زلزلۀ سیاسی در انتظار اسرائیل؟

اسرائیلی‌ها فردا برای پنجمین بار در سه سال گذشته پای صندوق‌های رأی می‌روند تا ترکیب پارلمان و تکلیف دولت آینده‌شان را مشخص کنند. نظرسنجی‌ها حکایت از آن دارد که در انتخابات فردا، هیچ‌کدام از دو بلوک سیاسی رقیب در اسرائیل حائز اکثریتِ پارلمانی نخواهند شد و معضل تشکیل دولت ادامه خواهد یافت.

از این رو، احتمالات و سناریوهای بسیاری برای تشکیل دولت آیندۀ اسرائیل قابل فرض و گمانه‌زنی است، اما اگر به‌رغم نظرسنجی‌ها، بلوک راستگرای تحت رهبری بنیامین نتانیاهو به جای کسب 60کرسی نمایندگی، موفق به کسب 61 کرسی شود، در آن صورت، راه تشکیل یک دولت راستگرای افراطی هموار خواهد شد.

تشکیل چنین دولتی اما شرایط داخلی و روابط خارجی اسرائیل را با بحرانی کم‌سابقه روبه‌رو خواهد کرد و تنش‌های شدیدی را به‌دنبال خواهد داشت. بلوک راستگرایی که نتانیاهو برای تشکیل دولت، چشم امید به موفقیت آن دوخته است، حزب سکولار لیکود، دو حزب ارتدوکس مذهبی شاس و یهودیت توراتی و حزب فوق افراطی «صهیونیست مذهبی» را شامل می‌شود. دو حزب مذهبی شاس و یهودیت توراتی، معمولاً خواستار اختصاص بودجۀ دولتی بیشتری به مدارس دینی تحت کنترل خود و اجرای سختگیرانه‌تر برخی مقررات شرعی دیانت یهود در حوزۀ عمومی به‌خصوص دستورالعمل‌های مربوط به روز شنبه هستند و به همین جهت نیز احزاب سکولار و فوق سکولار، حضور آنان در دولت را عامل تداوم تبعیضِ اعتقادی در جامعۀ اسرائیل و محدود کردن آزادی شهروندان در نقض مناسک دینی می‌دانند و با آن به شدت مخالفند.

از این رو، حضور این دو حزب ارتدوکس در دولت نتانیاهو، به دوقطبی دیرینۀ سکولار-مذهبی در جامعۀ اسرائیل دامن خواهد زد و تشنج‌هایی بین حامیان هر یک از آنها به وجود خواهد آورد.

با این حال، آنچه می‌تواند دولت فرضی نتانیاهو را با بحران روبه‌رو کند، میزان نقشی است که حزب صهیونیست مذهبی در این دولت او به عهده می‌گیرد. حزب صهونیست مذهبی که از ائتلاف دو حزب ملی‌گرای فوق افراطی به‌وجود آمده است، دیدگاهی بسیار خشن و سازش‌ناپذیر نسبت به مسئلۀ فلسطین دارد و تمامی خاک کرانۀ باختری را بخشی از اسرائیل و «میراث قوم یهود» قلمداد می‌کند.

ایتامار بن گویر یکی از رهبران این حزب، در واقع برخاسته از سنت فکری خاخام مئیر کاهان است. کاهان که رهبری حزب کاخ در اسرائیل و حزب اتحادیۀ دفاع یهودی در آمریکا را به عهده داشت، خواستار اخراج فلسطینی‌ها از کرانۀ باختری از طریق پرداخت پول یا اذیت و آزار و اعمال فشار علیه آنها بود و به همین دلیل نیز پلیس فدرال آمریکا، اتحادیۀ دفاع یهودی را به عنوان سازمانی تروریستی معرفی و فعالیت آن را ممنوع کرد و دولت اسرائیل نیز حزب کاخ را به عنوان یک گروه نژادپرست غیرقانونی دانست.

به‌رغم این سابقه، نتانیاهو به‌منظور ترغیب یهودیان تندرو برای شرکت در انتخابات، ایتامار بن گویر و حزب تحت رهبری او را شریک مناسبی برای خود دانست و بزالل اسموتریچ رهبر افراطی یکی از احزاب ملی- مذهبی را تحت فشار گذاشت تا با او ائتلاف و حزب صهیونیست مذهبی را تأسیس کنند.

طبق نظرسنجی‌ها، حزب صهیونیست مذهبی در مقام سومین حزب بزرگ اسرائیل قرار گرفته و می‌تواند بین 13 تا 15 کرسی پارلمانی در انتخابات فردا را به خود اختصاص دهد.

حزب صهیونیست مذهبی برای حمایت از نخست‌وزیری نتانیاهو خواهان به‌دست‌گرفتن چند وزارتخانه در کابینۀ او شده و حتی بزالل اسموتریچ از طمع خود برای تصدی وزارت دفاع سخن گفته است.

چنانچه این درخواست عملی شود، اسرائیل در جبهۀ داخلی، منازعه با فلسطینی‌ها، رابطه با کشورهای عرب و تعامل با آمریکا و اتحادیۀ اروپا دچار درجاتی از مشکل و دردسر و چه‌بسا بحران خواهد شد.

در هفته‌های اخیر، شماری از سناتورهای دموکرات آمریکا به‌خصوص باب منندز که به حمایت سفت و سخت از اسرائیل شهرت دارد، به اسرائیل هشدار داده‌اند که تشکیل دولتی با حضور بن‌گویر به روابط واشنگتن - تل‌آویو آسیب خواهد رساند و وزیر خارجۀ امارات متحدۀ عربی نیز به نتانیاهو پیام داده است که ائتلافش با حزب صهیونیست مذهبی «پیمان ابراهیم» را به خطر خواهد انداخت.

از این رو، کسب 61 کرسی پارلمانی از سوی بلوک راستگرای مورد حمایت نتانیاهو که راه نخست‌وزیری او را هموار خواهد کرد مانند زلزله‌ای سیاسی است که آسیب‌ها و پس‌لرزه‌های آن، اسرائیل را رها نخواهد کرد.

به همین دلیل، احتمالاً اسرائیلی‌ها برای گریز از این زلزلۀ سیاسی، بلوک راستگرا را در کسب 61 کرسی ناکام بگذارند یا چنانچه این بدشانسی به آنها رو کند، بلوک راستگرا برای در امان ماندن از فشار داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی از تشکیل دولت حداقلی صرف‌نظر کند و راه برای سناریوهای مختلف و ائتلاف‌های گوناگون باز شود.