معادلات تهران و حزبالله در رویارویی با اسرائیل
افزایش تنشها بین اسرائیل و گروه حزبالله لبنان از زمان حمله ۷ اکتبر حماس منجر به مرگبارترین درگیریها در آن سوی مرزهای اسرائیل در طی چند دهه گذشته شده است. با این حال زمانی که مخاصمات منطقهای به خطرناکترین سطح خود رسید و تهران در اقدامی بیسابقه ۳۰۰ موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کرد، نقشآفرینی حزبالله در این درگیری عمدتاً نمادین بود.
در روز ۱۴ آوریل، حزبالله در هماهنگی با حملات تهران دهها راکت به سمت مواضع نیروهای اسرائیلی در بلندیهای جولان شلیک کرد که به احتمال بسیار زیاد از محل استقرار نیروهای این گروه در خاک سوریه شلیک شده بود.
اما این آتشباری محدودتر از حملات دیگری بود که حزبالله از ماه اکتبر انجام داده بود؛ و زمانی هم که ۶ روز بعد اسرائیل تصمیم به تلافی اقدام ایران گرفت، مواضع حزبالله در میان اهداف اسرائیل نبود.
اینکه هیچیک از طرفین درگیری علاقهای به درگیر کردن حزبالله، قدرتمندترین نیروی نیابتی ایران در منطقه نداشتهاند، یکی از مهمترین تصمیمات برای مهار منازعهای بود که میتوانست به یک تنش غیرقابل کنترل تبدیل شود اما ایران و اسرائیل اعلام کردند در حال حاضر خواهان آن نیستند.
ریم ممتاز، محقق انستیتوی بینالمللی مطالعات استراتژیک در این باره گفت: «برای حزبالله و ایران، این یک تحلیل هزینه-فایده بود... اگر تهران به دنبال یک جنگ کامل با اسرائیل بود، حزبالله یکی از اجزای اصلی حملات تهران را تشکیل میداد.»
تحلیلگران معتقدند تمایل به حفظ قدرت آتش حزبالله برای زمانی که اسرائیل تهدیدات خود را برای عقب راندن این گروه از مرز عملی کند، راهحل دیپلماتیکی برای حل موضوع وجود نداشته باشد، به توضیح خویشتنداری نسبی حزبالله در تحولات اخیر کمک میکند.
تمایل ایران برای اجتناب از یک واکنش جدیتر آمریکا و اسرائیل به گروه حزبالله نیز یکی از عوامل مؤثر در این تصمیم بوده است.
به گفته ممتاز، هرچند حمله روز اول آوریل به ساختمان کنسولی ایران در دمشق به برافروختن آتش درگیری منجر شد، اما از آستانه تلقی شدن بهعنوان یک تهدید وجودی برای حکومت ایران عبور نکرد.«بنابراین مداخله جدی حزبالله ضرورتی نداشت.»
ارزیابی انجامگرفته براساس اطلاعات منابع محلی نشان میدهد از زمان حمله مرگبار حماس به جنوب اسرائیل، حدود ۲۶۰ نیروی رزمی گروه حزبالله در درگیریها با اسرائیل کشته شدهاند، آماری که بیشتر از کشتههای این گروه در جنگ ۲۰۰۶ با اسرائیل بوده است.
بیش از ۶۰ غیرنظامی نیز در لبنان کشته شدهاند و ۹۰ هزار نفر از روستاهای واقع در مرز با اسرائیل آواره گشتهاند. در اسرائیل ۱۴ سرباز و ۸ غیرنظامی در اثر حملات حزبالله کشته شده و بیش از ۹۰ هزار نفر از خانههای خود در مناطق مرزی آواره شدهاند.
براساس برآوردها، حزبالله به عنوان گل سرسبد نیروهای نیابتی ایران در منطقه متشکل از حدود ۲۰ تا ۵۰ هزار نیروی رزمی و زرادخانهای قدرتمند از پهپادهای مهاجم، سلاحهای سبک، توپخانه، تانک و موشکهای نقطهزن پیشرفته است.
مبارزان کارآزموده این گروه آخرین بار در سال ۲۰۰۶ در یک جنگ ۳۴ روزه مرگبار علیه اسرائیل شرکت داشتند و پس از آن نیز طی یک دهه تلاش برای حفظ حکومت بشار اسد در جریان جنگ داخلی سوریه مهارتهای رزمی خود را افزایش دادهاند.
یک مقام لبنانی گفت، تصمیم اسرائیل مبنی بر هدف قرار ندادن حزبالله در روز جمعه به تلافی حمله ایران نشان داد که «افراد عاقل عنان امور را در کابینه دو دسته و متفرق اسرائیل در دست داشتهاند.»
وی که نخواست نامش فاش شود افزود، اگر اینگونه نبود، «حزبالله ناگزیر از تلافی شدید میشد... در آن صورت ما اکنون درگیر یک جنگ تمامعیار بودیم.»
وی افزود: «این درگیری درباره حزبالله نیست، درباره ایران است. ایران باید این پیام را دریافت میکرد تا فکر نکند که میتواند به آتش گشودن به سمت ما ادامه دهد... امیدوارم برداشتی که ایرانیها از این تحولات داشتهاند این باشد که آنها باید در آینده محتاطتر عمل کنند.»