جنگ و بودجه

آخرین شماره هفته‌نامه «صدا» به‌طور ویژه به مسئله‌ای که این روزها ذهن همه را درگیر کرده است، اختصاص دارد؛ جنگ ایران و اسرائیل. در این زمینه تیتر اصلی «صدا» قابل تأمل است: «جاده یک‌طرفه جنگ؟».

آرای صاحبنظران مختلفی هم در این باره گردآوری شده است. برای نمونه، منال لطفی گزارشگر «الاهرام» معتقد است: «درست است که تهران اسرائیل را تهدیدی وجودی می‌بیند، اما این به معنای لزوم درگیری نظامی نیست.» از نظر داود حشمتی نیز: «آنچه مردم می‌خواهند، زندگی و آرامش در سایه امنیت ناشی از موشک و پدافند است، نه وارد شدن به جنگی فراگیر که عده‌ای در ایران و براندازان در خارج از کشور می‌خواهند.»

جاناتان پاتیکوف معتقد است: «حملات اسرائیل که ممکن است در قالب‌های مختلف ادامه یابد، کاملاً حساب شده و هدفمند بود. تأثیر این حملات ممکن است قابل توجه باشد اما اگر مقامات ایرانی آنها را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند ـ و گزارش‌هایی که ادعا می‌کنند با موفقیت با این حمله مقابله کرده‌اند، شروع خوبی است ـ آن را سیگنالی در نظر بگیرید که تهران به دنبال خروج از این افزایش تنش است، حتی اگر خلاف این ادعا را داشته باشد.»

کریستین فونتنروز هم بر این گمان است که هم ایران، هم اسرائیل در پی «جنگ نیابتی» هستند: «در حال حاضر، اسرائیل باید نیروی انسانی و مهمات خود را برای هدف قراردادن حماس و حزب‌الله متمرکز کند. البته قرار دادن اسرائیل در موقعیتی که مجبور به اتخاذ این تصمیم شود، یک شبه‌برد برای تهران است، چون استراتژی حکومت ایران در تمام طول این مدت این بوده است که اعراب برای آرمان خود بجنگند.»

از نظر جینا ابرکرومبی هم: «بازیگران منطقه‌ای همچنان مسئولانه عمل می‌کنند. علاوه بر درگیری‌های شدید اسرائیل با حماس و حزب‌الله، خویشتن‌داری اسرائیل و احتمالاً ایران، فرصتی را برای مذاکره موفقیت‌آمیز در مورد معامله گروگانگیری و توقف خصومت‌ها در لبنان باز کرده است.» داگلاس لندن اما در این میان نظر قابل تأملی دارد و با اشاره به اینکه طرفین این نبرد همگی می‌گویند پیروز جنگ بوده‌اند، می‌نویسد: «اندازه‌گیری برد و باخت در خاورمیانه اغلب به‌راحتی آشکار نیست. پیامد هر رویداد واحد گاهی در طول نسل‌ها آشکار می‌شود».

از دیگر مطالب این شماره مجله «صدا» بحث درباره برنامه بودجه 1404 است. الهه ابراهیمی در این زمینه گزارشی مفصل نوشته و تیتر آن را چنین انتخاب کرده: «بودجه‌ای شفاف با اما و اگرهای بسیار». کامران ندری، اقتصاددان اما شفافیت مورد نظر را امری «بی‌اثر» می‌داند و می‌گوید: «این شفافیت که این روزها توسط سازمان برنامه و بودجه به آن استناد می‌شود دقیقاً از جنس اظهارات احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت گذشته است که درباره بدهکاران بانکی مطرح می‌شد.

مدام از سوی این مقام مسئول وقت اعلام شد، لیستی منتشر شد که بدهکاران بانکی معرفی شدند اما این لیست و معرفی این افراد آیا برای کاهش مشکلات بانک‌ها موثر بوده است؟ آیا وضعیت اقتصاد بهبود یافت یا تورم کاهشی شد؟» با این تفاسیر ندری بر آن است که لایحه بودجه سال آینده همانند لایحه بودجه دولت گذشته تدوین شده و تفاوتی ساختاری در آن وجود ندارد. سیدمرتضی افقه، عضو هیئت علمی دانشگاه چمران اما نگاهی متفاوت دارد.

به‌زعم افقه: «شرایط اقتصادی و غیراقتصادی کشور به گونه‌ای نیست که بتوان انتقادات جدی به لایحه بودجه ۱۴۰۴ وارد کرد، به‌ویژه اینکه دولت جدید با مشکلات اقتصادی خاص دولت را تحویل گرفته است.» او در این زمینه به «خزانه خالی دولت» اشاره کرده و می‌گوید: «به‌دلیل مشکلات اقتصادی احتمال تحقق درآمدهای مالیاتی نیز برای سال آینده دور از دسترس است»، بنابراین «باید تلاش شود مالیات از بنگاه‌های اقتصادی که معاف از مالیات شده‌اند، اخذ شود.»