چه کسی از زمین دفاع خواهد کرد؟
آدم‌ها خواه در بلندترین آسمان‌خراش‌های منهتن زندگی کنند، خواه در گودالی خاکی در سومالی، خواه در زاغه‌های اطراف تهران، خواه میان زباله‌های حاشیه مکزیکوسیتی، خواه در دنج‌ترین جای طبیعت، خواه در کشاکش دود و صنعت؛ درنهایت خانه همه آن‌ها زمین است. زمینی که به گفته محققان حال و روز و آب و هوای مساعدی ندارد تا جایی که می‌توان نام این وضعیت را بحران گذاشت.
نه یک بحران معمولی که با تدابیری پیشگیرانه به‌راحتی قابل حل است؛ بلکه بحرانی که خیلی وقت است کار از کارش گذشته و نمی‌گوییم منطقاً قابل کنترل نیست اما کنترل آن با همین دست‌فرمان که می‌رویم، تقریباً ناممکن است. تحلیلگران زیادی در رشته‌های مختلف و از زوایای دید گوناگون، ریشه‌های این ابربحران پیش رو – ای‌بسا مسلط بر حال کنونی - را یافته‌اند و راه‌حل‌هایی در راستای مهار یا لااقل کم‌ضررتر کردن آن برای نسل آینده انسان مطرح کرده‌اند.
انگاره‌‌ها و پیشنهادهای مختلفی برای برون‌رفت از این موقعیت روی میز قرار گرفته است. بحث تا جایی جدی شده که برخی دم از مهاجرت می‌زنند؛ نه از کشوری به کشور دیگر؛ بلکه مهاجرت به سیاره‌ای دیگر… به‌طور مثال دانشمندان کاونده هوش فرازمینی به نقل از اخترفیزیکدانان گفته‌اند: «آن‌ها می‌گویند که زیست فرازمینی باید جای دیگری وجود داشته باشد. ممکن است راست بگویند؛ زیست هوشمند واقعاً وجود دارد و زمانی که ما ساکنان عجیب و غریب سیاره زمین را بیابند، این احساس را می‌کنند که باید از ما دوری کرد.»
اندرو گیلکسون آب و هواشناس استرالیایی می‌گوید:«آب‌وهواشناسان در پرداختن به این فوریت جهانی تنها نیستند. با این وجود این، جهان همچنان سالانه ۱/۸ تریلیون دلار صرف امور نظامی می‌کند، بودجه‌ای که لازم است به حفظ امکان حیات روی زمین اختصاص یابد. با وجود نشانه‌های درگیری‌های عمده - در دریای چین، اوکراین و خاورمیانه - پس چه کسی از زمین دفاع خواهد کرد؟»
آلون تال، محقق یهودی و استاد دانشگاه شرایط را این‌طور تفسیر کرده: «ما داریم شرایط زیست در سیاره را به وخامت می‌رسانیم. به فرزندان‌مان چه خواهیم گفت؟ که زندگی با کیفیت‌تری می‌خواستیم؟ که ناچار بودیم همه گازهای طبیعی را از دریاها استخراج کنیم، چون به لحاظ اقتصادی به‌صرفه بود؟ این توجیهات رقت‌انگیزند. ما درباره سرنوشت‌سازترین مسئله بشر حرف می‌زنیم. اما دولت‌ها قادر نیستند به اینکه ما به سادگی داریم پخته می‌شویم اهمیت دهند.»
یکی از راه‌حل‌های عمده، ایجاد یک نیروی سیاسی برای محقق کردن یک پیمان نوین سبز جهانی است. سی. جی. پلوکرونیو در سال ۲۰۲۰، در همین رابطه با نوآم چامسکی و رابرت پالین به گفت‌وگو نشسته و در طول این گفت‌وگو به دنبال پاسخ این سوال گشته که آیا می‌توان یک نیروی سیاسی ایجاد کرد تا منجر به پیمانی جدید میان صاحبان قدرت شود؟ پیمانی که هدف آن مهار و مدیریت بحران جدی بشریت؛ یعنی بحران آب و هوایی باشد.
کتاب «بحران آب و هوایی و پیمان نوین سبز جهانی؛ اقتصاد سیاسی نجات سیاره» مشروح گفت‌وگویی مفصل است میان سی. جی. پلوکرونیو، رابرت پالین و البته نوآم چامسکی زبان‌شناس، مورخ، دانشمند علوم‌شناختی و فعال اجتماعی شناخته‌شده آمریکایی. این‌کتاب چهار فصل دارد که شامل «ماهیت تغییرات آب و هوایی»، «سرمایه‌داری و بحران آب و هوایی»، «یک پیمان نوین سبز جهانی» و «بسیج سیاسی برای نجات سیاره» می‌شود.
در فصل اول کتاب، چالش گرمایش جهانی در کنار دیگر بحران‌هایی قرار می‌گیرد که بشر از گذشته تاکنون با آن‌ها مواجه بوده است. در فصل دوم گفت‌وگو، بحث‌هایی نظری و تجربی درباره ارتباط مفاهیم سرمایه‌داری، نابودی زیست‌محیطی و بحران آب و هوایی مطرح می‌شود. فصل سوم گفت‌وگو درباره برنامه موفق گذار به اقتصاد سبز است و در فصل چهارم هم مخاطب با پاسخ چنین پرسشی روبه‌رو می‌شود که چگونه ممکن است بحران آب و هوایی در موازنه قدرت جهانی تاثیر بگذارد.
کتاب «بحران آب و هوایی و پیمان نوین سبز جهانی؛ اقتصاد سیاسی نجات سیاره» توسط شهریار خوّاجیان ترجمه شده است و انتشارات ققنوس در سال ۱۴۰۲ در ۱۸۴ صفحه، آن را در بازار کتاب منتشر کرده است. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:«این کار [برقراری پیمان سبز جهانی] شدنی است اما ما اکنون با طنز تاریخی بی‌رحمانه‌ای روبه‌روییم. درست زمانی که باید همه با هم و متحدانه عمل کنیم تا با چالش نهایی بشر مقابله کنیم، رهبران قدرتمندترین کشور در تاریخ بشر، با آگاهی کامل از آنچه دارند می‌کنند، با شور و اشتیاق، تمام همّ خود را صرف تشدید افراطی تهدید دوگانه علیه بقا می‌کنند.»
معرفی کتاب
بحران آب‌وهوایی و پیمان نوین سبز جهانی
نویسندگان:
نوآم چامسکی، رابرت پالین
مترجم: شهریار خواجیان
انتشارات: ققنوس
قیمت: 150 هزار تومان
