایی لجستیکی برای اجرای نقشه را ندارد. ماموریت ارتش، حفظ صلح داخلی است نه اینکه باعث ایجاد مشکل با یک طرف داخلی شود. از سوی دیگر با توجه به شرایط مالی و اداری و لجستیکی نهاد نظامی، این نهاد توانایی تعیین مهلت برای اجرای نقشه را ندارد.»
در بخش دیگری از گزارش راجع به رایزنی‌ها می‌خوانیم: «پیش از این دو نشست میان نمایندگان حزب‌الله و فرمانده ارتش برگزار شده و حزب‌الله تاکید کرده است که درصدد آسیب رساندن به صلح داخلی و مشکل‌آفرینی نیست. همچنین خواهان درگیری با نهاد نظامی نیست. بلکه هرگونه تحرکات فقط متوجه دولت خواهد بود. فرمانده ارتش لبنان نیز تاکید کرد که به صلح داخلی پایبند است.»
تلاش برای برقراری توازن نیز موضوعی بود که یک سایت تخصصی حوزه مقاومت به آن پرداخت. سایت تحولات جهان اسلام نوشت: «منابع دولتی به روزنامه الاخبار اعلام کردند که طرح ارتش لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله دارای زمان‌بندی مشخصی نیست و شامل پنج مرحله خواهد بود. این مراحل از جنوب رودخانه لیتانی آغاز و سپس به مناطق میان لیتانی و آوالی، بیروت و حومه آن، و در نهایت سراسر لبنان گسترش می‌یابد. تصمیم دولت لبنان به استقبال از طرح ارتش، نشان‌دهنده حرکت در راستای خواسته‌های آمریکا و برخی کشورهای عربی است.
طرح ارتش لبنان برای انحصار سلاح در دست دولت به دلیل نداشتن زمان‌بندی مشخص، بیشتر شبیه به نقشه راهی تدریجی است که نیازمند ثبات سیاسی و حمایت خارجی خواهد بود. اجرای این طرح در مناطقی مانند ضاحیه جنوبی بیروت که پایگاه اصلی حزب‌الله محسوب می‌شوند، می‌تواند با مقاومت جدی مواجه شود. بیروت با اعلام آغاز این طرح در واقع پیام روشنی به آمریکا و متحدان غربی فرستاده که به توصیه‌های آنان بی‌تفاوت نیست. با این حال تأکید بر پایبندی به قطعنامه ۱۷۰۱ و همزمان انتقاد از عدم تعهد اسرائیل، نشان می‌دهد دولت لبنان تلاش دارد میان فشارهای بین‌المللی و ملاحظات داخلی توازن برقرار کند.»
