حرکاتی موزون و گریم‌هایی اغراق‌شده
درباره «طپانچه‌خانم» به کارگردانی شهابالدین حسینپور
«طپانچه‌خانم» که نخستین‌بار در سی‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۹۴) روی صحنه رفت به‌عنوان اثر برگزیده این جشنواره معرفی و علاوه بر کاندیدا شدن در بخش‌های نویسندگی، طراحی گریم، طراحی صحنه و موسیقی این دوره موفق به کسب تندیس بهترین کارگردانی، بهترین طراحی لباس و بهترین بازیگر زن شد.
ازجمله نخستین واکنش‌ها به خبر شهادت سیدابراهیم رئیسی، هشتمین رئیس‌جمهور ایران و همراهانش از سوی بخش دولتی فرهنگ‌وهنر ایران، از جانب وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی بود. واکنشی که طی آن ازسوی محمدمهدی سموعی، رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شد که تمام فعالیت‌های فرهنگی و هنری سراسر کشور از روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت‌ماه به‌مدت هفت روز تعطیل خواهد بود.
فعالیت‌هایی که شامل اجراهای صحنه‌ای تئاتر و موسیقی و اکران‌های سینمایی می‌شود. یکی از این اجراهای صحنه‌ای، اجرای نمایش «گالیله» براساس نمایشنامه‌ای به همین نام از برتولت برشت، با ترجمه زنده‌یاد حمید سمندریان، طراحی و کارگردانی شهابالدین حسینپور، دراماتورژی محمدامیر یاراحمدی و تهیه‌کنندگی آزیتا موگویی بود که از ۲۹ فروردین‌ماه در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفت.
در این شرایط و تا بازگشت فعالان عرصه فرهنگ‌وهنر به صحنه ازجمله اهالی تئاتر، شاید بد نباشد فاصله به‌وجودآمده را با تماشای فیلم‌تئاتر پر کرد؛ فیلم‌تئاترهایی که ازجمله می‌توان در سایت تیوال به تماشای آن‌ها نشست. یکی از این آثار که از ارزش تماشا نیز برخوردار است؛ «طپانچه‌خانم» به نویسندگی محمدامیر یاراحمدی و کارگردانی شهابالدین حسینپور است.
«طپانچه‌خانم» که نخستین‌بار در سی‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (۱۳۹۴) روی صحنه رفت به‌عنوان اثر برگزیده این جشنواره معرفی و علاوه بر کاندیدا شدن در بخش‌های نویسندگی، طراحی گریم، طراحی صحنه و موسیقی این دوره موفق به کسب تندیس بهترین کارگردانی، بهترین طراحی لباس و بهترین بازیگر زن شد.
«طپانچه‌خانم» که روایتگر داستان زندگی اخترالسلطنه است ـ زنی که سعی دارد بهداشت، فرهنگ و تمدن را در شهر خود ایجاد کند ـ از اواخر مهرماه ۱۳۹۵ اجراهای عمومی خود را در سالن چهارسو مجموعه تئاترشهر آغاز کرد و شهریور و آبان‌ماه ۱۳۹۶ در تماشاخانه خصوصی پالیز روی صحنه رفت.
«طپانچه‌خانم» طبق آن‌چه در زمان اجرا در نقدهای منتشرشده در موردش نوشته شده، اگر اقتداری در شکل اجرایی‌اش مشهود است که هست، آن را مدیون عظمت و شیوه اجرایی نمایش کابوکی ژاپنی است؛ نمایشی که تا توانسته از این شیوه بهره‌های لازم را برده است، هرچند شکلی کاملاً وفادار به آن را ندارد. بهره‌‌هایی که ازجمله نمونه‌های آن را می‌توان در دکور و صحنه‌آرایی «طپانچه‌خانم» دید که تا حد بسیاری به‌ویژه در زمینه استفاده از خطوط هندسی تابع صحنه‌آرایی نمایش کابوکی است، اما حذف سکوها شاید مهم‌ترین تفاوت دکور و صحنه‌آرایی «طپانچه‌خانم» با نمونه‌های نمایش کابوکی باشد هرچند با رعایت خطوط هندسی در بازیگری همچنان بر این شیوه دقیق مهندسی‌شده تاکید شده است.
در «طپانچه‌خانم» حضور بازیگران با ژست و فیگورهای متنوع تعریف می‌شود و اصلاً تاکیدی بر حضور واقعی آدم‌ها نیست، چون این‌ها آیینه‌نمای دنیای پیرامونی خود هستند و در این شیوه اصالت نمایشی با تصنعات رفتاری همراه است. به همین دلیل کار بازیگران شاید سخت‌تر هم بشود چون باید با بدن‌های گرم و منعطف تمام این فیگورها را به تماشا بگذارند.
به همین نحو در تئاتر کابوکی یک عبارت یا یک ژست زیبا به‌گونه‌ای ارائه می‌شود که بیشترین تأثیر تئاتری را بر تماشاگر بگذارد. بنابراین باز هم یکی از سبک‌های عمده تئاتری را در نمایش‌های ژاپنی در «طپانچه‌خانم» بازمی‌یابیم.
با این حساب می‌توان به این نتیجه رسید که کابوکی با توان اقتباس و برداشت آزاد گسترده‌ای که در اختیار کارگردانان جهان قرار می‌دهد در «طپانچه‌خانم» به خوبی مورد استفاده شهابالدین حسینپور قرار گرفته است و او به درستی از عناصری مانند گریم، لباس، صحنه‌آرایی، میزانسن، حرکات موزون و حتی شیوه درام‌پردازی به قلم محمدامیر یاراحمدی بهره‌های لازم را برده است.
