احیای وزن ژئوپلیتیک از طریق رفع تحریمها
تمامی رقبای منطقهای ایران علاقهمندند که ایران در تحریم و محاصره باقی بماند و در انزوای ژئوپلیتیکی باشد.
اتفاقات و تحولاتی که در ماههای اخیر در منطقه رخ دادهاست برای جمهوری اسلامی مثبت نبود و مسئولان هم در صحبتهای خودشان به این موضوع اشاره کردهاند. مسائلی که در لبنان اتفاق افتاد، بسیار برای ایران مهم بود؛ مسائلی که در سوریه رخ داد هم آثار زیادی برای ایران داشت. این وقایع برای جمهوری اسلامی چندان خوشایند نیست.
ایران از ابتدا اعلام کردهبود که اگر در منطقه حضور دارد برای حفظ امنیت کشور است و برای حفظ امنیت ایران لازم است که خارج از مرزهای ایران اقداماتی انجام شود. با توجه به اتفاقهایی که در ماههای اخیر رخ دادهاست طبیعتاً حضور و نفوذ ایران در نقاط مختلف کاهش پیدا کردهاست. در واقع میتوان گفت که «وزن ژئوپلیتیک» ایران در منطقه کاهش یافتهاست.
ما در منطقه با یکسری از قدرتهای دیگر منطقهای مانند ترکیه، اسرائیل، عربستان سعودی و اخیراً امارات متحده عربی که در حال تبدیل شدن به یک قدرت نوظهور است و در امور کشورهای منطقه دخالت میکند، رقابت ژئوپلیتیک داریم. علاوه بر اینها قدرتهای فرامنطقهای هم در منطقه ما حضور دارند؛ چه آمریکا و چه برخی کشورهای اروپایی. وقتی رقبای ژئوپلیتیک ما در منطقه در یک موضوعی دست بالا پیدا میکنند و احساس برتری میکنند، طبیعی است که وزن ژئوپلیتیک ایران کاهش پیدا میکند.
در گذشته نهچندان دورتر زمانی که ایران در سوریه و لبنان فعال بود، از مقاومت فلسطین حمایت میکرد و نفوذ قابل توجهی در عراق داشت و با داعش مبارزه میکرد، وزن ژئوپلیتیک ایران نسبت به رقبای منطقهایاش بالاتر رفتهبود. در آن دوران کشورهای عربی منطقه نسبت به افزایش نفوذ ایران در منطقه اظهار نگرانی میکردند. دلیل بیان این نگرانیها این بود که احساس میکردند حضور روزافزون ایران در کشورهای منطقه، باعث کاهش وزن ژئوپلیتیک و نفوذ این کشورها میشود.
حالا شرایط تغییر کرده و میدان به ضرر ما تغییراتی کردهاست. سوال این است که با این تحولات آیا ما باید عزا بگیریم و منفعل شویم؟ به باور من جواب این سوال نه است. جمهوری اسلامی ایران از لحاظ جغرافیایی در یک موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیک خاص قرار گرفتهاست که اگر نقطهضعفی در یک جبهه برایش ایجاد شود، میتواند از جهات دیگر این ضعف را به سرعت جبران کند. الان تمام رقبای ژئوپلیتیکی که از آنها نام بردم، نسبت به بهبود رابطه ایران و غرب حساس هستند.
تمامی رقبای منطقهای ایران علاقهمندند که ایران در تحریم و محاصره باقی بماند و در انزوای ژئوپلیتیکی باشد. بنابراین اگر ما بتوانیم در این وضعیتی که پیش آمدهاست، مذاکراتمان را با غرب پیش ببریم و چه با آمریکا و چه با اروپا به نتیجه برسیم و تحریمها را مرتفع کنیم، تمام رقبای ژئوپلیتیک ما در منطقه بار دیگر احساس ضعف خواهند کرد و مجدداً بر وزن ژئوپلیتیک ما افزوده میشود. ایران با رفع تحریمها میتواند بیش از گذشته خودش را در منطقه در معرض نمایش قرار دهد.
امروز میتوان با ادامه گفتوگو و با به نتیجه رساندن گفتوگوها بر وضعیت جاری غلبه کنیم. همین هفته پیش نتانیاهو مصاحبه کرد و بار دیگر تاکید کرد که هر طور باشد جلوی گفتوگوهای ایران و آمریکا را میگیرد. دلیلش این است که نتانیاهو و امثال او از گفتوگوهای میان ایران و غرب احساس نگرانی میکنند. آنها نگران هستند که در رابطه با برداشتن تحریمها و مسائل منطقهای با قدرتهای غربی به توافق برسد.
این مباحث که بهویژه بعد از انتخابات ریاستجمهوری در ایران مطرح شد و ایران آمادگی خود را برای گفتوگو با غرب اعلام کرده، شدت گرفته است. بیانات مقامهای ایرانی حتی نشان میدهد که ایران آمادگی دارد تا با دولت ترامپ هم در آمریکا گفتوگو کند. این یک تحول مثبت برای ایران است که باعث نگرانی رقبای منطقهای ایران میشود که از همین حالا دولت بعدی آمریکا را برای سیاست تقابلی و تهاجمی در برابر ایران تشویق میکنند.
امید من این است که ایران با ارادهای قوی مذاکره با اروپاییها را ادامه بدهد و به نتیجه برسد و با برداشتن تحریمها بتواند قدرت خود را در منطقه احیا کند. قطعاً رفع تحریمها میتواند به وضعیت اقتصادی کشور کمک کند و با بهبود معیشت شهروندان، پشتیبانی مردمی از سیاستها و تصمیمهای دولت نیز افزایش پیدا میکند. اگر چنین رویکردی در پیش گرفتهشود و با سرعت و دقت برای رفع تحریمها مذاکره شود، قاعدتاً این کاهش وزن ژئوپلیتیک که با تحولات اخیر در منطقه رخ دادهاست جبران خواهد شد و ایران بار دیگر میتواند نفوذ و اثرگذاری خود را در منطقه بیش از پیش عملی کند.
