دیپلماسی برای جلوگیری از جنگ بین حزبالله و اسرائیل
از زمان آغاز حملات تحت فرماندهی حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزبالله برای بیان نظرات خود در رویارویی این گروه با اسرائیل در طول مرز لبنان، پنج سخنرانی عمومی انجام داده است. رویهمرفته، این سخنرانیها نشاندهنده چرخشی چشمگیر در قواعد نبرد و موضوع بازدارندگی است که از جنگ تابستان ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) بین دو طرف حاکم بوده است. افزون بر این، سخنرانیهای او این نکته را روشن نشان میدهد که حزبالله در حال حاضر خواهان جنگ با اسرائیل نیست و میخواهد به وضع موجود بازدارندگی پیش از جنگ غزه برگردد؛ این امر به حزبالله امکان میدهد زیرساختهای نظامی و نیروی نظامی خود را تقویت کند و به نوبه خود، به حامی خود، ایران، خدمت کند. برای سیاست خارجی آمریکا، پیشگیری از جنگ تمامعیار بین حزبالله و اسرائیل یک اولویت است و نیازمند بررسی دقیق منافعی است که حیات این گروه شبهنظامی شیعه مستقر در لبنان به آن متکی است. اولویتهای کنونی حزبالله عبارت است از: پرهیز از جنگ با اسرائیل، حفظ زیرساخت نظامی خود و پیگیری حمایت داخلی. اما این گروه با محدودیتهای مالی و نظامی روبهرو است و در برابر فعالیتهای اطلاعاتی اسرائیل به شدت آسیبپذیر است. حزبالله در حال حاضر جنگ با اسرائیل را نمیخواهد و بهدنبال بازگشت به وضع بازدارندگی پیشاجنگ است. این گروه بودجه کافی برای جنگ و بازسازی پس از آن ندارد و رهبری نظامی آن به دلیل از دست دادن فرماندهان کلیدی تضعیف شده است. خاستگاه شیعی حزبالله در لبنان، به دلیل بحران اقتصادی و فقدان گزینههای اسکان مجدد، از تصمیم به جنگ حمایت نمیکنند. این گروه نمیخواهد توانمندیهای خود را برای نجات حماس هدر دهد و مایل است از پیامدهای یک جنگ تمامعیار پرهیز کند. حزبالله به شدت در برابر فعالیتهای اطلاعاتی اسرائیل آسیبپذیر است و بر شناسایی منابع اطلاعاتی اسرائیل و برطرف کردن نقاط ضعف خود تمرکز دارد. هراس حزبالله، ارتش اسرائیل را جسورتر کرده تا از خطوط قرمز پیشین عبور کند و این امر احتمال جنگ را افزایش داده است. ارتش اسرائیل فرماندهان بلندپایه حزبالله را هدف گرفته و کشته است و بخش مهمی از زیرساختهای نظامی این گروه را نابود کرده است. فرستاده پرزیدنت بایدن پیشنهاد کرده تا یک مرزبندی زمینی جدید مشابه قرارومدار بین اسرائیل و لبنان در مرز دریایی انجام شود، اما حمله7 اکتبر (15مهر) اولویتها و محاسبات اسرائیل را تغییر داده است. محور تلاشهای دیپلماتیک آمریکا ضمن توجه به تهدید و نفوذ حزبالله در لبنان، بر مرزبندی مجدد و اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متمرکز بوده است. آمریکا قصد دارد مرز اسرائیل-لبنان را بهطور روشن تعیین و قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت را اجرا کند. با وجود صدور قطعنامه یادشده، حزبالله حضور خود را در طول مرز حفظ کرده است. کنترل حزبالله بر نهادهای امنیتی و نظامی لبنان امکان قاچاق سلاح را فراهم میکند. ارتش لبنان و صلحبانان سازمان ملل در برخورد با حزبالله در طول مرز ناکارآمد بودهاند. عاموس هاکشتاین، فرستاده آمریکا یک طرح تنظیم مقررات و حل نکات مورد مناقشه مرزی پیشنهاد داده است. طرح هاکشتاین به دو مرحله تقسیم شده که هدف نهایی آن رسیدن دوباره به یک توافق مرزبندی کامل است. محدودسازی نفوذ حزبالله در لبنان برای امنیت و صلح بلندمدت حیاتی است. اجرای قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت سازمان ملل و پیمان طائف میتواند حاکمیت لبنان را تقویت و کنترل حزبالله را محدود کند. حزبالله در حال تبدیل شدن به ارتش منطقهای برتر ایران است و در نتیجه اولویتها و استراتژیهای آن نیز در حال تغییر است. حزبالله از یک گروه مقاومت بر ضداسرائیل تحول یافته و در حال تبدیل شدن به ارتش اصلی ایران در منطقه است. ایران قصد دارد آمریکا را از منطقه بیرون کند و اسرائیل را به محلی غیرقابل زیست تبدیل کند. توانمندیهای حزبالله و حوثیها برای نقشههای ایران حیاتی است و به آنها امکان میدهد تا بدون اعلام جنگ علنی، نیروهای آمریکا و متحدان را مورد آسیب قرار دهند. فعالیت دیپلماتیک بین اسرائیل و لبنان میتواند از نظر ایران مفید تلقی شود و برای حزبالله زمان بخرد تا برای خصومتهای آینده آماده شود.