مداخلات منطقه‌ای اسرائیل انتها ندارد/پس از نقض دوباره آتش‌بس درگیری‌ها در استان سویدا از سر گرفته شد
چند هفته‌ای است که اسرائیل مشغول مذاکرات پشت‌پرده برای رسیدن به توافقی دیپلماتیک با دولت سوریه، عمدتاً بر سر اراضی اشغالی بود که در جنگ ۱۹۶۷ میان اعراب و اسرائیل تصرف شدند اما حملاتی که هفته گذشته قلب پایتخت سوریه را هدف قرار داد نشان‌دهنده عدم شفافیت استراتژیک است.
چند هفته‌ای است که اسرائیل مشغول مذاکرات پشت‌پرده برای رسیدن به توافقی دیپلماتیک با دولت سوریه، عمدتاً بر سر اراضی اشغالی بود که در جنگ 1967 میان اعراب و اسرائیل تصرف شدند اما حملاتی که هفته گذشته قلب پایتخت سوریه را هدف قرار داد نشان‌دهنده عدم شفافیت استراتژیک است. اسرائیل در روز چهارشنبه حملاتی را علیه وزارت دفاع و مناطقی در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری انجام داد.
ارتش اسرائیل همچنین به اهدافی در جنوب سوریه حمله کرد؛ جایی که مبارزه میان اقلیت مذهبی دروزی، قبلیه‌های بادیه‌نشین و نیروهای امنیتی سوریه بیش از 4 روز ادامه داشتند. به گزارش دیده‌بان حقوق‌بشر سوریه، بیش از 250 نفر در استان سویدا کشته شده‌اند. روز گذشته، بار دیگر با نقض آتش‌بس درگیری‌ها دراستان سویدا از سر گرفته شد.این در حالی است که وزارت کشور سوریه ارسال نیروهای دولتی به جنوب سوریه را انکار می‌کند.
به گزارش نیویورک‌تایمز رسانه‌های خبری اسرائیل پشت‌سر هم پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه‌ای را از پیمان عدم تجاوز محدود یا حتی یک توافق صلح تاریخی بین دولت یهود و جهادگرایان سابق که دسامبر گذشته کنترل دمشق را به‌دست گرفتند، ارائه می‌کنند.
حملات گستاخانه اسرائیل به نیروهای دولتی سوریه و زیرساخت‌ها به‌ویژه در دمشق ماهیت زودهنگام چنین انتظاراتی را در بستر ژئوپلیتیک سیال برجسته کرده است. علاوه بر این نشان می‌دهد که چگونه اسرائیل که هنوز از حمله غافلگیرکننده حماس در اکتبر 2023 آسیب دیده اما از اقدامات اخیر خود علیه حزب‌الله لبنان و ایران دلگرم شده، حالا احتمال بیشتری دارد که برای مقابله پیشگیرانه با تهدیدات فرضی از زور استفاده کند؛ حتی اگر این کار تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به همان هدف را به حاشیه براند. اقداماتی که ایتامار رابینوویچ، مورخ اسرائیلی که رهبری مذاکرات اسرائیل با سوریه را در دهه 1990 برعهده داشت آنها را بسیار ناهماهنگ و برخلاف تلاش برای مذاکره توصیف می‌کند.
استفاده از زور به‌جای دیپلماسی
حملات اسرائیل بازتابی از دکترین نظامی پسا 2023 است که به گفته رابینوویچ «ترکیب عجیبی از پارانویای پسا هفتم اکتبر و حسی از قدرت پس از موفقیت در لبنان و ایران است و نتیجه آن چنین تمایلی به استفاده از زور به جای دیپلماسی است.»
به گفته یکی از مقامات ارشد آمریکایی، مداخلات اسرائیل در سوریه همزمان با پیشروی مذاکرات بین این دو، خشم برخی را در واشنگتن برانگیخته است. این مقام که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرده، می‌گوید که دمشق برای کاهش تنش‌ها تلاش می‌کرد اما اسرائیل ظاهراً صرف نظر از هر چیزی تمایل به حمله دارد. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا تنش‌های میان سوریه و اسرائیل را «سوءتفاهمی» خواند و گفت که ایالات متحده به میانجی‌گری برای توافقی بین تمام طرفین درگیر کمک کرده است.
به گزارش نیویورک‌تایمز، انگیزه اصلی اقدامات اسرائیل در هفته گذشته اعزام نیروهای دولتی سوریه به جنوب غرب این کشور به‌منظور مهار جنگ بین قبایل بادیه‌نشین و اقلیت دروز سوریه بود. اگرچه بخش بزرگی از زرادخانه سوریه در زمستان گذشته و سال‌ها جنگ داخلی از بین رفته است، اما دولت سوریه توانست سربازان خود را با وانت و تانک‌های قدیمی ارسال کند.
این امر دو چالش را پیش روی اسرائیلی‌ها قرار داد. اولی تهدید امنیتی در جنوب‌غرب سوریه، جایی که اسرائیل تلاش می‌کند تا از تشکیل نیروهای متخاصم جلوگیری کند. اسرائیل با نگرانی از دولت جدید سوریه، که با اسلام‌گرایان تندرو هدایت می‌شود، از دسامبر گذشته بخش‌هایی از جنوب‌غرب سوریه را به‌منظور جلوگیری از رسیدن نیروهای سوری به مرز اسرائیل اشغال کرده است.
