اسرائیل ماجراجوتر میشود
مهران کرمی، روزنامهنگار
در چند روز گذشته، رشتهای از اتفاقات در صحنه رویارویی میان اسرائیل و نیروهای مقاومت رخ داده که منطقه را به نقطه تقابل نهایی نزدیکتر کرده و حکایت از ماجراجوییهای تازه اسرائیل دارد و هر چه به انتخابات ریاست جمهوری امریکا نزدیک میشویم این ماجراجوییها ابعاد تازهتری پیدا میکند. نتانیاهو از بابت حضور جوبایدن در رقابتها خیالش تقریبا راحت بود. با کنارهگیری بایدن شرایط جدیدی پیش آمده که موقعیت ترامپ را لرزان میکند. روشن است که نتانیاهو به آب و آتش میزند تا بر انتخابات امریکا تاثیر بگذارد و پیداست که گزینه مطلوب او دونالد ترامپ است.
پس از حمله موشکی پهپادی ایران به اسرائیل در ماه فروردین که وعده صادق نام گرفت، اسرائیل واکنش محتاطانه و ناچیزی نشان داد. تا پیش از آن اسرائیل بارها و بارها به اهداف ایرانی در سوریه و از جمله دفتر کنسولگری ایران در دمشق حمله کردهبود. اسراییل حتی ابایی از این نداشت که در داخل ایران دست به ترورهای هدفمند بزند. به نظر میرسید ایران با عملیات وعده صادق توانسته سطحی دیگر از بازدارندگی را به کار بندد که مورد پذیرش اسرائیل و حامیان غربی آن نیز قرار گرفته و عملا خطوط قرمز جدیدی میان ایران و اسرائیل ترسیم شدهاست. ولی مشخص بود که این سطح از پذیرش نمیتواند رضایت نتانیاهو و دارودسته افراطیهای راستگرا را تامین کند.
آتشبازی اسرائیل در یمن پس از حمله پهپادی حوثیها به تلاویو واکنش گستردهای بود که تناسبی با دیگر حملات از این دست نداشت و نشان از آغاز این ماجراجوییهای تازه دارد.
نتانیاهو کوشید پس از آن حمله پیامی آشکار برای ایران بفرستد. در مرحله دوم شاهد سقوط یک موشک در بخش اشغالی جولان بودیم که چندین کودک را در میدان فوتبال هدف قرار داد. انگشتان اتهام اسرائیل فوری حزبالله را نشانه رفت در حالی که حزبالله به کلی منکر چنین حملهای بود. اصولا زدن منطقهای که ساکنان آن سوریهای دروز بودند که با وجود چهار دهه اشغال هنوز تابعیت اسرائیل را نپذیرفتهاند و ماهیت غیر نظامی نقطه هدف ابهامات این حمله را بیشتر میکرد. پاسخ اسرائیل زدن ساحتمانی در ضاحیه بیروت بود که گفتهمیشود فواد شکر نفر اول عملیات میدانی حزبالله در آن مستقر بودهاست.
ماجراجویی سوم اما از همه مهمتر و یک افزایش تنش(escalation) معنیدار است. این حمله در خاک ایران انجام شده و نفر اول حماس را هدف گرفته که در یک سفر رسمی دیپلماتیک برای شرکت در تشریفات آغاز به کار رئیس جمهور تازه ایران آمدهبود. ابعاد حقوقی و بینالمللی این ماجرا در جای خود ولی پیام سیاسی آن به ایران بسیار تحریک کننده و بدین معناست که اسرائیل مفهوم بازدارندگی مطلوب ایران را به چالش کشیده و خطوط قرمز جدیدی وضع کردهاست.
آیا هدف این حمله برهم زدن روندی است که با کاندیداتوری کامالا هریس در انتخابات امریکا ممکن است به تضعیف جایگاه اسرائیل و نتانیاهو در امریکا منجر شود؟
جو بایدن با وجود اختلافات با نتانیاهو بیش از هر رئیس جمهور دیگری حتی ترامپ به منافع اسرائیل تاکنون کمک کردهاست ولی این بار انتخاب میان کاملا هریس و ترامپ است و خانم هریس در همان موضعگیری اولیه نشان داد که چک سفید امضای بایدن را در اختیار نتانیاهو قرار نخواهد داد. او هدفش جلب حمایت مخالفان جنگ است و اگر به قدرت برسد فشارها بر نتانیاهو افزایش مییابد.
تاثیر بر انتخابات امریکا احتمالا تنها یکی از انگیزههای ماجراجویی جدید راستگرایان اسرائیلی است. اسرائیل تنها کشور خاورمیانهاست که سلاح هستهای در اختیار دارد. فشارها و حلقه محاصره منطقهای از دید اسرائیلیها به گونهای است که آنها را ممکن است روزی ناگزیر به استفاده از آن کند. با توجه به این که منابع امنیتی امریکایی همین چند روز پیش اعلام کردند که ایران با نقطه گریز هستهای تنها دو هفته فاصله دارد، آیا ماجراجویی تازه نتانیاهو به معنی راهبرد جدید در بازگرداندن به سطح پیشین بازدارندگی یا ایجاد سطحی دیگر به زیان ایران دارد؟
برای رسیدن به پاسخ این سوال باید منتظر واکنش رسمی ایران و دیگر بازیگران منطقهای و جهانی به ویژه امریکا ماند، هرچند که حدس زدن واکنشها در منطقهای که مهمترین کارکرد سیاست وارد کردن بیشترین درد به دشمن است چندان دشوار نیست.
