درود حامیان هیتلر و بدرود حامی قدیمی

ماجرا از این قرار است که حامی مالی فدراسیون فوتبال آلمان بعد از 70سال از «برند آلمانی آدیداس» به برند آمریکایی «نایکی»، تغییر خواهد یافت. بسیاری چنین اتفاقی را لکه‌ننگ اعتبار میهن‌پرستی در آلمان می‌دانند و عقیده دارند، بدتر از این نمی‌توانست بشود که یک برند آمریکایی در خاک آلمان، جانشین آدیداس محبوب شود. گروه دیگر اما می‌گوید، مرزها از بین رفته و حس ناسیونالیستی زمانی که مشکلات مالی وجود داشته باشد، فاقد اعتبار است. پایان سه خط معروف روی پیراهن آلمان اما درواقع پایان خاطرات رنگی ژرمن‌ها در ایام جام‌های‌جهانی است. قهرمانی آلمان در جام‌جهانی 1954 که به «افسانه برن» معروف شده، به‌نوعی با هنرنمایی آدیداس محقق شده است. براساس «افسانه برن»، تیم‌ملی آلمان با استوک‌های اختراعی آدولف داسلر (بنیان‌گذار آدیداس)، توانستند روی چمن لغزنده استادیوم وانکدورف تعادل بهتری داشته باشند و مجارستان مدعی را در فینال جام‌جهانی ۱۹۵۴ شکست دهند. حالا این برند کنار رفته و البته در سال‌های پایانی، جنجالی آفرید که باعث شد شماره 44 این پیراهن حذف شود. در این گزارش به بررسی این موضوع پرداختیم که چرا شماره 44 تبدیل به یکی از حواشی بزرگ کشور آلمان شد.

برند آمریکایی جانشین آدیداس

از سال 1954برند آدیداس حامی مالی فدراسیون فوتبال آلمان بود که در اولین سال‌های این قرارداد، تیم‌ملی آلمان قهرمان جهان شد. حالا بعد از 70 سال قرار است برند نایکی که آمریکایی است، از سال 2026 روی پیراهن آلمان‌ها قرار بگیرد. اختلاف‌نظر دراین‌زمینه بسیار است. حمایت از حس میهن‌پرستی یا نگاه معقول به تجارت آزاد، بحثی است که رسانه‌ها و سیاستمداران به آن پرداختند.

کارل لاوترباخ، از حزب سوسیال‌دموکرات‌ها و وزیر فدرال بهداشت و درمان آلمان در شبکه‌ اجتماعی ایکس نوشت: «آدیداس دیگر قرار نیست پیراهن تیم‌ملی آلمان باشد؟ به جایش یک شرکت آمریکایی می‌آید؟ از نظر من این تصمیم اشتباه است. تجارت یک سنت و تکه‌ای از میهن را نابود می‌کند...»

روزنامه فرانکفورتر آلگماینه اما با انتقاد از سیاست‌مداران نوشت که حس میهن‌پرستی بدون درنظر گرفتن موفقیت اقتصادی یک کشور، ارزشی ندارد. اگر یک شرکت بزرگ و مشهور مثل نایکی تمایل دارد که نمادش روی پیراهن تیم‌ملی فوتبال آلمان قرار بگیرد، این نشانه مثبتی است و اعتبار این پیراهن را نشان می‌دهد. با این تفاسیر قرار است از ابتدای سال 2027 تیم‌ملی آلمان نیز به صف تیم‌هایی اضافه شود که نایکی، حامی مالی آنهاست. مانند تیم‌های‌ملی فرانسه، هلند، برزیل و انگلیس که سال‌هاست تحت حمایت نایکی هستند. اخیراً فروش سالیانه نایکی به حدود 5/1 میلیارد یورو رسیده درحالی‌که آدیداس در سال 2023 متحمل ضرر 75 میلیون یورویی شد.

حمایت عجیب مردم از نماد ss

بعد از رونمایی پیراهن جدید تیم‌ملی آلمان برای جام‌ملت‌های 2024، شرکت آدیداس با نکته غجیبی روبه‌رو شد که پیش‌تر به آن توجه نکرده بود. باوجودی که شماره 44 برای هیچ بازیکنی در این دوره نیست، شرکت آدیداس متوجه شد که به‌صورت پیاپی پیراهن تیم‌ملی آلمان با شماره 44 در حال ثبت سفارش از سوی مردم است. این ثبت سفارش به حدی زیاد شد که برند آدیداس بعد از بررسی دقیق توئیت‌های خبرنگاران در شبکه ایکس، متوجه شباهت نماد گروه اس‌اس نازی و شماره 44 شد. بااین‌حال خیلی سریع شرکت آدیداس جلوی ثبت سفارش بیشتر را گرفت و به‌صورت رسمی اعلام کرد، دیگر پیراهنی با این شماره را در اختیار مردم قرار نمی‌دهد.

