استان میانه‌رو
انتخابات مجلس دوازدهم در استان آذربایجان شرقی با مشارکت ۴۱درصدی مردم این استان برگزار شد. تکلیف ۱۳ نماینده این استان در دور اول انتخابات مشخص شد و ۶ نماینده دیگر در دور دوم تعیین‌تکلیف خواهند شد. در انتخابات این دوره، رکورد کاهش مشارکت در این استان ثبت شد و از کمترین میزان مشارکت در دور اول و یازدهم که ۴۳ درصد بود نیز عبور کرد.
در مجلس یازدهم از 19 نماینده این استان 10 نفر از جریان‌های مستقل و اصلاح‌طلب (2 اصلاح‌طلب و 8 مستقل) و 9 نفر از جریان اصولگرا به مجلس رفتند و در مجلس دوازدهم از 13 نماینده 10 نفر از جریان‌های مستقل و اصلاح‌طلب که برخی از آنها از منتقدان سرسخت دولت هستند (بیت‌الله عبداللهی حوزه انتخابیه اهر و هریس، غلامرضا نوری‌قزلجه، بستان‌آباد، محمد باقری‌بناب، مجید نصیرپور، سراب، رضا علیزاده، ورزقان، فرامرز شهسواری، هشترود و چاراویماق، مریم عبداللهی، میانه، زهرا خدادادی، ملکان و لیلان، سیدفرید موسوی، مراغه و عجب‌شیر، مسعود پزشکیان، تبریز، آذرشهر و اسکو، عزت‌الله حبیب‌زاده، مرند و جلفا) و 3 نفر (بهنام رضوانی کلیبر، خدا‌آفرین و هوراند، روح‌الله متفکرآزاد، تبریز، آذرشهر و اسکو و رضا علیزاده، ورزقان) از جریان اصولگرا به مجلس رفتند.
رفتار انتخاباتی مردم این استان تا پیش از این نشان می‌داد که در کنار انتخاب قومیتی، توجه به گرایش سیاسی و عملکرد کاندیداها نیز مورد توجه مردم بود و به‌ویژه در شهر تبریز، انتخاب مردم سیاسی‌تر بود؛ انتخابی که علاوه بر مردان، در جمعیت زنان این استان نیز رفتارهای سیاسی‌تری را در بر می‌گرفته است. خانم‌ها گلابی و حاجیلو در پژوهشی با عنوان «بررسی جامعه‌شناختی برخی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت سیاسی زنان» به بررسی این عوامل در بین زنان استان آذربایجان شرقی پرداختند. آنها در این پژوهش متغیرهای خاستگاه اجتماعی و اقتصادی خانواده‌ها، عضویت و فعالیت فرد در انجمن‌ها، فعالیت والدین و دوستان فرد در انجمن‌های مختلف، تمایل فرد به مشارکت و تمایل والدین و دوستان فرد به مشارکت در انتخابات را در بین 1080 زن بررسی کردند. براساس یافته‌های این تحقیق، فعالیت زنان در انجمن‌ها بیشترین تاثیر را در مشارکت سیاسی آنها داشته است که متاثر از فعالیت والدین، دوستان و اطرافیان در انجمن‌های سیاسی و گرایش سیاسی آنها است، درحالی‌که تمایل والدین فرد به مشارکت کمترین تاثیر را در مشارکت سیاسی زنان این استان داشته است.
در روستاهای این استان نیز تاثیر عوامل سیاسی کمتر از عوامل قومیتی نبوده است. عقیل خالقی و همکاران او در تحقیقی با عنوان «تحلیل رفتار جامعه روستایی در قلمرو جغرافیای انتخابات» به بررسی رفتار جامعه روستای ورزقان پرداختند. نتایج جالب‌توجه این پژوهش با تاکید بر اینکه این جامعه تجربه خاص خود را از برگزاری انتخابات مجلس در منطقه خود داشته و دارای رفتار خاص انتخاباتی خود هستند، ویژگی‌های جغرافیایی، فردی و اجتماعی و سیاسی را در این روستا مورد تحلیل قرار داده است.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد: «در بحث مربوط به مقوله «سیاسی» و نقش کم درونمایه «نقش متنفذین گرایش سیاسی»، رفتار انتخاباتی جامعه روستایی با نظریه «هویت حزبی» مطابقت و همخوانی ندارد. با توجه به نقش پررنگ «تبلیغات»، «نقش وسایل ارتباط جمعی»، نقش «افراد مستقل»، گسترش سطح سواد و آگاهی جامعه و اینکه رأی‌دهندگان سعی می‌کنند خود را از وابستگی‌هایی که تابه‌حال وجود داشته، خارج کرده و خود به‌صورت مستقل تصمیم‌گیری نمایند و نیز با توجه به نقش تعیین‌کننده «تبلیغات انتخاباتی» از این حیث رفتار انتخاباتی جامعه روستایی با نظریه «انتخاب عقلانی» مطابقت و همخوانی دارد. نتایج مدل معادلات ساختاری نشان می‌دهد: متغیر «ویژگی‌های جغرافیایی» در حد آستانه «قابل توجه» و متغیر «عوامل سیاسی» در حد «آستانه متوسط» توصیف می‌شود و این در حالی است که متغیر «عوامل اجتماعی» در حد آستانه «قابل توجه» قرار دارد.
همچنین نتایج نشان می‌دهد «عوامل سیاسی» و «عوامل اجتماعی» دارای مقادیر «قوی» و «ویژگی‌های جغرافیایی» دارای مقادیر متوسط برای تعیین قدرت پیش‌بینی مدل انتخاباتی هستند.» نتایج این پژوهش‌ها و دیگر پژوهش‌های مشابه نشان می‌دهد که توجه به ویژگی‌های سیاسی در رفتار انتخاباتی مردم این استان تاثیرگذار است و اینگونه به نظر می‌رسید که در این دوره از انتخابات نیز تکرار شود که با پیروزی میانه‌روها در این استان، این نظر را بیشتر تقویت کرد. اما بررسی فضای پساانتخاباتی در این استان نشان می‌دهد، مردم این استان نیز همچون دیگر استان‌ها ترجیح داده‌اند از احزاب و جریان‌های منتسب به اصلاح‌طلب و اصولگرا عبور کنند.
براساس اظهارات فعالان سیاسی در این استان بسیاری از کاندیداها ترجیح دادند که به‌صورت مستقل و به دور از دو جریان اصلاح‌طلب و اصولگرا در انتخابات شرکت کنند و پایگاه رای خود را با جریان حزبی از دست ندهند؛ هرچند که چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبی همچون فرید مدرسی و مسعود پزشکیان توانستند به مجلس راه یابند. گویی در این استان نباید انتخاب افراد میانه‌رو را به گرایش مردم به یک جریان سیاسی خاص نسبت داد و آنها اینگونه ترجیح دادند که سیاست را در کنار عملکرد و کیفیت تحلیل و ارزیابی کنند. شاید به همین دلیل است که با وجود ناکامی اصلاح‌طلبان در دریافت تایید صلاحیت از سوی شوراهای نظارت و اجرایی و فضای باز موجود برای فعالیت اصولگراها، این مستقلین و تا حدودی اصلاح‌طلبان هستند که پیروز انتخابات در این استان می‌شوند.
