بن رودز معاون مشاور امنیت ملی اوباما در گفتوگو با انپیآر:
این سیاست جواب نمیدهد
بن رودز، معاون مشاور امنیت ملی رئیسجمهور در دوران باراک اوباما بود و گفته میشد بهرغم سنوسال نسبتاً پاییناش، جایگاه قابلتوجهی در فرایندهای تحلیل و تصمیم در سیاست خارجی و گوش شنوایی نزد شخص رئیسجمهور وقت دارد. او البته نظرگاهی شبیه به دیگر چهرههای نزدیک به جریان اصلی قدرت در حزب دموکرات نسبت به چارچوب کلی سیاستها در خاورمیانه دارد و همانند بسیاری، نقطه شروع وقایع را حمله حماس در ۷ اکتبر میخواند، گرچه واکنش اسرائیل را هم «واقعاً بیرحمانه و شدید» میخواند. رودز اما درباره وضعیت فعلی نقشآفرینی ایالات متحده در این منطقه، روایت صریح و شاید بتوان گفت بدبینانه و منتقدانهای ابراز میکند. او اخیراً گفتوگویی با انپیآر داشته است که در آن به مسائل اسرائیل و غزه و نیز به مسئله یمن پرداخته است. در آغاز این مصاحبه، او به این سوال پاسخ داده است: آیا ایالات متحده بهرغم همه هشدارها برای پرهیز از درگیری در جنگ منطقهای بزرگتری در خاورمیانه، همین حالا درگیر چنین جنگی شده است؟ پاسخ او سریع و صریح است: «بله. فکر میکنم این جنگ منطقهای الان در جریان است. اگر به آنچه بعد از ۷ اکتبر اتفاق افتاده نگاه کنید، خشونتی را میبینید که بین گروههای مختلف به راه افتاده است، گروههایی که اغلب حمایت ایران یا ایالات متحده را دارند و البته عملیات اسرائیل در غزه هم هست. فکر میکنم با هر تعریفی باید این وضعیت را یک جنگ منطقهای خواند.»
یک اتفاق با بالاگرفتن شدید اوضاع فاصله داریم
نظر او درباره راهبرد لازم آمریکا در این وضعیت این است: «هر مسیری به سمت کاهش تنش، لزوماً باید شامل کاهش تنش در غزه و شکلی از آتشبس در آن منطقه باشد.» او توضیح میدهد که تا کارزار اسرائیل در منطقه متوقف نشود، این جنگ منطقهای آرام نخواهد شد: «این صرفاً منطق وضعیت است.» او توضیح میدهد: «هر چه این جنگ طولانیتر شود، خطر تشدید تنش بیشتر خواهد شد، در شرایطی که گروههای مختلف تلاش میکنند موضع خود را محکم کنند یا فرصتطلبی کنند، اقدامات متقابل تلافیجویانه داریم.» هشدار او درباره پتانسیل یک انفجار بزرگ در منطقه هم واضح است: «ببینید، ما یک اتفاق فاجعهبار با بالاگرفتن شدید اوضاع فاصله داریم، مثلاً یک حمله موفقیتآمیز به نیروهای ایالات متحده یا حمله به یک ساختمان دیپلماتیک ایالات متحده در جایی مثل عراق.» رودز معتقد است گروههایی مثل حماس و انصارالله، از اتفاقی مثل درگیرشدن مستقیم ایالات متحده در درگیریها استقبال میکنند و از تشدید تنش به این سطح نمیترسند.
حوثیها جایی نمیروند
او ضمن حمایت از کلیت مقابله با اقدامات حوثیهای یمن به عنوان «حفاظت از تجارت جهانی» میگوید: «اما وقتی کار را تا حد این از نوع حملات مستقیم علیه حوثیها در یمن بالا میبرید، من نگران میشوم. به چند دلیل: حوثیها جایی نمیروند. آنجا محل زندگیشان است. اهل آنجا هستند. سالها و سالها جنگ را تحمل کردهاند و در طول آن نشان دادهاند تابآوری بالایی دارند. ظرفیتهایی که دارند خیلی گران نیستند و این حملات در مقابل آنها بازدارندگی ایجاد نمیکند. چنان که در مواضعشان شنیدهاید، آنها همین را میخواهند. آنها میخواهند طلایهدار مقاومت در مقابل ایالات متحده و اسرائیل باشند.» درباره اینکه چطور میشود در این وضعیت، از درگیری به این شکل پرهیز کرد؟ او چنین میگوید: «اگر با یک سازمان تروریستی خارجی مواجه باشید، سازمانی که دارد از قلمرو شخص دیگری استفاده میکند تا برنامه حملهها را بریزد و جنگجویان خارجی را آنجا داشته باشد، با این میشود به روش نظامی مواجه شد و شکستش داد. [اما] وقتی با یک جمعیت بومی مواجه هستید و با گروه مقاومتی، گروه شورشی مثل حوثیها مواجهاید، یا مثل آنچه طالبان در افغانستان بود، این معادله کاملاً متفاوت است. از نظر من کاری که باید بکنید این است که از منفعت مرکزی جریان آزاد تجارت از مسیر دریای سرخ حفاظت کنید؛ اما وقتی کار را تا درگیری درون یمن بالا میبرید، من فکر میکنم اوضاع خطرناک میشود.»
