به بهانه انتشار اثری بداهه از محمدعلی کیانی‌نژاد و شهرام میرجلالی
در ستایش بداهه‌نوازی
عطا نویدی، پژوهشگر موسیقی ایرانی
قله هنر موسیقی ایرانی بداهه‌پردازی است. هنرمند موسیقی ایرانی راه درازی را از هنرجویی طی می‌کند تا به یک نوازنده یا خواننده تبدیل شود اما تسلط او بر روایات مختلف ردیف و کارگان موسیقی ایرانی، تسلط بر سازوامکانات صوتی، ذهنیت منحصر‌به‌فرد و شناخت کامل‌اش از فرهنگ جغرافیایی‌اش می‌تواند او را به یک بداهه‌پرداز بدل کند که اگر چنین شود، او یکی از شروط اولیه مرتبه استادی را کسب کرده است.
ظهور بداهه در محفل است. اینکه گفته می‌شود موسیقی ایرانی موسیقی محفلی است در همین راستاست. محفل در موسیقی ایران نقش پررنگی در شکل‌گیری بسیاری از بداهه‌پردازی‌ها دارد. در دهه‌های گذشته محافل موسیقایی با حضور هنرمندان شاخص موسیقی پررنگ بود و آثاری خلق می‌شد که برخی ثبت و ضبط می‌شدند و برخی نیز در همان محفل می‌ماند و به عالم فنا سپرده می‌شد.
مجموعه آلبوم «بداهه» یکی از همین دست آثار است که در دهه 70 در محافلی بسیار خصوصی توسط سه هنرمند ارجمند، محمدعلی کیانی‌نژاد، شهرام میرجلالی و سعید رودباری خلق شده و خوشبختانه ثبت و ضبط شده است. این آلبوم حاصل همنشینی این سه هنرمند برجسته و نگاه دقیق و ویژه آن‌ها به ردیف موسیقی ایرانی است و آن‌چه در این مجموعه می‌شنویم درک و دریافت عمیق آن‌ها از کارگان موسیقی ایران، این میراث کهن هنری ایرانیان است. آلبوم «بداهه» در چهار لوح فشرده و مجموعاً چهار ساعت تولید و به بازار موسیقی عرضه شده که در نوع خود اتفاق کم‌نظیری است.
در روزگاری که موسیقی‌های بی‌هویت یک‌دقیقه‌ای جای موسیقی جدی را گرفته و خوانندگان جدی موسیقی ایران هم به سمت‌وسوی پاپ‌خوانی و جذب مخاطب حداکثری رفته‌اند، سرمایه‌گذار و همچنین ناشر این اثر دست به تولید این آلبوم زدند تا تشنگان این هنر والا از این هنر بهره ببرند. مراسم رونمایی از آلبوم «بداهه» شامگاه ۱۱ تیرماه در فرهنگسرای ارسباران در حالی برگزار شد که نیمی از جمعیت، این مراسم را ایستاده دنبال کردند. این مراسم با پیام تصویری حسین علیزاده آغاز شد و با سخنان داود گنجه‌ای، بیژن کامکار، مرتضی اعیان، شهرام میرجلالی، میرعلیرضا میرعلینقی، اردشیر کامکار، سعید رودباری و سیدعباس سجادی که برخی به‌صورت پیام تصویری بود، ادامه یافت.
در این برنامه سه گروه اصفهان، تیروژ و جوانان اجرای برنامه کردند و حسین علیشاپور و وحید تاج نیز قطعاتی اجرا کردند، اما ستاره این مراسم بی‌شک محمدعلی کیانی‌نژاد بود. بخش اعظمی از این مراسم به نکوداشت مقام هنری این هنرمند مهجور اختصاص یافت که به همت جمعی از شاگردان او برگزار شد. محمدعلی کیانی‌نژاد یک استاد موسیقی کامل است. نوشتن درباره این هنرمند بزرگ امر آسانی نیست. او وجوه کاری فراوانی دارد. کیانی‌نژاد یک معلم و نوازنده نی برجسته است. او پرورش‌یافته مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی است و در کنار هنرمندانی همچون حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان، داود گنجه‌ای و بسیاری دیگر در آن مرکز از سرچشمه‌های موسیقی بهره برده است. تکنیک نوازندگی او چه در زمانه خود، چه درحال‌حاضر از برجسته‌ترین نمونه‌ها محسوب می‌شود.
او نخستین کتاب آموزشی نی را در تاریخ موسیقی ایران نوشت و راه آموزش آکادمیک ساز نی را برای دیگر هنرمندان گشود. او یکی از بزرگترین آهنگسازان 50 سال گذشته موسیقی ایران است. شناخت او از شعر به غایت است. کیانی‌نژاد صدایی خوش دارد و بر خوانندگی مسلط است. تنظیم‌های کم‌نظیرش در موسیقی پهلو به پهلوی دیگر بزرگان تاریخ موسیقی این سرزمین می‌زند. خدمات او به گروه‌نوازی در موسیقی ایرانی بر کسی پوشیده نیست و درنهایت چنان‌چه در این آلبوم می‌بینیم، از بزرگان بداهه‌نوازی است. در همین سطور و فهرست‌وار ویژگی‌هایی را از محمدعلی کیانی‌نژاد برشمردم که هرکدام برای یک فرد کافی است. استاد محمدعلی کیانی‌نژاد پرده‌نشین موسیقی ایرانی است که هرکدام از آثارش بر تارک آسمان هنر این سرزمین می‌درخشد. عمرش دراز باد و همواره در سلامت!
