حلقه‏‌ای که تنگ‌تر می‏‌شود

درحالی‌که آموس هوچستین، مشاور رئیس‌جمهور آمریکا مشغول رایزنی‌های فشرده برای به انجام رساندن توافقی پنج‌ماده‌ای بین لبنان و اسرائیل بر مبنای قطعنامۀ 1071 شورای امنیت سازمان ملل است، احتمال شعله‌ور شدن جنگی همه‌جانبه بین اسرائیل و حزب‌الله لبنان بیش از هر زمانی در صد روز گذشته افزایش یافته است. یکی از مقام‌های حزب‌الله لبنان اعلام کرده است که گروه متبوعش متعهد به قطع یا کاهش فشار بر حماس در نوارغزه به هر اندازۀ ممکن است و بنابراین، به هر میزان که ارتش اسرائیل به صورت عمیق‌تری در نوارغزه رسوخ کند، واکنش حزب‌الله نیز در جبهۀ شمالی اسرائیل عمیق‌تر خواهد شد. حزب‌الله لبنان آشکارا درگیری خود را با ارتش اسرائیل به وضعیت نوارغزه پیوند زده است و بدون اعلام آتش‌بس در آن منطقه، حاضر به قطع حملات موشکی خود به شمال اسرائیل نیست. در طرف مقابل، اسرائیلی‌ها هیچ نشانه‌ای برای پایان دادن به جنگ در نوار غزه بدون دستیابی به اهداف اعلام‌شده‌شان نشان نمی‌دهند، اما در عوض تأکید می‌کنند که شرایط کنونی در مرز شمالی خود را تحمل نخواهند کرد. شرایط امنیتی در مرزهای شمالی اسرائیل در روزهای اخیر وخیم‌تر شده است. مرگ یک زن مرغدار و پسرش بر اثر موشک ضدتانک حزب‌الله در هفتۀ جاری، تشدید لفاظی رهبران سیاسی و نظامی اسرائیل برای آغاز جنگ رسمی و همه‌جانبه علیه لبنان را به دنبال داشته است. ارتش اسرائیل در همین زمینه، اقدام به برگزاری مانور نظامی در مرز لبنان کرده و در عین حال، به یک عملیات زمینی علیه مواضع حزب‌الله در جنوب لبنان نیز دست زده است. فرماندۀ ارتش اسرائیل در مرز لبنان با اشاره به این تحرکات از آمادگی نیروهای تحت فرماندهی خود برای شروع عملیات علیه حزب‌الله در هر لحظه سخن به میان آورده است. بر اثر حملات متقابل حزب‌الله و ارتش اسرائیل تاکنون، 190 لبنانی جان خود را از دست داده‌‌اند. بیش از 140 نفر از جان‌باختگان، اعضای حزب‌الله و 20 تن از آنان افراد غیرنظامی از جمله سه خبرنگار معرفی شده‌‌اند. اسرائیل نیز تلفات خود را 15 نفر اعلام کرده که 9 نفر از آنان سرباز بوده‌‌اند. بالا گرفتن التهاب بین دو طرف، زنگ‌های خطر را برای منطقه و جهان به صدا درآورده است و به‌خصوص آمریکا و اروپا می‌کوشند تا فرمولی برای اجتناب از جنگ ارائه کنند. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا اعلام کرده است که باید به هر بهایی مانع از گسترش جنگ بین اسرائیل و لبنان شد. نجیب میقاتی، سرپرست نخست‌وزیری لبنان هم حزب‌الله را گروهی عاقل و خردمند نامیده که منافع لبنان را بر هر منفعت دیگری ترجیح می‌دهد.

با این حال، میقاتی خواستار راه‌حلی برای پایان جنگ در نوارغزه شده است تا به تبع آن، راه دیپلماسی برای پایان دادن به کشمکش حزب‌الله و اسرائیل و اجرای قطعنامۀ 1071 شورای امنیت هموار شود. این قطعنامه خواهان استقرار انحصاری ارتش و نیروهای بین‌المللی در جنوب لبنان و رفع مخاصمه بین دو طرف است.

کار اما روزبه‌روز پیچیده‌تر و سخت‌تر می‌شود مشخصاً به این دلیل که مسئله به سرنوشت نوارغزه گره خورده است. در نوارغزه، ارتش اسرائیل حجم زیادی از نیروهای خود را از شمال این باریکه خارج کرده و یوآف گالانت، وزیر دفاع اسرائیل وعده داده است که به‌زودی از شدت نبردها در خان یونس نیز کاسته خواهد شد. با این حال، ارتش اسرائیل فشار نظامی خود را در مرکز نوارغزه تشدید کرده و در پی آماده‌سازی نیروهای خود برای حمله به شهر رفح است.

کاهش شدت نبرد در شمال نوارغزه و شهر خان یونس اما از یک آتش طولانی و یا پایدار بین اسرائیل و حماس در آیندۀ نزدیک حکایت نمی‌کند.

مقام‌های اسرائیلی هرگونه توقف جنگ بدون دستیابی به اهداف اعلام‌شدۀ خود در نوارغزه را ناممکن می‌دانند و چنین اقدامی را به مثابۀ تهدیدی موجودیتی برای امنیت خود، تلقی می‌کنند.

درحالی‌که اسرائیل و حزب‌الله حاضر به عقب‌نشینی از مواضع خود نیستند، بروز جنگی تمام‌عیار بین دو طرف لحظه به لحظه جدی‌تر می‌شود.

به نظر می‌رسد شروع چنین جنگی ناگهانی نباشد و به احتمال زیاد، ضرب‌الاجلی علنی پیش‌درآمد آن خواهد بود.

هنوز این ضرب‌الاجل از سوی هیچکدام از طرف‌ها از جمله اسرائیل که خود را برای آغاز جنگ مصمم نشان می‌دهند، اعلام نشده است، اما اگر اعلام شود، کشورهای مخالف گسترش جنگ به همان اندازۀ فرصت اولتیماتوم، زمان لازم برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک پیش رو خواهند داشت. اگر در آن فرصت، دیپلماسی راه به جایی نبرد، شعله کشیدن جنگ با تمام عواقب ویرانگر و خونبار آن، در انتظار خاورمیانۀ متلاطم و بی‌ثبات خواهد بود.