باید درس چند دهه اخیر را بیاموزیم
او درباره ناکامی دولتهای آمریکا در کاهش نقشآفرینی نظامی در خاورمیانه چنین توضیح میدهد: «ما منافعی داریم که مدام ما را دوباره به آنجا میکشاند. بهرغم گذاری که در حوزه انرژی داریم طی میکنیم، منافع مهمی در حوزه نفت و گاز و سوختهای فسیلی داریم. این باعث میشود به شکلی مدیون شرکای عربی ناخوشایندی در حوزه حاشیه خلیج[فارس] باشیم. مثل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر. بعد مشخصاً منافعی هم در راستای رابطه نزدیکمان با اسرائیل داریم. الان در وضعیتی هستیم که ذات دولت اسرائیل، بیبی نتانیاهو است و افراطیترین دولت راستگرا. به نظر من در چنین وضعیتی ما بهنوعی وصل به دولتی شدهایم که هماهنگ با آنچه دولت بایدن ترجیح میدهد انجام دهند، عمل نمیکنند. واضح است که در بحث مقابله با تروریسم هم منافعی داریم؛ اما فکر میکنم ما باید درس چند دهه اخیر را بیاموزیم و آن درس این است: واقعاً برای این مشکلات راهحل نظامی وجود ندارد و فکر میکنم باید خیلی مراقب باشیم. ضمن اینکه فکر میکنم اسرائیل هم نمیتواند مشکلاتش را در غزه از روش نظامی حل کند. فکر میکنم آنها هم دارند همان درسی را میآموزند که ایالات متحده بعد از یازده سپتامبر در چند کشور و با درد آموخت. باید چرخش بیشتری به سمت دیپلماسی باشد، به سمت راهحلهای جمعی و بسیج منابع برای اینکه چیزی ساخته شود، بهجای این الگوی نابودی که داریم در منطقه میبینیم.»
از اهرمها مقابل اسرائیل استفاده کنید
او سپس به این سوال پاسخ میدهد که با توجه به مواضع اسرائیل و نخستوزیرش، دولت بایدن چه کار میتواند در جهت توصیههای رودز کند و آیا اصلاً گزینهای دارد: «فکر میکنم گزینههایی دارند که از اهرمها در مقابل دولت اسرائیل استفاده کنند تا تلاش کنند تنشها را پایین بیاورند. ببینید، دولت بایدن در هفتههای اخیر در حال ارسال پیامهایی بوده است، اینکه نگران هستند، اینکه مایل هستند ببینند کمکهای بیشتری وارد غزه میشوند، اینکه مایل هستند ببینند دیپلماسی به کار گرفته شود تا سعی شود گروگانها برگردانده شوند، اینکه مایل هستند مسیری به سمت شکلگیری کشور فلسطینی ببینند. در نظر داشته باشید، این دولت اسرائیل، در واقع، بهعنوان یک سیاست، خواستههای مربوط به تشکیل یک دولت فلسطینی را رد میکند؛ بنابراین به نظر من، باید این گزینه را روی میز بگذارید که «ما [ایالات متحده] کمکمان [به اسرائیل] را مشروط خواهیم کرد.» ضمناً فکر میکنم به لحاظ دیپلماتیک، ایالات متحده عملاً سپری در مقابل اسرائیل بوده است، در جاهایی مثل شورای امنیت سازمان ملل متحد و لازم است بسیار مراقب باشند؛ اما این فکر را هم میکنم که ایالات متحده میتواند کمی فیتیله را بالا بکشد. ما اجازه دادیم که قطعنامهای تصویب شود که خواستار توقف انساندوستانه است. باز فکر میکنم راههایی هست که به لحاظ دیپلماتیک بررسی شود که ایالات متحده چطور میتواند به اسرائیل در جهت کاهش تنش فشار بیاورد.» او البته همانند اکثریت قریب به اتفاق سیاستمداران ایالات متحده از آنچه «حق اسرائیل برای دفاع از خود» و حمله به «شاخه نظامی حماس» میخواند، تأکید میکند: «اما معنایش این نیست که شیوه انجام این کارشان، با منافع خودشان یا با منافع آمریکا هماهنگ باشد. پس فکر میکنم، یک جای ماجرا، باید بهعنوان متحد اصلی اسرائیل در جامعه جهانی، از اهرمی که دارید استفاده کنید تا بگویید، این مسیر جواب نمیدهد.»