امسال چه کردیم و سال آینده چه خواهیم کرد؟

سال 1402 سالی پرکار برای گروه دیپلماسی و بین‌الملل روزنامه هم‌میهن بود. شاید به جرأت بتوان گفت که در سال 1402 دو موضوع مهم در عرصه سیاست خارجی و بین‌الملل رخ داد که روندها را تا حدود زیادی تغییر داد. در عرصه سیاست خارجی، عادی‌سازی روابط ایران و عربستان در اوایل سال رخ داد که موضوع بسیار مهمی بود. این عادی‌سازی نشان‌دهنده درک جدید ایجادشده در تهران و ریاض در خصوص رخدادها و تحولات منطقه‌ای بود. ظاهراً هر دو کشور در نهایت به این نتیجه رسیدند که آرامش در منطقه از مسیر خصومت و ضرب شست نشان دادن نمی‌گذرد بلکه باز بودن مسیرهای گفت‌وگو می‌تواند حتی در شرایط خصمانه به‌نوعی تفاهم منجر شود و هزینه‌های تنش را برای همه طرفین پایین بیاورد. رخداد بزرگ دیگری که در عرصه بین‌الملل رخ داد و البته در عرصه سیاست خارجی ایران نیز به شدت از آن تاثیر پذیرفت، حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل و پاسخ نامتناسب اسرائیل به این حمله بود که منجر به کشته شدن تعداد بسیار زیادی از فلسطینیان غیرنظامی اعم از زن و کودک و سالمند شد. این رخداد بزرگ را به جرأت می‌توان زلزله خاورمیانه در سال 1402 نام گذاشت. رخدادی که بسیاری از روندها را تغییر داده و به برخی روند‌ها سرعت داد و موجب شد روندهای جدید از دل این تحول سر برآورند. ما در سرویس سیاست خارجی و بین‌الملل روزنامه هم‌میهن تمامی سعی خود را به کار بستیم تا با توجه روندها، ابعاد گوناگون این دو رخداد بزرگ را بررسی کرده و تاثیر آن را بر آینده منطقه و جهان واکاوی کنیم. در گروه سیاست خارجی و بین‌الملل روزنامه هم‌میهن، مثل همیشه نگاه ما صرفاً به اخبار نیست. ما سعی می‌کنیم روندها را دنبال کنیم و صرفاً به بیان آنچه رخ داده، اکتفا نکنیم. تلاش ما این است که با ارائه تحلیل، ترجمه نوشتارهای تحلیلگران بزرگ و گفت‌وگو با کارشناسان حوزه‌های گوناگون، معنای اخبار و تحولات را واکاوی کرده و نیم‌نگاهی نیز به آینده رخداد بیاندازیم. از این منظر و به‌طور خاص در خصوص موضوع جنگ اسرائیل و حماس سعی کردیم که این موضوع را در ابعاد گوناگون نظری، امنیتی، حقوقی، بشردوستانه، رسانه‌ای و استراتژیک بررسی کنیم. از این جهت است که در نیمه دوم سال 1402 تعداد زیادی از صفحات روزنامه هم‌میهن به این موضوع اختصاص یافت و شاید بتوان ادعا کرد پوشش روزنامه هم‌میهن در خصوص موضوع جنگ اسرائیل و حماس تا حد ممکن پوششی کامل و جامع بوده و حتی قابلیت آرشیو شدن را هم دارد. در حوزه سیاست خارجی نیز تلاش ما این بود که به‌طور خاص به موضوعات نظری نظیر سیاست چرخش به شرق و نقد رهیافت و درک ایران از ظهور نظم جدید جهانی بپردازیم و نگاهی به آینده داشته و بررسی کنیم که آیا ادراک ایران در چند و چون این نظم جهانی مطابق با واقعیت است و آیا اساساً ایران برای ورود به چنین نظمی، استراتژی، دکترین و قابلیت‌های سیاسی و اقتصادی لازم را دارد یا خیر. البته نقد سیاست خارجی ایران هم سهل و ممتنع و هم کاری دشوار است. سهل است از این جهت که پارامترهای قابل توجه در سیاست خارجی ایران بارها و بارها توسط دولت‌های متعدد آزموده شده و دیگر واضح و روشن به نظر می‌رسد که در کدامین بخش‌ها نیاز جدی به تجدیدنظر وجود دارد. از سوی دیگر نقد، دشوار است، چراکه با ما تعدد دستگاه‌های دخیل در سیاست خارجی مواجه هستیم و اثرگذاری در مبحث سیاست خارجی تنها به وزارت خارجه محدود نمی‌شود. اصل این موضوع نیز مورد نقد روزنامه قرار گرفته و سعی کردیم در طول سال گذشته به آسیب‌شناسی این معضل در سیاست خارجی ایران بپردازیم. سال جدید در حالی آغاز می‌شود که در عرصه سیاست خارجی و بین‌الملل پرونده‌های باز و روند‌های در جریانی وجود دارد؛ روندهایی نظیر ظهور چین، جنگ اوکراین، جنگ اسرائیل و حماس، راه‌حل دوکشوری در فلسطین و اسرائیل، احیای برجام، تنش بین ایران و آمریکا و انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا مهمترین موضوعات سال 1403 خواهند بود.