چالش دوم اسرائیل داخلی است. شیوه برخورد با دروزی‌های سوری در هفته گذشته ناآرامی‌هایی را میان اعضای جامعه کوچک اما بانفوذ دروزی‌ها در اسرائیل ایجاد کرد که اعتراضاتی را برگزار کردند، جاده‌ها را مسدود کردند و در برخی موارد به زور وارد سوریه شدند. پس از چرخش ویدئویی در فضای مجازی در اسرائیل که مبارزان اسلام‌گرا مردان دروزی را تحقیر می‌کنند که تایمز نمی‌تواند آن را راستی‌آزمایی کند، خشم بیشتری برانگیخته شد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در بیانیه‌ای در روز پنجشنبه برای توضیح اقدامات اسرائیل گفت که «ما یک سیاست روشن را مشخص کرده‌ایم: غیرنظامی‌سازی منطقه تا جنوب دمشق. این قانون شماره یک است.» نتانیاهو قانون شماره دو را هم «حفاظت از برادران برادرانمان، دروزی‌ها» خواند.
اسرائیل تا کی سوریه را می‌زند؟
به‌گزارش خبرآنلاین، مذهب دروزی‌ها به عنوان شکلی از اسلام شیعه تکامل یافته، اما آنها خود را مسلمان نمی‌دانند و دروز را یک دین مستقل تلقی می‌کنند. به نوشته سی‌ان‌ان این گروه که ریشه در قرن یازدهم میلادی در مصر دارد، پیرو شاخه‌ای از اسلام است که اجازه هیچ‌گونه تغییر دین (نه ورود به آن و نه خروج از آن) و ازدواج با غیر دروزی‌ها را نمی‌دهد. در سوریه، جامعه دروزی در سه استان اصلی در جنوب این کشور، یعنی سویدا، درعا و قنیطره، نزدیک به بلندی‌های جولان که توسط اسرائیل اشغال شده، متمرکز هستند.
فعلاً هنوز مشخص نیست که اسرائیل تا کی می‌خواهد به کمپین نظامی خود در جنوب سوریه ادامه دهد یا اینکه این حملات تلاشی کوتاه‌مدت برای خاموش کردن خشم دروزی‌های اسرائیل است. حدوداً 150هزار دروزی تحت حکومت اسرائیل از جمله حدوداً 20هزار نفر در بلندی‌های جولان که اسرائیل در جنگ 1967 از سوریه گرفت و بعدها آن را الحاق کرد، زندگی می‌کنند. برخلاف دیگر گروه‌های اعراب در اسرائیل، دروزی‌ها معمولاً در ارتش اسرائیل خدمت می‌کنند. برخی از آنها به رده ژنرالی رسیده‌اند و دیگران در جنگ غزه کشته شده‌اند.
این امر موجب تشکیل رابطه‌ای بین شهروندان یهودی و دروزی اسرائیل شده؛ حتی پس از آنکه قانونی در سال 2018 بسیاری از دروزی‌ها را به دلیل تضعیف جایگاه آنها در داخل دولت یهود خشمگین کرد.
رفیق حبیبی، شهردار دلیات الکرمل، یکی از بزرگترین شهرهای دروزی‌نشین در اسرائیل می‌گوید که اعتراضات دروزی‌ها به دولت اسرائیل فشار آورده تا اقدام کند، به‌ویژه پس از آنکه حدوداً هزار نفر از مردان دروزی اسرائیلی وارد اراضی سوریه شدند. اما حبیبی به‌خصوص پس از گفت‌وگو با ژنرال‌های اسرائیلی و رهبران سیاسی از جمله بنیامین نتانیاهو هنوز متقاعد نشده که دولت می‌خواهد به مداخلات خود ادامه دهد یا نه.
حملات اسرائیل تا الان سایه سنگینی روی مذاکرات بین اسرائیل و سوریه انداخته و امید زودهنگام برای رسیدن به توافقی دیپلماتیک را از بین برده است. احمد شرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، روز پنجشنبه اسرائیل را به راه‌اندازی «هرج و مرج» متهم کرد. این در حالی است که کمیساریایی عالی حقوق بشر سازمان ملل روز گذشته تایید کرد که نیروهای دولت سوریه در جنوب این کشور مرتکب اعدام، آدم‌ربایی، تخریب اموال شخصی و غارت علیه دروزی‌ها شده‌اند و عاملان را اعضای نیروهای امنیتی و افراد مرتبط با احمد شرع و همچنین سایر گروه‌های مسلح معرفی کرد. نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای، دولت‌ها و مقامات کشورهای مختلف جهان نیز حملات مستمر اسرائیل به خاک سوریه را محکوم کردند.
شورای همکاری خلیج فارس نیز حملات به سوریه را به‌شدت محکوم کرد و آن را نقض آشکار جمهوری عربی سوریه، قوانین و هنجارهای بین‌المللی و تهدیدی خطرناک برای امنیت و ثبات منطقه دانست. وزرای خارجه اردن، امارات متحده عربی، بحرین، ترکیه، عربستان سعودی، عراق، عمان، قطر، کویت، لبنان و مصر نیز مذاکراتی را در مورد آخرین تحولات سوریه برگزار و در بیانیه‌ای حملات اسرائیل به سوریه را محکوم کردند.
وزارت خارجه ترکیه نیز مداخله اسرائیل در تحولات جنوب سوریه را محکوم کرد. عاصم افتخار، نماینده دائم پاکستان در سازمان ملل «خواستار توقف فوری همه موارد نقض حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و احترام کامل به توافقنامه عدم درگیری منعقد شده در سال 1974 و همچنین تمام قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل» شد. وزارت خارجه مالزی نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که اقدامات اسرائیل، صلح جهانی را به خطر می‌اندازد.
