آب به چم شیر افتاد

بهمن ایزدی، پژوهشگر و کنشگر محیط‌زیست: پشت این سد با گنبد نمکی گچساران و در کنار ‌آن یک سازند گچی مواجهیم

روز گذشته تصاویر آبگیری سد چم‌شیر، واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد درحالی منتشر شد که پیش از این متخصصان محیط‌زیست نسبت به تبعات فاجعه‌بار آن هشدار داده بودند. بهمن‌ایزدی، پژوهشگر محیط‌زیست در گفت‌وگو با هم‌میهن نسبت به تبعات فاجعه‌بار این عملکرد بر زیستمندان این منطقه و معیشت بومیان آن هشدار داد. روز اول اسفندماه برخی خبرگزاری‌ها خبر آبگیری غیررسمی سد چم‌شیر را منتشر کردند. همان روز اما خبرگزاری ایسنا به نقل از آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد این خبر را تکذیب کرد و گفت؛ آبگیری سد چم‌شیر گچساران منوط به تایید کمیته آبگیری است و این سد تاکنون به‌صورت آزمایشی هم آبگیری نشده است. این درحالی‌است که روز گذشته -یعنی چهارشنبه سوم اسفندماه- خبر آبگیری این سد همراه تصاویر آن از سوی خبرگزاری ایسنا منتشر شد. نکته آنکه، پیش‌تر سازمان محیط‌زیست و کمیسیون اصل 90 مجلس، دستور توقف آبگیری این سد را صادر کرده‌ بودند. ساخت سد چم‌شیر در ۲۵کیلومتری جنوب‌شرقی شهر دوگنبدان استان کهگیلویه و بویراحمد و روی رودخانه زهره از ابتدا با هشدار جدی اساتید رشته محیط‌زیست نسبت به تبعات فاجعه‌بار آن مواجه شد و آنان را واداشت تا در نامه‌ای به رئیس‌جمهور نسبت به تبعات آبگیری سد چم‌شیر هشدار دهند. هشداری که البته به نتیجه نرسید. معضلی به‌نام سد ‌چم‌شیر به‌تدریج چنان جدی شد که در اولین روزهای آذرماه امسال محمد درویش، پژوهشگر و متخصص محیط‌زیست در توئیتی نسبت به آبگیری سد چم‌شیر هشدار داد و این اقدام را به منزله نابودی رویشگاهی با وسعت 500هکتار، مرکب از گونه‌هایی چون پده، گز، کنار و انواع نی در منطقه‌ای دانست که هر درخت آن حکم کیمیا را دارد.

یکدنگی در ساخت چم‌شیر و تهدید معیشت بومیان

بهمن ایزدی، پژوهشگر و کنشگر محیط‌زیست دراین‌باره به هم‌میهن گفت: «این سد ابتدا برای تامین آب کشاورزی در استان کهگیلویه و بویراحمد و استحصال برق از آن احداث شد. آنچنان‌ که سد گتوند نیز به‌رغم ایرادات فنی کارشناسان افتتاح و درنهایت تبدیل به معضلی برای کشور شد. با وجود چنین تجربه‌ای اما چم‌شیر ساخته شد. درحالی‌که رودخانه زهره به‌صورت طبیعی، اندکی لب‌شور است حالا در پشت این سد که باید آب‌ها در آن ذخیره شود با گنبد نمکی گچساران و در کنار ‌آن یک سازند گچی مواجهیم که اگر با رطوبت مواجه شود، می‌تواند باعث ایجاد مشکل در سد شود.» او با اشاره به سفر هفته گذشته تعدادی از متخصصان به این سد و اندازه‌گیری EC آب پشت سد بیان کرد: «هرچه EC آب بیشتر باشد، نشان‌دهنده بالا بودن میزان غلظت شوری آب است. تحقیقات این افراد عدد چهار هزار را نشان می‌داد که این عدد، آمار خطرناکی است اما توجه داشته باشید که هنوز گنبد نمکی گچساران واقع شده در دریاچه پشت سد به‌صورت کامل در دریاچه حل نشده است. اما وقتی این اتفاق رخ دهد تبعات فاجعه‌باری خواهد داشت. متاسفانه نفوذ حامیان سدسازی تا جایی است که با وجود مخالفت سازمان محیط‌زیست و کمیسیون اصل90 مجلس و فراکسیون محیط‌زیست مجلس، این سد آبگیری شد.» این پژوهشگر محیط‌زیست اظهار کرد: «در حوزه دریاچه، درخت و درختچه‌هایی وجود داشت که باعث حفظ تعادل اکولوژیکی منطقه بودند، اما آبگیری سد باعث از بین رفتن آنها می‌شود. ضمن اینکه این حوزه چراگاه دام‌‌های عشایر منطقه هم بود. افزایش غلظت شوری دریاچه پشت سد بعد از آب شدن گنبدنمکی گچساران ازطریق رودخانه زهره به پایین دست می‌رود و به جلگه خوزستان که پایاب این رودخانه است، می‌رسد. دراین مسیر زیستگاه‌های گیاهی و جانوری تحت‌تاثیرات شوم این شرایط قرار گرفته و توازن اکولوژیکی منطقه به‌هم می‌‌ریزد. به علاوه در کرانه‌های رودخانه زهره گونه‌های گیاهی وجود دارند که خود را با شوری طبیعی زهره تطبیق داده‌اند و کشاورزان از آن استفاده می‌کنند. اما با افزایش شوری زهره، معیشت کشاورزان از بین می‌رود. بنابراین این سد تاثیری نامطلوب بر وضعیت اقتصادی مردم منطقه نیز دارد.» بهمنی خاطرنشان کرد: «یکدندگی‌هایی در ساخت سد وجود دارد و مجریان تنها به منافع خود از ناحیه ساخت سد نگاه می‌کنند که این موضوع باعث شده ملاحظات محیط‌زیستی، ‌اجتماعی و اقتصادی در بسیاری موارد دیده نشود. اجرای این طرح‌های مخرب، بیشترین ضربه را به سرمایه‌های کشور وارد می‌کند.»