فدراسیون فوتبال آلمان نیز از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرده و به وضوح مخالفت خود را با هرگونه ازاین‌دست تفکرات نشان داده است. درهر‌حال اولیور بروگن، سخنگوی آدیداس در واکنش به این موضوع و انتقادات از این شرکت گفت :«به‌زودی شماره 44 را مسدود خواهیم کرد. شرکت ما فاعلانه علیه بیگانه‌هراسی، یهودستیزی، خشونت و نفرت، مبارزه می‌کند و هرگونه تلاش برای ترویج دیدگاه‌های تفرقه‌انگیز، بخشی از ارزش‌های ما به‌عنوان یک برند نیست. بنابراین قاطعانه هرگونه شایعه دراین‌باره که ما از قصد، چنین طراحی‌ای داشتیم را رد می‌کنیم.»

چرا  SS مایه شرمساری ژرمن‌هاست؟

نیروهای اس‌اس تحت فرمان «هاینریش هیملر»، مسئول بسیاری از جرائم در طول جنگ جهانی دوم ازجمله مدیریت اردوگاه‌های کار اجباری که منجر به کشته‌شدن میلیون‌ها یهودی شد، بودند. پس از سال ۱۹۴۵ میلادی، اس‌اس نیز به همراه حزب نازی به‌عنوان یک سازمان جنایتکار شناخته شد. هسته اولیه گروهک اس‌اس حزب نازی، در آوریل 1925 به‌دلیل حفاظت از شخص آدولف هیتلر شکل گرفت، اما به‌مرور این گروه چنان قدرتی گرفت که در اقتصاد نیز نقش پررنگی ایفا می‌کرد و تبدیل به سازمانی شده بود که ماموریت‌های اساسی را به آنها می‌دادند.

از بین بردن گروه‌های رقیب ـ اعم از سیاسی و اقتصادی ـ به عهده گروه اس‌اس بود. همچنین این سازمان براساس آنچه نشریه بیلد نیز در گزارش‌اش اشاره کرد، یکی از اصلی‌ترین گروه‌های کشتار یهودی‌ها در اردوگاه کار اجباری «آشویتس» بود. بیشتر نمادهای ممنوعه در آلمان، مربوط به دوران ناسیونال سوسیالیست (1945-1933) است. صلیب شکسته، شناخته‌شده‌ترین نماد دیکتاتوری نازی است. سخنگوی شرکت آدیداس در جدیدترین گفت‌و‌گوی خود اعلام کرده بود، علاوه بر اینکه هواداران فوتبال نمی‌توانند شماره 44 را سفارش دهند، استفاده از نام آدولف هیتلر نیز روی پیراهن تیم‌ملی آلمان، ممنوع است. اما استفاده از نام پاول ژوزف گوبلز، وزیر رایش برای تبلیغات و روشنگری مردم، ممنوع نیست.

پیشرفت جای تعصب را گرفت

وزیر اقتصاد آلمان یکی از افرادی بود که به انتقاد صریح از چنین تغییری پرداخت و گفت، جای ننگ بسیار است که یک برند آمریکایی، در خاک کشور آلمان جانشین برند آدیداس می‌شود که برای مردم یک حس نوستالژیک دارد. بااین‌حال اما رئیس فدراسیون فوتبال آلمان با قدرت از این تغییر حمایت می‌کند و معتقد است، پیشنهاد برند نایکی (100 میلیون یورو در سال) با پیشنهاد برند آدیداس (50 میلیون یورو در سال)، تفاوت آشکاری دارد که نباید در مورد این تغییر درنگ کرد.

آندریاس رتیگ، رئیس فدراسیون فوتبال آلمان، در برنامه «ران» به انتقادها پاسخ داد و گفت: «از شنیدن و خواندن برخی انتقادها به‌خصوص از سوی سیاستمدارانی که نباید احساساتی شوند، بسیار متعجب شدم. انتقادهای بعضاً پوپولیستی بدون آگاهی و مطالعه از شرایط، بی‌انصافی در حق تغییراتی است که می‌تواند به سود فوتبال آلمان باشد. در فدراسیون فوتبال آلمان صدها کارمند حضور دارند که ما باید به آنها حقوق بدهیم. برای مسابقات یورو کمپ‌هایی در حال ساخت است که هرکدام حدود 30 میلیون یورو هزینه در برداشته است. نظارت و توجه روی فوتبال پایه نیز موضوع حساس دیگری است که نیاز به بودجه قابل قبول دارد. به‌همین‌دلیل است که می‌گویم گاهی باید برخی افراد سکوت کنند».

برند نایکی از اوایل سال 2010 توانسته به خوبی از آدیداس عبور کند و حالا با قرار گرفتن در قلب آلمان، ظاهراً موفق شد پایان آدیداس را رقم بزند.

 عکس: Gettyimages