شطرنج ایران و اسرائیل و خطر بزرگ در خاورمیانه

حالا که بیش از 10 ماه گذشته است، می‌بینیم که هیچ‌کدام از آن گمانه‌زنی‌ها معتبر نبوده‌اند و منطقه هنوز از یک جنگ فراگیر در امان مانده است. تعداد تلفات در غزه به واسطه حمله اسرائیل به غزه به بیش از 40 هزار نفر رسیده است. البته در این آمار غیرنظامیان از نظامیان تمییز داده نشده‌اند اما گمان می‌رود که دوسوم این تعداد تلفات، مربوط به غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان باشد.

علاوه بر این تعداد زیادی نیز هنوز زیر آوار هستند که گمان می‌رود تعدادشان به 10 هزار نفر برسد. اسرائیل مدعی است که بیش از 14 هزار نیروی حماس را کشته است. روز جمعه اخیر ارتش اسرائیل دستور تخلیه ده‌ها هزار نفر از مردمی که در منطقه امن بشردوستانه زندگی می‌کردند را صادر کرد. اسرائیل اعلام کرد که از این منطقه راکت‌هایی به سمت اسرائیل شلیک شده است. به‌رغم همه نگرانی‌ها به نظر می‌رسد که حالا به نقطه حیاتی در این بحران رسیده‌ایم. دیوید لامی، وزیر خارجه انگلیس به همراه همتای فرانسوی‌اش در مقاله‌ای در روزنامه آبزرور، این مهم را تذکر داده‌اند.

در این مقاله آمده است:«گروگان‌ها هنوز در اختیار حماس هستند. درگیری میان اسرائیل و حزب‌الله لبنان تشدید شده است. تهدید ایران به تشدید بیشتر تنش معنایش این است که منطقه با خطر رو به افزایش یک جنگ فراگیر روبه‌رو است. چرخه خشونت ویرانگر در منطقه همچنان به پیش می‌رود. هر دو وزیر خارجه خواستار برقراری آتش‌بس در غزه شدند و از ایران و اسرائیل خواستند تا از تشدید بیشتر تنش اجتناب کند. چنین درخواست‌هایی اغلب مطرح شده است و البته همیشه نادیده انگاشته شده‌اند.

یک دلیل برای این امر این است که استفاده از خشونت موجب شده تا سیاست‌گذاران حس کنترل بر امور را از دست بدهند. در واقع، کنترل بر روند وقایع تبدیل به یک توهم شده است. اقدام اسرائیل در ترور اسماعیل هنیه در تهران مثالی است از کنترل خارج شدن امور. ترور رهبر سیاسی حماس بخشی از تلاش و برنامه علنی اسرائیل برای از میان بردن رهبران حماس بود اما دیگر اهداف را نیز برآورده می‌کند: اسرائیل با این ترور قصد داشت روحیه داخلی در اسرائیل را بالا برده و حمایت از نتانیاهو را افزایش دهد و بار دیگر ابتکار جنگ در غزه را به دست ارتش اسرائیل برگرداند. اما اسرائیل هم کنترل محدودی بر آنچه که قرار است بعدها رخ دهد، دارد. تصمیم برای پاسخ و چگونگی پاسخ در اختیار ایران است.

برخی در تهران معتقدند که این رفتار اسرائیل را باید با رفتاری مشابه پاسخ داد. محافظه‌کاران اما معتقدند که اسرائیل باید مجازات شود اگرنه جسورتر خواهد شد. در ماه آوریل، ایران به حمله اسرائیل به کنسولگری‌اش در دمشق با شلیک صدها موشک و پهپاد پاسخ داد. این حمله به سمت تاسیسات نظامی و امنیتی اسرائیل انجام شد. این بار نوعی از تلافی ایران که موجب وارد آمدن خسارات زیاد شود می‌تواند موجب بروز یک درگیری بسیار گسترده شود. تصمیم‌گیران در ایران تاثیر چندان زیادی بر روند رخدادها ندارند و این روندها ممکن است تبعات ناخواسته‌ای داشته باشد که ایران و منطقه را تهدید کند.