قیام ۳۰ تیر

قیام ۳۰ تیرماه ۱۳۳۱، یک‌سال و چهارماه پس از به‌ثمر نشستن نهضت ملی‌شدن صنعت نفت اتفاق افتاد. شروع قیام بعد از استعفای محمد مصدق و انتخاب احمد قوام به نخست‌وزیری از طرف شاه بود. آن استعفا و این انتخاب، پس از آن شکل گرفت که اختلاف شاه و مصدق بر سر وزارت جنگ به نتیجه‌ای نرسید. مصدق ۲۵ تیرماه خواهان انتقال وزارت جنگ به دولت شده بود.

درخواست او با وجود سه‌ساعت گفت‌وگو، اما پذیرفته نشد و مصدق نیز استعفانامه خود را تقدیم کرد. شاه هم استعفا را پذیرفت و به احمد قوام ماموریت تشکیل کابینه را داد. مجلس نیز در نشستی از درِ موافقت با قوام درآمد و بدین‌ترتیب او با صدور بیانیه‌ای تهدیدآمیز با عنوان «کشتی‌بان را سیاستی دیگر آمد»، نخست‌وزیری خود را اعلام کرد. چنین امری اما مخالفت‌های بسیاری از جانب نیروهای جبهه ملی و مذهبی برانگیخت. آیت‌الله کاشانی در رأس این مخالفان قرار داشت و با دعوت او، مردم در ۳۰ تیرماه ۱۳۳۱ به خیابان‌ها آمدند. در درگیری‌های این‌روز، تعدادی کشته شدند و درنهایت قوام ناچار از کناره‌گیری شد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید