تحرکات نظامی اسرائیل در مرز با سوریه

فراتر از غزه، کرانه باختری و لبنان، اکنون به نظر می‌رسد که اسرائیل به مناقشه تند با سوریه نیز توجه کرده، و تحولاتی را در منطقه حائل حیاتی بین دو کشور ایجاد می‌کند که نقض توافق آتش‌بس قبلی است و ترس از ادامه درگیری منطقه‌ای را برانگیخته است.

هفته گذشته، آسوشیتدپرس تصاویر هوایی از ساخت و ساز اسرائیل در امتداد خط آلفا را منتشر کرد که یک منطقه غیرنظامی یا منطقه حائل بین سوریه و بلندی‌های جولان تحت اشغال اسرائیل را مشخص می‌کند. تصاویر دریافتی در 5 نوامبر توسط Planet Labs PBC حدود 9 کیلومتر ساخت و ساز توسط نیروهای اسرائیلی را در طول خط نشان می‌دهد.

یک سخنگوی نیروهای حافظ صلح سازمان ملل گفت: «در ماه‌های اخیر، نیروهای ناظر سازمان ملل برخی از فعالیت‌های ساخت‌وساز را مشاهده کرده‌اند که توسط ارتش اسرائیل در امتداد خط آتش‌بس انجام می‌شود. به نظر می‌رسد ساخت خندق‌ها و استحکامات ارتش اسرائیل مشاهده می‌شود. در برخی موارد، پرسنل ارتش اسرائیل و بیل مکانیکی اسرائیلی و سایر تجهیزات ساختمانی و کار ساخت و ساز دیده شده است.

اسرائیل که گزارشی 71 صفحه‌ای مبنی بر نقض خط آلفا توسط سوریه در ماه ژوئن به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد، می‌گوید تلاش‌های ساخت‌وساز آن برای دفاع ضروری است. همانطور که نیروهای دفاعی اسرائیل به سی‌ان‌ان گفتند، چنین تحولاتی «به منظور ایجاد یک مانع در خاک اسرائیل منحصراً به منظور خنثی کردن تهاجم احتمالی تروریستی و حفاظت از امنیت مرزهای اسرائیل است.» اما نگرانی‌ها مبنی بر اینکه این تحولات می‌تواند توافق آتش‌بس چنددهه‌ای را که کلید حفظ صلح نسبی بین اسرائیل و سوریه است را تهدید کند، وجود دارد. اختلافات ارضی بین سوریه و اسرائیل همچنان موضوعی بحث‌برانگیز است.

قطعنامه 1981 شورای امنیت سازمان ملل متحد، اشغال قلمرو بلندی‌های جولان توسط اسرائیل را - که اسرائیل در جریان جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 تصرف کرد و در سال 1981 ضمیمه کرد - «باطل و بی‌اثر و فاقد اثر حقوقی بین‌المللی» دانسته است. دولت ترامپ در سال 2019 حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت.

این تصمیم توسط دولت بایدن نیز تأیید شد و اکنون، تحولات در منطقه خط آلفا نشان می‌دهد که اسرائیل قصد دارد کنترل ارضی خود را گسترش دهد. ضروری است که تحرکات جاری اسرائیل در نزدیکی خط آلفا در زمینه گسترده‌تر حملات مداوم اسرائیل به اهدافی در خاک سوریه، به‌ویژه از 7 اکتبر 2023، و عزم اسرائیل برای استفاده کامل از ضعف دولت سوریه برای پیشروی، تحلیل شود. به گفته جاش لندیس، یکی از اعضای غیرمقیم موسسه کوئینسی که ریاست گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما را بر عهده دارد، «آنچه اسرائیل انجام می‌دهد، تحکیم تسلط خود بر بلندی‌های جولان اشغالی است». 

ارتش اسرائیل در بین غزه و مصر نیز گذرگاه رفح را در ماه مه گذشته تصرف کرد، سالن خروج آن را ویران کرد و در امتداد کریدور فیلادلفیا که در امتداد مرز قرار دارد، حضور نظامی ایجاد کرد. اسرائیل اصرار دارد که این اقدامات برای جلوگیری از قاچاق سلاح طراحی شده است. به نوبه خود، مصر که به شدت با این عملیات مخالفت کرده و هرگونه قاچاق از سمت مرز خود را رد کرده، اسرائیل را متهم کرده است که از این موضوع برای ایجاد مانع در مذاکرات آتش‌بس استفاده می‌کند.

اسرائیل نیز از 7 اکتبر با شدت بیشتری به سوریه حمله کرده است. برای مثال، در 14 نوامبر، هواپیماهای اسرائیلی ساختمان‌های مسکونی در دمشق پایتخت سوریه را بمباران کردند که منجر به کشته شدن 15 نفر شد.

آخرین اقدامات اسرائیل در سراسر خط آلفا در حالی صورت می‌گیرد که سوریه که خود پس از یک دهه از جنگ داخلی فارغ شده و امروز میزبان صدها هزار پناهنده‌ای است که به واسطه حملات اسرائیل، از لبنان به سوریه گریخته‌اند، اسرائیل از اکتبر حداقل سه بار در هفته سوریه را بمباران کرده است.  از این منظر سرریز تنش منطقه‌ای به سوریه نگران‌کننده است و می‌تواند بسیار بدتر شود و پیامدهای جدی برای سوریه و صلح بین‌المللی و امنیت بین‌المللی خواهد داشت.