سایه سیاست در بودجه‌‏نویسی کشور پادشاهی می‌‏کند

لابی‌گری‌ها در بودجه به آفتی تبدیل شده که آن را دستخوش تغییرات می‌کند. حتی مشورت با افرادی خارج از مجلس و دولت هم می‌تواند روی آن تاثیر بگذارد. علی آذری، نماینده قوچان و فاروج، مسائل بودجه و اتفاقات پشت پرده آن را در هم‎میهن بررسی کرده که در زیر آمده است: 

 شما از مخالفان بودجه بودید. چرا با کلیات بودجه مخالفت کردید؟ 

به نظر من تصمیم‌گیری درباره بودجه بسیار سخت است و به همین دلیل پس از آنکه در کمیسیون قضایی برای حضور در کمیسیون تلفیق بودجه انتخاب شدم، انصراف دادم. می‌دانم کاری که اشتباه است و کاری که کارشناسی نشده را نباید ادامه دهیم. سال‌های سال است که می‌گوییم 30 تا 40درصد بودجه محقق شده است اما بررسی نکردیم که چرا دولت یک لایحه‌ای ارائه می‌کند و مجلس هم وقتِ بسیاری صرف می‌کند و در انتها به یک بودجه‌ای می‌رسیم که حداقل نصف آن قابل اجرا نیست. نهایتاً هم جامعه مدنی به آن بودجه معترض است.

بخشی از این نوع بودجه‌نویسی را در سبک و دانش بودجه‌نویسی می‌دانم. این بودجه باید عادلانه تقسیم شود نه اینکه وزرای دولت تلاش کنند که بودجه بیشتری بگیرند. نمایندگان مجلس که ۸۵ درصدشان منطقه‌ای هستند نیز یک نوع تلاش می‌کنند که بودجه را به سمت حوزه انتخابیه خود بکشند. در آخر هم با گمراهی بودجه در حوزه اجرا روبه‌رو می‌شویم.

سوال مهم این است که چرا بودجه با اجرا فاصله معناداری دارد؟ چرا باید بودجه‌ای بنویسیم که به اندازه رساله یا پایان‌نامه باشد و در نهایت بگوییم 40 درصد بودجه اجرا شده است؟به نظر من، ما تجارب بسیاری داریم اما نتوانسته‌ایم از آن استفاده کنیم. زمان‌هایی که بودجه با برنامه توسعه مطابقت داشته و ساده بودجه نوشتیم، در عملیات هم به خوبی اجرا شده است. پیشنهاد من این است که ساختار بودجه اصلاح شود.

 چرا وزرا از یک سو و نمایندگان از سوی دیگر بودجه را به سمت خود می‌کشانند؟ 

این مشکل ساختار مجلس است. نمایندگان نمی‌دانند که نماینده ملی هستند یا منطقه‌ای. تقریباً ۸۵ درصد نمایندگان مجلس نماینده منطقه‌ای هستند و طبیعی است که بخواهند بودجه را به سمت حوزه انتخابیه خود بکشانند. از سوی دیگر ساختار دولت هم طوری است که وزرا به دلیل حجم سنگین وظایف وزارتخانه‌ها تلاش می‌کنند و بودجه را به سمت خود می‌کشند. این لابی‌گری‌ها همواره بودجه را با انحراف مواجه می‌کند. 

 راهکار کاهش این لابی‌گری‌ها چیست؟

به نظر من سران قوا می‌توانند با گرفتن نظریات کارشناسان به یک جمع‌بندی رسیده و ساختار بودجه را اصلاح کنند. پس از آن باید بحران‌های جامعه را شناسایی و مشخص کرد. به عنوان مثال ۲۰ یا ۳۰ بحران در کشور وجود دارد که مردم را آزرده‌خاطر کرده است. این بحران‌ها باید ملاک بودجه قرار گیرد و دنبال اصلاح بحران‌ها باشیم. تا زمانی که این عادت و سنت را در بودجه ادامه دهیم که مقصر آن مجلس، دولت یا رئیس‌جمهور نیستند و تا زمانی که از سنت‌شکنی بترسیم، مردم ناراضی می‌مانند و اشتباهات در بودجه‌نویسی تغییری نخواهد کرد. باید دانش بودجه‌نویسی را به‌روز کنیم تا بودجه قابل اجرایی نوشته شود که با برنامه‌های توسعه قابل تطبیق است.

 نگاه‌های سیاسی چقدر در تایید یا رد کلیات بودجه، موافقت و مخالفت بودجه تاثیرگذار است؟

بخشی از دو ایرادی که در مجلس و دولت به آن اشاره کردم، به دلیل وجود سایه سیاست است. امروز سایه سیاست در اقتصاد ما و بودجه‌نویسی کشور پادشاهی می‌کند و به همین دلیل می‌گویم اگر بخواهیم با ساختاری مناسب و با علم روز و پویایی به نیازهای جامعه با بودجه پاسخ دهیم، باید اصلاحات توسط سران قوا برای یک بار انجام شود و تمام.